قاچاق در بازار سیگار جا خوش کرده است

گروه بازرگانی- صدای نمایندگان مجلس درآمده است. به گفته نمایندگان خانه ملت‌، در حال حاضر در بخش سیگار ۱۲ هزار میلیارد تومان گردش مالی وجود دارد که ۸ هزار میلیارد تومان آن به جیب تولیدکنندگان خارجی می‌رود؛ ماجرایی که سال‌هاست موجب اعتراض تولیدکنندگان داخلی شده و واکنش‌های متعدد آنها را در‌بر داشته است. اما با توجه به اینکه سهم زیادی از بازار داخلی کشور از طریق سیگارهای قاچاق تامین می‌شود، همواره تولیدکنندگان خارجی در بازار ایران می‌تازند و بازار تولید داخلی کشور ما را با مشکل مواجه کرده‌اند. این در حالی است که تصمیمات مجلس و دولت در زمینه تعیین عوارض برای سیگار و همچنین افزایش قیمت آن که در راستای کاهش مصرف سیگار به عنوان یک کالای مضر دنبال شده است، باعث شده بازار سیگار دچار نوسان‌های جدید شود که در نهایت سود قاچاقچیان و فعالان غیر‌رسمی را به همراه دارد.
گرانی در اردیبهشت
ماجرا از این قرار است که پس از کش و قوس‌های فراوان، سرانجام عوارض جدید برای سیگار با تایید مجمع تشخیص مصلحت نظام نهایی و اعلام شد که افزایش عوارض سیگار از ابتدای اردیبهشت‌ماه اجرایی می‌شود. بر این اساس عوارض جدیدی برای سیگار وضع شده است که شامل ۷۵ ریال برای هر نخ سیگار با نشان ایرانی، ۱۵۰ ریال برای هرنخ تولید مشترک، ۲۵۰ ریال برای هر نخ تولید داخل با نشان بین‌المللی و ۶۰۰ ریال برای هر نخ سیگار وارداتی در نظر گرفته شده تا معادل درآمد حاصل از اجرای آن، به کاهش مصرف دخانیات، پیشگیری و درمان بیماری‌های ناشی از آن، بازتوانی و درمان عوارض حاصل از مصرف و توسعه ورزش اختصاص یابد. از این رو در اواخر سال گذشته و همچنین اوایل سال‌جاری عرضه‌کنندگان محصولات دخانی به استقبال افزایش قیمت‌ها رفتند و حتی برخی توزیع‌کنندگان اقدام به احتکار سیگار در انبارهای خود کردند تا با وارد شدن در اردیبهشت‌ماه، محصولات خود را با قیمت‌های جدید به بازار عرضه کنند.
همخوانی نداشتن قیمت‌ها
بر این اساس با خبر افزایش قیمت سیگار که از اواخر سال گذشته با توجه به لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ مطرح شد، شاهد افزایش قیمت این محصول توسط توزیع‌کننده‌ها بودیم. بر این اساس گشت‌‌و‌گذاری در بازار نشان می‌دهد که قیمت درج شده روی پاکت برخی محصولات با قیمت فروش آنها همخوانی ندارد به طوری که به عنوان مثال پاکت سیگاری که ۳۰۰۰ تومان روی آن قیمت درج شده با قیمتی بین ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ تومان به فروش می‌رسد. این در حالی است که با ابلاغ نهایی مصوبه مجلس که اعلام شد از ابتدای اردیبهشت‌ماه اجرایی می‌شود، قیمت هر نخ سیگار طی سال‌جاری از ۵/۶۷ تا ۳۶۰ تومان افزایش می‌یابد که این امر به همراه تاثیر افزایش نرخ دلار بر قیمت سیگارهای وارداتی موجب افزایش قیمت انواع سیگار داخلی و خارجی در بازار مصرف می‌شود که این موضوع تمایل مردم به خرید سیگارهای قاچاق را افزایش می‌دهد.
افزایش سود دلالان
واقعیت این است که دولت و مجلس درحالی کاهش مصرف دخانیات را از طریق افزایش قیمت آن دنبال کردند که بخش زیادی از سیگار مصرفی کشور از طریق قاچاق وارد کشور می‌شود و تصمیمات اینچنینی در بازار، تنها به افزایش سود دلالان منجر خواهد شد. در این خصوص کارشناسان نیز پیش از این اعلام کردند که با چنین تصمیماتی انگیزه قاچاقچیان افزایش می‌یابد چرا‌که مردم به سمت خرید سیگارهای بدون عکس (قاچاق) که قیمت آنها پایین‌تر از تولیدات داخلی یا وارد شده از مجاری رسمی است، می‌روند. همانطور که در دوره‌ای با افزایش مالیات بر فروش از پنج به ٢٠‌ درصد، نرخ قاچاق سیگار به ۴٠‌ درصد رسید. با این حال امسال سیگار گران شد و اجرای افزایش عوارض آن در دستور کار قرار گرفت.
این در حالی است که کارشناسان و برخی از نمایندگان مجلس بر این عقیده هستند که کاهش مصرف سیگار از طریق افزایش قیمت غیرممکن است چرا که در حال حاضر بخش زیادی از بازار سیگار ایران از راه قاچاق تامین می‌شود. وضعیتی که به شدت موجب اعتراض تولیدکنندگان داخلی شده است. تولیدکنندگان بر این عقیده هستند که لازم است عوارض سیگار تنها باید برای سیگارهای وارداتی در نظر گرفته شود تا بلکه تولیدکنندگان امکان رقابت با محصولات خارجی در بازار را از جهت قیمت تمام شده داشته باشند.
