قهر اروپایی‌ها با گردشگری ایران

نادر نینوایی- در یک سال اخیر به دنبال تنش‌های سیاسی موجود، تعداد گردشگران ورودی از کشورهای اروپایی به ایران با ریزش شدیدی مواجه شده است.
برخی کشورهای اروپایی و البته کشورهای آمریکا و کانادا هشدارهایی به اتباع‌شان درخصوص سفر به ایران داده‌اند و در سایه این تنش‌های موجود، راهنمایان گردشگری مسلط به زبان‌های اروپایی و تورگردانان متمرکز بر جذب گردشگران اروپایی بازارشان کساد شده است.
درواقع آن‌طور که یکی از فعالان گردشگری که در زمینه تورهای ورودی فعالیت دارد به جهان صنعت گفته بازار جذب گردشگر از اروپا به‌طور کامل برای ایران از دست رفته است.
در این شرایط به نظر می‌رسد تصمیم وزارت گردشگری تمرکز بر جذب گردشگر از چین و روسیه و البته کشورهای همسایه باشد که حداقل در شرایط فعلی به لحاظ منابع انسانی و راهنمای گردشگری مسلط به زبان چینی و روسی، در این حوزه نیز وضعیت در نقطه مطلوب قرار ندارد.
تعطیلی ۸۰ آژانس مسافرتی
ریزش تعداد گردشگران اروپایی که به ایران سفر می‌کنند این روزها دامنگیر فعالان حوزه گردشگری ایران شده و آن‌طور که رییس جامعه تورگردانان ایران می‌گوید پیامدهای نامطلوبی از جمله تعطیلی ۸۰ آژانس مسافرتی را به دنبال داشته است.
مصطفی شفیعی‌شکیب (رییس جامعه تور گردانان ایران) درخصوص قهر گردشگران اروپایی با بازار گردشگری ایران گفت: طی سال گذشته با قهر گردشگران از کشورهای اروپایی روبه‌رو شدیم که طبعا از سوی دولت‌هایشان به آنها گوشزد شده که به ایران سفر نکنند. همین مساله سبب شد برخی تورگردانان که بازار هدف‌شان بازار اروپا بود کسب‌و‌کارشان با چالش روبه‌رو شود و تعدادی کار خود را ترک کردند.
شفیعی‌شکیب خاطرنشان کرد: تاجایی که اطلاع دارم تاکنون حدود ۸۰ آژانس و توراپراتور فعالیت خود را تعطیل کرده‌اند یا ناچار به تغییر شده‌اند. این تعداد آژانس از میان آژانس‌های فعال ناچار به تعطیلی شده‌اند. نباید فراموش کرد که در تهران ۴ هزار آژانس مسافرتی داریم که طبعا همه آنها فعال نیستند. به‌خصوص در حوزه تورهای ورودی، تعداد اندکی از آژانس‌ها فعال هستند و در واقع حدود ۲۱۵ آژانس عضو جامعه تورگردانان ایران هستند و از میان همان‌ها نیز با توجه به کاهش تعداد گردشگران، شاهد غیر‌فعال شدن آنها هستیم.
حسین عبادتی راهنمای گردشگری انگلیسی‌زبان درخصوص شرایط ورود گردشگر از کشورهای اروپایی معتقد است: شرایط راهنمایان انگلیسی‌زبان، فرانسه‌زبان، ایتالیایی و آلمانی‌زبان بسیار بد و کساد است. به ویژه برای راهنمایانی که زبان‌های تخصصی مانند آلمانی، فرانسوی و اسپانیایی را راهنمایی می‌کنند، اوضاع بسیار بدتر است.این راهنمای گردشگری می‌افزاید: تنها گردشگران ورودی که به ایران سفر می‌کنند گردشگران چینی و روسی هستند. البته تعداد کمی از توریست‌ها نیز از اروپای شرقی به ایران می‌آیند.وی معتقد است: گردشگری ورودی کشور اگرچه به‌طور کامل دچار رکود نشده اما توریست‌های اروپایی و آمریکایی به طور کامل از لیست توریست‌های خارجی کشور حذف شده‌اند.
سحر بحیرایی- کارشناس ارشد گردشگری- در تحلیل وضعیت گردشگران اروپایی ورودی به ایران به «جهان‌صنعت» گفت: در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ در ایران رشد گردشگر ورودی از اروپا را داشتیم و گردشگران حرفه‌ای به قصد سفر برای دیدن جاذبه‌های تاریخی یا طبیعت‌گردی وارد ایران می‌شدند و ورود گروه‌های بزرگ توریست در این دوره به ایران رقم خورد.
وی افزود: این روند مساعد در سال ۱۳۹۷ اما کاملا متوقف شد و پس از آن هم به آن حالت قبل بازنگشت. شرایط سیاسی ایران را هم البته باید مد‌نظر قرار داد و در نظر داشت که ممکن است برخی محدودیت‌ها از سوی کشورهای مبداء نیز وجود داشته باشد و همین مساله به نظرم باعث شده بازار ورود گردشگر از اروپا را به صورت کامل از دست بدهیم.
نبود زیرساخت برای تغییر بازار از غرب به شرق
در ماه‌های گذشته تمرکز وزارت گردشگری تلاش برای رفع چالش‌های موجود برای حضور دوباره گردشگران اروپایی در ایران نیست بلکه تمرکز بر جایگزین کردن گردشگران چینی و روسی با اروپایی‌ها بوده است.
