قدرت دیپلماسی با همسایگان

گروه سیاسی- خروج آمریکا از برجام، اعمال تحریم‌های سنگین بر تهران، تروریست خواندن سپاه و پایان معافیت واردات نفت ایران‌ در نهایت مقامات تهران را به تقابل واداشت‌ و آن تصمیم جدید روحانی در مورد برجام بود که در جلسه هیات دولت از آن پرده برداشته شد. طبق آنچه اعلام شد ایران الزامی نمی‌بیند که از محدودیت میزان آب سنگین و اورانیوم غنی‌شده تبعیت کند. در این حین هشداری نیز به اروپا داده شد که اگر به تعهداتش در زمینه برجام عمل نکند تصمیمات جدید دیگری طی ۶۰ روز دیگر لحاظ می‌شود. هرچند اروپا این فرصت را از جانب ایران نپذیرفت و بر لزوم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای تاکید کرد، اما واقعیت آن است که اروپایی‌ها به دلیل نوع ساختار بانکی بین‌المللی و شرایط نظام پولی و مالی شاید هم نمی‌‌توانست جلوی آمریکا بایستد. به هرحال ایران انتظار داشت اروپا اراده و جدیت لازم برای اعمال فشار به آمریکا و حفظ برجام را به کار ببرد.
اما روی دیگر سکه آمریکاست که این روزها مقاماتش با تضاد گفتاری و رفتاری، کاخ سفید را به ماخذ تصمیمات آشفته خود تبدیل کردند. یک روز دونالد ترامپ برای گفت‌وگوی تلفنی با رهبران ایران اظهار تمایل می‌کند و روزی دیگر عکس دو فروند از بمب‌افکن‌ها توسط کاخ سفید منتشر می‌شود که می‌گویند به خلیج‌فارس اعزام شده است. البته که ایران شرایط مذاکره را نمی‌پذیرد و استقبالی هم از شماره تلفنی که کاخ سفید در اختیار سوییس قرار داده نمی‌کند اما از طرفی جنگ و درگیری نیز خارج از تصور مقامات هر دو کشور است هرچند مقامات نظامی برای نشان دادن توانایی خود گاهی هشدار می‌دهند. واقعیت آن است که آمریکا با فشار و تحریم‌های سخت به دنبال به ستوه آوردن تهران و مقاماتش بوده و هست اما هدف اصلی‌اش ایجاد تنشی که منجر به جنگ رودررو شود نیست بلکه او می‌خواهد ایران را تسلیم به مذاکره کند. به هرحال منازعه‌ای میان ایران و آمریکا، شکل گرفته و پیش‌بینی پایان آن به واسطه جنگ یا مذاکره و رسیدن به یک آتش‌بس متقابل سخت است، به ویژه آنکه هیچ یک از طرفین از مواضع خود کوتاه نمی‌آید. ضمن اینکه مقامات دوطرف همچنان با قدرت از توان رویارویی با یکدیگر سخن می‌گویند.
نه جنگ می‌شود، نه مذاکره
فارغ از پرداختن به موضوع جنگ و یا مذاکره با آمریکا، راه نجات دیگری هم وجود دارد و آن قدرت دیپلماسی کشور است. دستگاه سیاست خارجی ما این روزها در تلاش است که برخی از کشورها را مجاب کند تا از خواسته‌های آمریکا تبعیت نکنند و حتی با اراده ترامپ مقابله کنند‌؛ موضوعی که به نحوی رییس کمیسیون امنیت ملی نیز به آن اشاره داشت. به اعتقاد فلاحت‌پیشه با آمریکا نه مذاکره می‌شود و نه جنگ.
رییس کمیسیون امنیت ملی در حاشیه جلسه علنی مجلس اظهار کرد: ما در جلسه غیر‌علنی با حضور فرمانده سپاه و معاونانش حضور داشتیم که بحث‌های جدی شد. واقعیت آن است که ۲۸ سال است راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی خرید تسلیحاتی و مهندسی معکوس و تولیدات بومی و غیر‌قابل دسترسی و غیر‌قابل پیش‌بینی جمهور‌ی اسلامی ایران در قالب راهبرد مقابله‌به‌مثل و دفاع در برابر آمریکا تعریف شده چون در طول این مدت دشمنی آمریکا را تشخیص داده و در قبالش به آمادگی دفاعی رسیدیم. به همین دلیل اعتقادمان این است که جنگ نمی‌شود. آمریکایی‌ها هم می‌دانند که امکان جنگ با ایران را ندارند.
رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران این امکان را دارد که از فاصله دو هزار کیلومتری هدف‌های خود را در قالب سیاست دفاعی بزند، اما اگر ناوهای آمریکایی بخواهند اقدامی کنند حداکثر فاصله با ما ۵۰۰ کیلومتر است. آنها خودشان می‌دانند در هیچ جنگی در این حد گرفتار یک فضای جنگی توأم با شکست نخواهند شد. لذا اعتقادمان آن است که جنگ نمی‌شود چون راهبرد آمریکا جنگ نیست. آنچه آنها دنبال می‌کنند جنگ روانی است و سعی می‌کنند آن را با تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی همراه کنند.