سهم ۸ هزار میلیارد تومانی خارجی‎ها
اما بی‌توجهی دولت به تولید داخل آن به دلیل مقابله با آثار مضر سیگار برای جوانان، فضا را برای جولان برندهای خارجی قاچاق در بازار مهیا کرده است. در همین خصوص عضو هیات رییسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه تا زمانی که مبارزه با قاچاق کالا نیز جدی گرفته نشود تولید رونق نمی‌گیرد، تصریح کرد: در زمینه پوشاک ۱۵ هزار میلیارد تومان گردش مالی وجود دارد و این رقم در خصوص سیگار ۱۲ هزار میلیارد تومان است که ۸ هزار میلیارد تومان آن به جیب تولیدکنندگان خارجی می‌رود. جواد حسینی‌کیا با تاکید بر اینکه حدود ۲۶ میلیارد دلار کالای قاچاق در کشور وجود دارد که رقم بسیار بالایی محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: در زمینه مصرف سیگار که سود آن به جیب دیگران و سودجویان می‌رود وزارت بهداشت و درمان ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان هزینه درمان پرداخت می‌کند.وی در خصوص حمایت از کالای ایرانی، اظهار داشت: در حوزه حمایت از کالای ایرانی رعایت چند نکته لازم است، یکی از این موارد نظارت جدی بر کیفیت است و کالای ما با توجه به افزایش کیفیت باید صادرات‌محور باشد. حسینی‌کیا با بیان اینکه تولید داخل باید قدرت رقابت‌پذیر داشته باشد در غیر این‌صورت حمایتی از آن شکل نمی‌گیرد، گفت: هزینه تمام شده در تولیدات صنعتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، در حال حاضر یکی از مشکلات کشور تفاوت قائل نشدن بین مالیات بر ارزش افزوده تولید و مصرف است.
وی با تاکید بر اینکه نتیجه افزایش قیمت تمام شده کاهش قدرت رقابت‌پذیری محصولات تولید داخل در بحث قیمتی است، عنوان کرد: این مشکلات را باید با طراحی سامانه جامعی که از تولید تا مصرف را رصد می‌کند، برطرف کنیم.
رصد شبکه تولید و واردات دخانیات از آبان
بر همین اساس قرار است که از آبان‌ماه سال جاری، امکان رصد کامل شبکه تولید و واردات محصولات دخانی فراهم شود. در همین رابطه رییس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات اظهار کرد: براساس سامانه‌ای بر خط از ابتدای آبان‌ماه سال جاری تمامی شبکه تولید و واردات محصولات دخانی قابل رصد و رهگیری است. مساله‌ای که براساس ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مدنظر قرار گرفته است.
علی‌اصغر رمزی با اشاره به این‌که سه مرحله از بهره‌برداری سامانه جامع تجارت به سرانجام رسیده و دو مرحله از آن به منظور بهره‌برداری کامل باقی مانده است، اظهار کرد: ثبت سفارش و واردات تنها از طریق سامانه با شناسه کالا، ثبت تولید توسط تولید‌کنندگان سیگار و نقل‌و‌انتقال از تولید کننده به توزیع‌کننده کشوری سه مرحله‌ای است که تاکنون در ارتباط با این سامانه به مرحله اجرا در آمده و تنها دو مرحله مربوط به ورود توزیع‌کنندگان استانی و ورود خرده‌فروشان در راستای بهره‌برداری کامل این سامانه باقی مانده است.رمزی در بخشی دیگر از صحبت خود گفت: فروش سیگار به صورت نخی و نیز فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است، چراکه موجب اشاعه مصرف سیگار به ویژه در قشر نوجوان و جوان می‌شود. بنابراین در صورت مشاهده فروش سیگار به صورت نخی یا فروش به افراد کمتر از ۱۸ سال این موضوع به عنوان قاچاق تلقی شده و براساس قانون با آنها برخورد می‌شود.
وی همچنین با اشاره به آمار تولید، صادرات و واردات و قاچاق سیگار در سال ۱۳۹۶، اظهار کرد: میزان تولید سیگار از ۴۵ میلیارد نخ در سال ۱۳۹۵ به ۳/۴۹ میلیارد نخ در سال ۱۳۹۶ رسیده که حاکی از افزایش ۱۰ درصدی میزان تولید است. وی ادامه داد: میزان واردات سیگار در سال گذشته معادل ۲/۳ میلیارد نخ بوده که نسبت به واردات ۹/۳ میلیارد نخی در سال ۱۳۹۵ نشان‌دهنده کاهش ۱۸ درصدی میزان واردات سیگار در سال گذشته نسبت به سال قبل از آن است.
رییس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات در مورد آمار صادرات سیگار در سال ۱۳۹۶ بیان کرد: میزان صادرات سیگار در ۱۲ ماهه سال گذشته معادل ۳۶۰ میلیون نخ بوده است که نسبت به صادرات ۱۷۰ میلیون نخ سیگار در سال ۱۳۹۵ حکایت از افزایش ۱۱۲ درصدی میزان صادرات دارد.