شفیعی‌شکیب رییس جامعه تورگردانان ایران درخصوص چالش‌های موجود برای جذب گردشگر از چین و روسیه گفت: برخی کشورهای مستقل مانند چین و روسیه تحت‌تاثیر تحریم‌های آمریکا قرار نگرفتند و ایران نیز سعی کرد بازار هدف گردشگری را به‌سمت این کشورها تغییر دهد. گردشگران این کشورها تا حدودی توانسته‌اند جایگزین تورهای اروپایی شوند اما در این حوزه نیز با چالش‌های بزرگ‌تری روبه‌رو شده‌ایم که از آن جمله می‌توان به کمبود راهنمای گردشگر مسلط به زبان چینی اشاره کرد. به‌دلیل این کمبود با افزایش شدید حقوق راهنمایان چینی‌زبان روبه‌رو شده‌ایم. در این میان شاهد بیکار شدن برخی از راهنمایان آلمانی‌زبان، فرانسه‌زبان و… نیز هستیم. تمام این افراد سال‌هاست در حوزه گردشگری فعال بودند.
رییس جامعه تورگردانان ایران افزود: در تغییر بازار گردشگری از سمت غرب به‌سمت شرق و روسیه، علاوه بر کمبود راهنما با کمبود امکانات حمل و نقل نیز روبه‌رو هستیم. هواپیما، اتوبوس و قطار به‌ اندازه کافی نداریم. همچنین در حوزه اقامت با مشکل روبه‌رو هستیم و هتل مناسب و خوب به‌ اندازه کافی نداریم. از نظر زیرساخت گردشگری برای جذب توریست انبوه نیز با مشکل اساسی روبه‌رو هستیم.
وی یادآور شد: در حال حاضر زیرساخت‌های گردشگری برای پذیرش همین تعداد ۴ تا ۵ میلیون گردشگر جوابگوست. البته منظور من از گردشگر ورودی آن عده پیله‌وری که از مرزها برای خرید از بازارچه‌ها وارد می‌شوند و حتی عده‌ای که در چادرها می‌خوابند یا زائرانی که در حسینیه می‌خوابند و… نیست بلکه منظورم گردشگرانی است که در حوزه گردشگری هزینه می‌کنند، در مراکز اقامتی اعم از هتل، هتل آپارتمان و بومگردی و… اقامت دارند و از جاذبه‌های گردشگری دیدن می‌کنند. اگر بخواهیم در آمار گردشگری به تعدادی که در برنامه توسعه هفتم اشاره شده دست پیدا کنیم قطعا زیرساخت‌های فعلی کشور برای پذیرش ۱۵ میلیون گردشگر ورودی مناسب نیست.
شفیعی‌شکیب یادآور شد: اگر روزی برسد که ۲ هزار گردشگر به‌ یکباره وارد بزرگ‌ترین فرودگاه بین‌المللی کشور که همان فرودگاه امام‌(ره) است بشوند، کوچک‌ترین بخش رفاهی و حتی چرخ نقاله که چمدان‌های آنها را جابه‌جا کند ‌نداریم. اتوبوس، راهنما نداریم. هتل‌های مناسب برای اقامت این تعداد گردشگر نداریم. حتی وقتی چندی پیش شاهد حضور تیم فوتبال النصر در ایران بودیم، گفته می‌شد که اتوبوس مناسب برای حمل و نقل آنها و رساندنشان از فرودگاه به هتل نبود. قیمت هتل محل اقامت آنها به ‌یکباره به شبی ۴۲ میلیون تومان رسید. تمام اینها گویای مشکلاتی است که در حوزه گردشگری وجود دارد. تصور کنید بخواهیم همزمان چند گروه این‌چنینی را در ایران میزبانی کنیم چه خواهد شد؟ هواپیما به تعداد کافی نداریم، سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی با مشکلات زیادی روبه رو هستند و… .
او ادامه داد: ‌اگر می‌خواهیم روزی به سطح کشورهای همسایه مانند ترکیه در حوزه جذب گردشگر برسیم باید زیرساخت‌ها را درست کنیم. در سال‌های قبل از کرونا، تورگردانان سالانه در حداقل ۱۰ نمایشگاه گردشگری خارجی شرکت می‌کردند این در حالی است که امسال با وجود گذشت نیمی از سال هنوز در نمایشگاه خارجی خاصی شرکت نداشتیم و همان تعداد محدود آژانس‌هایی که امکان شرکت در نمایشگاه‌های خارجی را پیدا می‌کنند با هزینه‌های شخصی خود شرکت می‌کنند. نیاز است تا دولت حمایت بیشتری در این خصوص از بخش خصوصی داشته باشد.در نهایت باید گفت باتوجه به این مساله که در طول دهه‌های گذشته خیل عظیمی از فعالان گردشگری ایران به زبان‌های اروپایی مسلط شده و روی کار با گردشگران اروپایی تمرکز داشته‌اند به نظر می‌رسد چرخش به یکباره از غرب به شرق می‌تواند پیامدهای ناخوشایندی را برای گردشگری ایران در پی داشته باشد و بخشی از فعالان متخصص گردشگری را از بدنه توریسم کشور جدا کند.