25 - 09 - 2017
قدسیان می‌دمند نای ترا
محمد تاج‌الدین- پنجاه سال پیش رادیو تنها همدم اوقات فراغت ایرانیان بود. جعبه جادویی صدا را به خانه مردم آورد و شوق دوباره شنیدن شعرهای کهن را زنده کرد. داود پیرنیا در رادیوی آن سال‌ها، برنامه گل‌های رنگارنگ را گنجاند و تحولی در موسیقی سنتی ایجاد کرد. بزرگانی که سنگ بنای گل‌های رنگارنگ را گذاشتند مقدمه مسیری را پایه‌گذاری کردند که تا سال ۱۳۵۷ پرشنونده‌ترین برنامه رادیو بود. این‌گونه بود که ابولحسن صبا، پرویز یاحقی، روح‌الله خالقی و... در کنار خوانندگانی مانند قوامی، گلپا، مرضیه و نادرگلچین تاریخ‌ساز شدند.
از میان نسل اول سازندگان برنامه گل‌های رنگارنگ که نام‌های دیگری نیز مانند گل‌های جاویدان یا گل‌های صحرایی و... داشت انگشت‌شمارند کسانی که هنوز در قید حیات باشند. نادر گلچین که با تصنیف‌های مرغ صحر و نوبهار در ذهن و خاطره بسیاری از شنوندگان رادیو ماندگار شده است، چند روز پیش از دنیا رفت. گلچین مانند گلپا و چند تن دیگر سالیان سال بود که از بدنه موسیقی دور ماند و گوشه‌نشینی را انتخاب کرد.
با سرآغاز فعالیت هوشنگ ابتهاج در واحد موسیقی رادیو در اوایل دهه ۵۰ در پدیدآورندگان برنامه گل‌های رنگارنگ تحولی رخ داد. ابتهاج که بنا برخلقیاتش نظم خاصی را طلب می‌کرد، افراد تازه‌ای را برای کار فراخواند. واحد انتخاب شعر را متحول کرد و ارکسترهای نوازندگان را پایه‌گذاری دوباره.
تغییراتی که خیلی‌ها موافقش نبودند و نیستند. مثلا چند روز پیش مصاحبه‌ای از گلپا، خواننده معروف سالیان دور رادیو و تلویزیون خبرساز شد. او از تغییرات ابتهاج دل خوشی نداشت و جریان تازه آن دوران را خلاق نمی‌دانست اما نسلی که ابتهاج با ورودش به آنها میدان داد امروز طلایه‌داران موسیقی سنتی‌اند.
محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، برادران کامکار، شهرام ناظری و محمدرضا شجریان. شجریان به واسطه فعالیت مستمرش از اوایل دهه پنجاه تا اوایل دهه ۹۰ شاخص‌ترین خواننده موسیقی سنتی است. در کنار صدای شجریان، شخصیت اجتماعی او نیز توانسته خط تمایزی بین او دیگر خوانندگان ایجاد کند. او سال‌ها لقب استاد آواز ایران را به دوش کشیده و این روزها علاقه‌مندانش را چشم انتظار خبر و عکسی تازه از خود گذاشته است.
عید دو سال پیش بود که او در پیامی ویدئویی خبر از بیماری سختش داد. کسی باور نمی‌کرد حنجره طلایی او دیگر نایی برای خواندن نداشته باشد. استاد آواز ایران درگیر سرطان شده بود و دوستدارانش گرفتار اضطرابی دائمی. مراحل اولیه درمان در آمریکا طی شد و هراز چندگاهی عکس و خبری در پیج اینستاگرام همایون شجریان، برای دوستداران استاد نوشدارو بود.
شجریان نه تنها به واسطه صدای بی‌مثالش و خاطره‌سازی برای چند نسل از شنوندگان موسیقی سنتی که برای همراهی همیشگی‌اش با مردم در مرکز توجه است. سالیان گذشته او به دلیل برخی اظهارنظرهای سیاسی و موضع‌گیری‌های اجتماعی‌اش مورد غضب برخی جناح‌های سیاسی قرار گرفت. مجوز آلبوم‌هایش با مشکل مواجه شد، کنسرت‌هایش مجوز نگرفت و ربنایش از صدا و سیما برای همیشه حذف شد.
شجریان آن‌قدر در این سال‌ها اهمیت پیدا کرده که حسن روحانی در هر دو دوره تبلیغات انتخاب ریاست‌جمهوری گذشته از او و هنرش نام برده است. روحانی شجریان را وسیله‌ای قرار داد برای نشان دادن جهت‌گیری فرهنگی دولتش. وقتی شخصی بتواند معیاری باشد برای برنامه‌ها و رویکردهای فرهنگی یک دولت و همراهی بخش اعظمی از مردم که از قضا اکثریت نیز هستند، راهی را طی کرده که دیگر نه ممنوعیت و نه حذف می‌تواند خاطره‌اش را از ذهن مردم پاک کند.
شجریان هفتاد و هفت ساله که این روزها کمتر خبر و تصویری از او منتشر می‌شود برای همیشه نامش را میان ایرانیان ماندگار کرده است. تصنیف‌های به یادماندنی او از مرغ سحر تا سلسله موی دوست در گوش ایرانیان آشنا است. صدای ربنای او هرچند اگر دیگر از صداوسیمای ملی پخش نشود در ذهن بسیاری هک شده است همان‌طور که ابتهاج که خود شیفته صدای او است و در کتاب خاطراتش بارها و بارها از او یادکرده است برای او سروده:
قدسیان می‌دمند نای ترا
تا خدا بشنود نوای ترا
آسمان پهن کرده گوش که باز
بشنود بانگ ربنای ترا
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد