قمار بر سر برگزیت

گروه جهان- قانونگذاران موسوم به شورشی در حزب محافظه‌کار و دیگر مخالفان دولت در پارلمان بریتانیا، در نخستین مرحله از تلاش بوریس جانسون برای خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا، دولت را شکست دادند.
پافشاری بوریس جانسون برای پیشبرد اهدافش در خارج کردن بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپا و افزایش مخالفت‌ها با او در پارلمان، او را با خطر از دست دادن اکثریت پارلمانی و شکست در انتخابات زودهنگام احتمالی در آینده مواجه کرده است به ویژه اینکه او در اقدامی غیرمتعارف ۲۱ نفر از اعضای حزب محافظه‌کار را از این حزب اخراج کرد.
رسانه‌ها رخدادهای پارلمان را شکستی سخت و روزی تحقیر‌آمیز برای نخست‌وزیر بریتانیا توصیف کرده‌اند. این وقایع سبب شد بوریس جانسون به ارائه طرح برگزاری انتخابات زودهنگام تهدید کند. این در حالی است که او برای پیشبرد این سیاست اکثریت لازم را در اختیار ندارد. بحث داغ در پارلمان و همچنین در رسانه‌های بریتانیا بر سر برگزیت ماه‌های بی‌وقفه ادامه دارد. اختلاف نظر پیرامون برگزیت یا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا باعث سقوط دولت ترزا می‌ شده بود. اکنون همین اختلافات پایه‌های دولت بوریس جانسون را نیز به لرزه انداخته است.
پیش از رای‌گیری در واپسین ساعات سه‌شنبه سوم سپتامبر، بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، اکثریت پارلمانی خود را از دست داده بود. این در حالی است که در جریان رای‌گیری بر سر طرح یا عدم طرح برگزیت بدون توافق با اتحادیه اروپا، ۲۱ عضو دیگر محافظه‌کاران بریتانیا نیز به جانسون پشت کردند و علیه او رای دادند.
در بین مخالفان هم‌حزبی جانسون چهره‌هایی همچون فیلیپ‌ هاموند، وزیر دارایی بریتانیا در دولت ترزا می ‌نیز دیده می‌شود. جانسون پیش از رای‌گیری تهدید کرده بود هر یک از اعضای حزب محافظه‌کار که علیه سیاست او رای دهد، می‌تواند از حزب اخراج شود؛ تهدیدی که شکاف در حزب محافظه‌کار را بیشتر کرد.
گام بعدی
طرفداری بوریس جانسون از برگزیت موضوع جدیدی نیست. او گفته بریتانیا طبق قرار روز ۳۱ اکتبر از اتحادیه اروپا خارج می‌شود. جانسون بر این باور است که حتی اگر تا آن زمان توافقی با کشورهای عضو اتحادیه اروپا کسب نشود، بریتانیا باید این اتحادیه را بدون توافق ترک کند؛ چیزی که از آن به عنوان «برگزیت سخت» یاد می‌شود. جانسون بر این باور است که تمدید مجدد مهلت خروج بریتانیا، تنها اتلاف وقت است. این سیاست مخالفان زیادی دارد. حتی بسیاری از اعضای حزب محافظه‌کار بریتانیا هم که موافق برگزیت هستند، با خروج بدون توافق این کشور از اتحادیه اروپا مخالفند.
قرار است در پارلمان بریتانیا بر سر برگزیت بدون توافق و یا با توافق رای‌گیری شود. در صورت شکست جانسون، این طرح به مجلس اعیان هم ارسال می‌شود و در صورت تصویب در آن مجلس به قانون تبدیل می‌شود؛ قانونی که راه را بر برگزیت بدون توافق سد خواهد کرد. در چنین حالتی، دولت بریتانیا باید در صورت لزوم از اتحادیه اروپا فرصت بیشتری طلب کرده و موعد خروج بریتانیا از این اتحادیه را یک بار دیگر به تعویق بیندازد. جانسون مخالف چنین اقدامی است و از تجدید انتخابات سخن گفته است. مشکل اینجاست که جانسون برای تجدید انتخابات نیاز به دوسوم آرای پارلمان دارد و چنین چیزی بدون جلب آرای اپوزیسیون بریتانیا ممکن نیست.
جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر بریتانیا همراه با دیگر نمایندگان مخالف برگزیت سخت اعلام کرده که موضوع تجدید انتخابات در حال حاضر از اولویت برخوردار نیست. ابتدا باید مانع از برگزیت بدون توافق شد و آنگاه درباره تجدید انتخابات تصمیم گرفت.
الزام تجدید انتخابات
بوریس جانسون نیز گفته است که خواستار تجدید انتخابات نیست، اما اگر پارلمان به برگزیت سخت رای مخالف بدهد، چاره دیگری مگر درخواست تجدید انتخابات برای او وجود ندارد. اما ترزا می‌ قبل از او نیز همین تاکتیک را در سال ۲۰۱۷ به کار بست که ضربه مهلکی به او بود.
تجدید انتخابات بریتانیا به هر روی الزامی است به این علت که جانسون اکثریت خود را در پارلمان بریتانیا از دست داده است. اکنون دولت بریتانیا برای جبران پیامدهای ناشی از برگزیت دو میلیارد پوند (معادل دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورو) بودجه اضافه اختصاص داده است. این در حالی است که محاسبه دقیقی از پیامدها و عوارض ناشی از برگزیت و به‌ویژه برگزیت بدون توافق وجود ندارد.
اوضاع اقتصادی بریتانیا به ویژه در سایه ناروشن بودن فرجام برگزیت رو به وخامت نهاده است. بهای پوند بریتانیا به گونه‌ای مداوم کاهش می‌یابد. اکنون بهای هر پوند انگلیس به یک دلار و ۲۰ سنت آمریکا رسیده است.
اخراج «پدر مجلس» و نوه چرچیل
سی‌ان‌ان محافظه‌کاران را یکی از موفق‌ترین احزاب سیاسی در جهان توصیف کرد و نوشت اخراج اعضای ارشد میانه‌رو حزب محافظه‌کار که بیشتر از برخی از نخست وزیران سابقه سیاسی دارند از جمله کنت کلارک که لقب «پدر مجلس» را دارد و افراد دیگری همچون نیکلاس سومز نوه وینستون چرچیل، نخست وزیر سابق بریتانیا بین سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵ میلادی نشان می‌دهد که تا چه اندازه مرکز ثقل این حزب تغییر کرده است. «پدر مجلس» عنوانی است سنتی و غیررسمی که در بریتانیا به عضوی خاص از اعضای مجلس قانونگذاری اعطا می‌شود. در بعضی دوره‌ها ترجیح داده شده که این عنوان به مسن‌ترین فرد داده شود اما در دوره‌هایی‌ دیگر این عنوان به طولانی‌ترین دوران خدمت به عنوان نماینده اعطا شده‌ است.
جانسون با این اقدام اکثریت را از دست داد و به نظر می‌رسد به دنبال جایگزین کردن اعضای همسوتر در انتخابات سراسری است. او ظاهرا با درخواست برگزاری انتخابات زودهنگام افزایش اکثریت و تقویت موضع خود در رابطه با برگزیت را هدف قرار می‌دهد اما ترزا می، نخست وزیر قبل از او نیز همین تاکتیک را در سال ۲۰۱۷ به کار بست که ضربه مهلکی به او بود.
اما غیر از حزب کارگر، در صورت در پیش بودن انتخابات، جانسون با تهدیدهای دیگری نیز از سوی دیگر فراکسیون‌های پارلمانی مواجه است. بی‌تردید حزب او بسیاری از کرسی‌های خود را در اسکاتلند از دست خواهد داد که باید آن را در مناطق دیگری جبران کند.
دموکرات‌لیبرال‌ها به اندازه کافی در مناطقی که در سال ۲۰۱۶ به ماندن در اتحادیه رای دادند، قوی هستند که ممکن است برخی از کرسی‌های حزب محافظه‌کار را از آنها بگیرند. حزب برگزیت که نایجل فاراژ ریاست آن را برعهده دارد نیز اگر تا زمان برگزاری انتخابات انگلیس هنوز از اتحادیه اروپا خارج نشده باشد، می‌تواند برخی از آرای حزب محافظه‌کار را از آن خود کند.
فاراژ از جمله اعضای موسس حزب استقلال انگلیس موسوم به یوکیپ است که در پی امضای پیمان اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۲ حزب محافظه‌کار را ترک کرد. فیلیپ لی، نماینده مجلس عوام بریتانیا به دلیل اختلاف نظر با مواضع نخست‌وزیر، فراکسیون محافظه‌کاران را ترک کرد و به حزب مخالف دولت پیوست. این جابه‌جایی باعث شد اپوزیسیون صاحب ۳۱۹ کرسی شود و ائتلاف موافقان دولت با ۳۱۸ کرسی از اکثریت بیفتد.
جانسون در سخنرانی خود از نمایندگان پارلمان خواست تمدید احتمالی برگزیت را رد کنند. کناره‌گیری فیلیپ لی از فراکسیون محافظه‌کاران به عنوان اعتراض و درست در میانه سخنرانی بوریس جانسون در پارلمان صورت گرفت.
فیلیپ لی در نامه‌ای خطاب به جانسون، علت امر را خط‌مشی نخست‌ وزیر در موضوع برگزیت اعلام کرد. او نوشت که این تصمیم، پس از ۲۷ سال عضویت در حزب محافظه‌کار آسان نبود، اما پی برد که دیگر نمی‌تواند برای منافع کشور و در جهت خواست رای‌دهندگان حزب خدمت کند. او نوشت: «دولت محافظه‌کار با شیوه‌ای غیراصولی و تهاجمی به دنبال یک برگزیت زیانبار است.» فیلیپ لی توضیح داده که این رویکرد زندگی و معاش مردم را در خطر قرار می‌دهد و تهدیدی علیه تمامیت بریتانیا خواهد بود. او دولت را برای به کرسی نشاندن این خروج، به دستکاری‌های سیاسی، زورگویی و فریب متهم کرد.
چه کسی درباره برگزاری انتخابات تصمیم‌گیری می‌کند
در انگلیس چند نوع انتخابات وجود دارد: انتخابات سراسری انگلیس، انتخابات پارلمان‌ها و مجالس تفویضی، انتخابات پارلمانی اتحادیه اروپا، انتخابات محلی، انتخابات شهرداری‌ها و انتخابات کمیسر پلیس و جنایی. پس از تصویب قانون «تثبیت دوره‌های پارلمانی» در ۲۰۱۱ برای انتخابات‌های سراسری، همه انتخابات‌ها پس از گذشت یک دوره ثابت برگزار می‌شوند. با این حال امکان برگزاری انتخابات زودهنگام و انتخابات پارلمان‌ها و مجالس تفویضی در وضعیت‌های خاص وجود دارد.
براساس این قانون جانسون نمی‌تواند به تنهایی درباره این انتخابات تصمیم‌گیری کند. او نخست باید حمایت دو سوم قانونگذاران را در مجلس عوام کسب کند و این به معنای جلب حمایت حزب مخالف کارگر است.
«جرمی کوربین» رهبر حزب کارگر ماه‌هاست که خواستار برگزاری انتخابات است بنابراین اکنون مخالفت با این درخواست برای او دشوار خواهد بود اما حزب کارگر درباره انگیزه‌های جانسون مظنون است. این حزب مخالف برگزاری این انتخابات بعد از ۳۱ اکتبر مهلت تعیین شده برای برگزیت است. با توجه به وضعیت حزب کارگر در نظرسنجی‌ها، این حزب اشتیاق چندانی درباره پیشنهاد برگزاری انتخابات زودهنگام ندارد.