فلاحت‌پیشه افزود: در این شرایط دولت باید به وظایف خود عمل کند. معتقدیم بخش اعظمی از مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم نیست و به دلیل ضعف‌های دولت در ابعاد نظارتی و بازرسی است. با این وجود ما در زمینه دفاعی آمادگی دفاعی کامل داریم و باز هم معتقدیم با این تحولات جنگ نمی‌شود و کسی هم به آقای ترامپ زنگ نخواهد زد و در نهایت آمریکایی‌ها مجبور می‌شوند که جدی‌تر موضوع مذاکره با ایران را مطرح کنند. حتما خودشان خواهند دید که موضوع ایران با هر کشور دیگر یعنی حتی کره شمالی هم متفاوت است.
فلاحت‌پیشه در پاسخ به سوالی درباره‌ هدف ترامپ پیرامون اینکه منتظر تماس از ایران خواهد بود چیست؟ گفت: ترامپ در یک فضای روانی شکل گرفته گرفتار شده است. آمریکایی‌ها آخرین برگه‌های خود را هزینه کرده‌اند اما ایرانی‌ها هنوز برگه‌های خود را رو نکرده‌اند طوری که برگه‌های آمریکا همان تحریم‌های قدیم بوده که مجددا تکرار شده است اما ایران هنوز برگه‌های خود را رو نکرده چون راهبرد ایران گسترش فضای تنش و بحران نیست. معتقدیم در آینده آمریکایی‌ها هستند که موضعشان را تغییر می‌دهند.
وی در واکنش به برخی از تحلیل‌ها مبنی بر عقب‌نشینی مواضع آمریکا درباره ایران و پیشنهاد آمریکا برای مذاکره با ایران گفت: مذاکره شرایط خاص خود را دارد. جمهوری اسلامی ایران در طول بعد از پیروزی انقلاب یک بار وارد مذاکره جدی آن هم بر سر برجام شد‌ که مذاکره‌ای با عنوان برد- برد تعریف شد اما نتیجه آن برد- برد نشد. معتقدم ایرانی‌ها وارد مذاکره‌ای نمی‌شوند که نتیجه‌ آن برد- باخت باشد و یا حتی مقدمات آن بر چنین پایه‌ای چیده شده باشد. اکنون آمریکایی‌ها با مقدمه‌چینی فعلی نشان داده‌اند که حداقل سیاست‌شان فعلا مذاکره نیست. حتما اگر قرار بر ایجاد شرایط برای مذاکره باشد آمریکایی‌ها باید از بخشی از سیاست‌هایشان عقب‌نشینی کنند.
اکنون زمان مناسبی برای مذاکره نیست
اما علی مطهری نیز در حاشیه جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در جمع خبرنگاران تاکید کرد که اکنون زمان مناسبی برای مذاکره با آمریکا نیست‌. مطهری با اشاره به فشارهایی که آمریکا بر جمهوری اسلامی ایران وارد کرده است، در این رابطه بیان‌ کرد: ان‌شاء‌الله ایران با وحدت و همدلی ملت به مقاومت خود ادامه‌ خواهد داد و بعد از مدتی آمریکایی‌ها مجبور خواهند شد که روش خود را تغییر دهند. وی در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به پیشنهاد مذاکره از سوی آمریکایی‌ها خاطرنشان کرد: در حال‌ حاضر زمان مناسبی برای مذاکره نیست.
نایب‌رییس مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به سخنان دونالد ترامپ، در خصوص انتظار تماس مسوولان ایرانی با او‌ بیان‌ کرد: این امر نشان‌دهنده این است که مقاومت مردم و تدابیر جمهوری اسلامی ایران موثر واقع شده و حرف دل آقای ترامپ مذاکره و معامله است. رییس‌جمهور آمریکا به دنبال یک معامله بزرگ است تا از آن به عنوان یک برگ برنده در انتخابات آینده ریاست جمهوری استفاده کند و در واقع نشان می‌دهد که در پشت صحنه آمریکا به دنبال جنگ نیست‌، بلکه می‌خواهد به نحوی ایران را پای میز مذاکره بیاورد و این را یک پیروزی بزرگ برای خود تلقی کند.
مطهری اضافه کرد: امروز زمان مناسبی برای مذاکره نیست. مذاکره زمانی به نفع کشور است که ما از مواضع خود عقب‌نشینی نکنیم. اگر زمانی قصد مذاکره داشته باشیم، باید در زمانی مناسب باشد که حمل بر ضعف و ذلت ملت ایران نشود. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، با اشاره به حضور ناوهای آمریکایی در خلیج‌فارس خاطر‌نشان کرد: این مسائل بیشتر جنبه جنگ روانی دارد و آمریکا مایل به جنگ نیست.
مطهری در ادامه با اشاره به ضرب‌الاجل ۶۰‌روزه ایران به طرف‌های برجامی و کاهش تعهدات بر‌جامی، یادآور شد: تعیین ضرب‌الاجل ۶۰ روزه اقدام مناسبی بود و در واقع یک اتمام حجت با اروپایی‌ها و طرف‌های برجام انجام شد. اگر زودتر این اقدام را انجام می‌دادیم به اندازه امروز تاثیر جهانی نداشت. در این یک سال ایران موضوع را برای دنیا روشن کرد و نشان داد که حتی‌المقدور می‌خواهد برجام را حفظ کند و برای طرف‌های برجام احترام قائل بود، اما زمانی که دید از حقوق خود محروم شده این تصمیم را اتخاذ کرد و بنده فکر می‌کنم که آثار خوبی نیز خواهد داشت.