فولکس واگن تجهیزات نظامی تولید می‌کند

در آلمان، صنعت خودرو ستون فقرات اقتصاد این کشور است که با چالش رقابت با چین مواجه شده است، این خودروساز برای بهبود اقتصاد به سمت تولید تجهیزات دفاعی براساس برنامه اروپا حرکت کرده است.
اروپا در مواجهه با تغییرات ژئوپلیتیکی و افزایش نگرانی‌های امنیتی، شروع به تغییر در دکترین بنیادین اولویت‌های صنعتی خود کرده است. این قاره که پیشتر بر ابتکارات رشد اقتصادی و تحول صنعتی از مسیر رشد پایداری و نوآوری در تکنولوژی‌های با محوریت زیست ‌محیطی متمرکز بود، اکنون به سمت تقویت قابلیت‌های نظامی و دفاعی حرکت کرده است. اعلام بسته مالی
۸۴۰‌میلیارد یورویی برای امور دفاعی اروپا، نه‌تنها نشانه‌ای از تغییر اولویت‌های اقتصادی اروپاست، بلکه بازتاب‌ دهنده بازآرایی استراتژیک جایگاه این قاره در عرصه جهانی نیز محسوب می‌شود. همزمان، صنایع قدیمی اروپا به ‌ویژه «خودروسازی» با چالش‌های رقابتی با چین مواجه هستند.
شرکت رکت آلمانی تولیدکننده تسلیحات، راینتال (Rheinmetall)، آمادگی خود را اعلام کرده که از کارخانه‌‌های خودروسازی بلااستفاده فولکس‌واگن (VW)، مانند کارخانه اوسنابروک (Osnabrück)، برای تولید تجهیزات دفاعی استفاده کند.
فولکس واگن تجهیزات دفاعی تولید می‌کند
در ۴ مارس ۲۰۲۵، «اورزولا فون درلاین»، «رییس کمیسیون اروپا» برنامه‌ای بلندپروازانه به ارزش ۸۴۰‌میلیارد یورو تحت عنوان «تسلیح مجدد اروپا» معرفی کرد. این طرح که یکی از بزرگ‌‌ترین تعهدات مالی، دفاعی در تاریخ معاصر این قاره است که به دنبال افزایش سریع هزینه‌های دفاعی در سراسر اروپاست. فون درلاین تاکید کرد که اروپا وارد دوره‌ای از تسلیح مجدد شده و آماده است تا بودجه دفاعی خود را به شکل قابل‌‌توجهی افزایش دهد. این طرح شامل ساز‌و‌کارهای مالی متعددی است، از جمله تخصیص وام‌‌های ۱۵۰میلیارد یورویی برای سرمایه‌‌گذاری‌های دفاعی و فعال‌سازی بندهای ویژه‌ای در مقررات مالی اتحادیه اروپا که امکان افزایش بودجه دفاعی را بدون نقض قواعد کسری بودجه فراهم می‌کند. همچنین، سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی نقش مهمی در تامین مالی این برنامه ایفا خواهد کرد.
یکی از نمودهای بارز این تغییر رویکرد، تحول صنعتی به سمت تولید تجهیزات نظامی است. در کشور آلمان، صنعت خودرو که مدت‌ها ستون فقرات اقتصاد این کشور بوده، اکنون با چالش‌‌هایی همچون الکتریکی‌‌سازی و رقابت جهانی دست‌‌وپنجه نرم می‌‌کند. به طور مثال شرکت رکت آلمانی تولیدکننده تسلیحات، راینتال ‌(Rheinmetall)، آمادگی خود را اعلام کرده که از کارخانه‌‌های خودروسازی بلااستفاده فولکس‌واگن ‌(VW)، مانند کارخانه اوسنابروک ‌(Osnabrück)، برای تولید تجهیزات دفاعی استفاده کند. این اقدام با تلاش‌های گسترده‌‌تر اروپا برای افزایش توان نظامی و هزینه‌های دفاعی در بحبوحه تنش‌‌های ژئوپلیتیکی همسو است؛ احتمالا باید انتظار داشت که تاریخ بار دیگر برای خودروسازان اروپایی تکرار شود.
از آنجا که صنعت خودرو در اروپا از رقابت با تولیدکنندگان چینی با مشکلاتی بنیادین روبه‌رو است، استفاده مجدد از تاسیسات و مهندسی خودرو برای تولیدات دفاعی می‌‌تواند فرصت‌هایی برای تحرک رشد اقتصادی در اروپا ایجاد کند. حداقل اروپایی‌ها این طور فرض کردند که رشد اسلحله‌سازی به رشد اقتصادی اروپا کمک می‌کند. بعضی از اقتصاد‌دانان اشاره کردند که چنین تغییراتی می‌‌تواند به کاهش ظرفیت بلااستفاده در بخش خودروسازی آلمان کمک کرده و همزمان نیازهای رو به رشد دفاعی کشور را تامین کند. شرکت Hensoldt نیز با جذب کارکنان متخصص از «صنعت خودرو»، تولید سیستم‌‌های راداری خود را گسترش داده است. علاوه بر این، شرکت ZF Friedrichshafen که از تامین‌کنندگان اصلی صنعت خودرو محسوب می‌‌شود، همکاری‌هایی را با بخش دفاعی آغاز کرده تا نیروی کار خود را به این حوزه منتقل کند.