کوربین ظاهرا توپ را در زمین جانسون انداخت و گفت اگر نخست‌وزیر بخواهد انتخابات برگزار شود نخست باید طرح جلوگیری از برگزیت بدون توافق که مورد حمایت گروه شورشی در پارلمان است، تصویب شود، اما اگر پیشنهاد برگزاری انتخابات بدون نتیجه باقی بماند و طرح جلوگیری از خروج بدون توافق مورد حمایت قرار گیرد جانسون در وضعیت دشواری قرار خواهد گرفت و چاره‌ای نخواهد داشت مگر اینکه به دنبال راه‌‌حلی برای توافق با بروکسل باشد که این موضوع فقط همه چیز را به خانه اول باز خواهد گرداند.
جانسون ژوئیه گذشته با وعده اجرای همه‌پرسی سال ۲۰۱۶ و خارج کردن بریتانیا از اتحادیه اروپا تا ۳۱ اکتبر (۹ آبان) به کرسی نخست‌وزیری انگلیس دست یافت. نخست‌وزیر انگلیس گفته که به دنبال جدایی دوستانه و با توافق با بروکسل است اما پیشنهادهای خروج را رد کرده و می‌گوید خواستار خروج بدون توافق است. بسیاری از نمایندگان پارلمان انگلیس نگران خروج «بدون توافق» هستند و می‌گویند در این صورت اختلال اقتصادی بزرگی رخ خواهد داد.
تحقیر تاریخی پوند در برابر دلار
همزمان با تشدید تنش سیاسی در بریتانیا بر سر نحوه خروج این کشور از اتحادیه اروپا، نرخ برابری پوند در برابر آمریکا به پایین‌ترین حد در ۳۵ هفته گذشته رسید. پس از آنکه بوریس جانسون تهدید کرد در صورتی که پارلمان از طرح برگزیت او برای خروج بدون توافق تجاری از اتحادیه اروپا حمایت نکند، درخواست خواهد کرد تا انتخابات عمومی زودهنگامی در ماه اکتبر برگزار شود، پوند به پایین‌ترین سطح خود از ۱۹۸۵ تاکنون سقوط کرد.
پول ملی بریتانیا در معاملات دیروز ۶۶/۰ درصد در برابر دلار آمریکا سقوط کرد و به نرخ برابری ۱۹۵۹/۱ رسید که این به استثنای سقوط کوتاه‌مدت نرخ پوند، پس از اظهارات ۷ اکتبر ۲۰۱۶ رییس‌جمهور سابق فرانسه، فرانسیس ‌هالنده، در مورد برگزیت، پایین‌ترین نرخ ۳۴ ساله پوند در برابر دلار است.
در معاملات دیروز، نرخ برابری پوند با دلار آمریکا ۱۳/۰ درصد تقویت شد و به ۲۱/۱ واحد بازگشت. افت نرخ پوند در برابر یورو کمتر نگران‌کننده بود و پوند با از دست دادن ۲/۰ درصد از ارزش خود به نرخ برابری ۹۹۳۳/۰ با یورو رسید که پایین‌ترین نرخ ۲ هفته‌ای آن است. پایین‌ترین نرخ تاریخ پوند در برابر دلار ۰۵۵۲/۱ واحد بود که در ۲۹ مارس ۱۹۸۵ ثبت شد.
اکنون سه سال از همه‌پرسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا که با رای اندکی به سود هواداران پایان یافت، می‌گذرد. با این حال هنوز مشخص نیست چه زمانی و چگونه صورت خواهد گرفت و رخدادهای روز سه‌شنبه نیز بر این پیچیدگی‌ها افزوده است.
برخی از احزاب و گروه‌های سیاسی معتقدند که همه‌پرسی برگزیت در تابستان سال ۲۰۱۶ بدون آگاهی کامل مردم از تبعات این وضعیت برگزار شد و خواستار برگزاری همه‌پرسی مجدد در مورد خروج از اتحادیه یا نحوه خروج از آن شده‌اند. در همه‌پرسی سال ۲۰۱۶، نزدیک به ۵۲ درصد از رای‌دهندگان به خروج از اتحادیه رای دادند.