خودروسازان ایتالیایی و فرانسوی سلاح تولید می‌کنند
این تغییرات تنها محدود و منوط به آلمان نشده و مناطق صنعتی دیگر اروپا نیز شاهد چنین تحولات مشابهی هستند. منطقه لومباردی ایتالیا با زیرساخت‌‌های قوی در تولید هلی‌کوپترها و قطعات خودرو، نمونه‌ای بارز از همگرایی صنعتی میان بخش‌های خودروسازی و دفاعی است. فرانسه نیز نقش کلیدی در توسعه ظرفیت‌‌های دفاعی اروپا ایفا و پروژه‌هایی مشترک با کشورهای دیگر برای تولید تجهیزات نظامی راه‌اندازی کرده است. کشورهای مختلف اروپایی سفارش‌های گسترده‌ای برای تانک‌‌ها، توپخانه‌‌ها و سایر سیستم‌‌های نظامی ثبت و تقاضای صنعتی عظیمی ایجاد کرده است.
در کنار الزامات امنیتی اروپا در برابر روسیه، انگیزه‌‌های اقتصادی مهم‌ترین نقش در این چرخش ایفا می‌‌کنند. در واقع اروپا به عادت بد قدیمی‌خود باز می‌گردد که می‌خواهد افزایش هزینه‌های دفاعی به عنوان محرکی برای رشد اقتصادی عمل کند.
اروپاییان فکر می‌کنند که سرمایه‌‌گذاری در فناوری پیشرفته نظامی نه‌تنها بهره‌‌وری اقتصادی را افزایش می‌دهد، بلکه زمینه رشد بلندمدت را نیز فراهم می‌‌کند. با این حال، این سرمایه‌گذاری‌ها خالی از ریسک نیستند و نیازمند مدیریت دقیق منابع مالی هستند. چرخش اروپا به سمت هزینه‌های نظامی نگرانی‌هایی درباره اولویت سرمایه‌‌گذاری آنان بر اهداف اقلیمی و گسترش اقتصاد و صنعت با محوریت پایداری (Sustainability) ایجاد کرده است. اتحادیه اروپا اهداف بلندپروازانه‌ای برای دستیابی به اهداف اقلیمی تا سال ۲۰۵۰ تعیین کرده بود اما تخصیص منابع گسترده به امور دفاعی ممکن است این برنامه‌ها را تحت‌تاثیر قرار دهد. کاهش بودجه پروژه‌‌های انرژی تجدید‌پذیر می‌تواند نمونه‌ای از معاوضه میان اولویت‌های اقلیمی و امنیتی غیر‌قابل اجتناب باشد. با وجود این، برخی معتقدند که اهداف اقلیمی و امنیتی می‌‌توانند مکمل یکدیگر باشند.
جنگ روسیه و اوکراین هشداری برای برنامه‌‌ریزی دفاعی اروپا بود، وابستگی صنایع اروپایی به‌خصوص زنجیره تامین خودروسازی به چین آسیب‌‌پذیری‌هایی برای برندهای اروپایی ایجاد کرده است. چین کنترل قابل توجهی بر مواد اولیه حیاتی مانند لیتیوم و فلزات خاکی کمیاب دارد که برای تولید تجهیزات نظامی ضروری هستند. یعنی حتی برای رشد صنعت نظامی، شاید اروپا زنجیره تامین توان کامل تهیه قطعات را نداشته و مجبور به واردات از چین شود. بنابراین، یکی از اهداف کلیدی راهبرد جدید اروپا کاهش وابستگی به چین و تقویت حاکمیت صنعتی کلان خود است که چالشی درازمدت و هزینه‌بر است.
عدم توان رقابت اروپا با چین در صنایع مختلف
در نهایت، تغییرات ژئوپلیتیکی و فشارهای اقتصادی موجب شدند تا اروپا اولویت‌های خودش را زیر سوال ببرد. گرچه انتخابی روشن برای اروپا در حال حاضر با فشارهایی از سوی آمریکا و چین وجود ندارد اما واضح است که تمرکز قاره بر تقویت توانمندی‌های نظامی بیش از پیش جایگزین ابتکارات پایداری شده است؛ تغییری که پیامدهای عمیقی برای آینده صنعتی و «سیاسی- اقتصادی» و اهداف زیست‌محیطی اروپا خواهد داشت.
به هر حال، روشن است که وضعیت فعلی در اروپا اولویت‌‌های این قاره را متحول کرده است. ممکن است در سال‌های آتی، اروپا به جای تاکید بر پایداری، بیشتر بر موضوعاتی مانند تانک‌سازی تمرکز کند اما نکته قطعی این است که صنعت چین در زمینه خودروسازی و در حوزه نظامی، با سرعتی شگفت‌آوری پیشرفت کرده و اروپا برای رسیدن به سطح چین نیازمند زمان و سرمایه‌گذاری قابل توجهی خواهد بود؛ بنابراین رقابت اروپا با چین در تولید خودروی برقی، تانک‌های پیشرفته یا پهپادها و جنگنده‌های نوین امکان‌پذیر نیست.