مارپیچ سیاست داخلی در ترکیه

مژده کلهر- گروه بین‌الملل – چتینر چتین از یادداشت‌نویسان روزنامه خبرترک (روزنامه حامی حزب عدالت و توسعه و اردوغان) در یادداشتی می‌نویسد: کشورها و رهبران در هر گوشه از خاورمیانه می‌خواهند در روند دیپلماسی که هدف آن التیام اختلافات منطقه‌ای و کاهش تنش‌ها در ماه مبارک رمضان است، شرکت کنند. به همین دلیل است که از یک‌سو شاهد تنش‌زدایی و برقراری روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان پس از هفت سال و در عین حال درگیری‌های خونین میان اسرائیل و فلسطین هستیم. در واقع دیپلماسی ماه مبارک رمضان یک تعامل مهم است و اکثر کشورهای درگیر معتقدند که منجر به ثبات خواهد شد. با این حال، در فرآیندی که بی‌ثباتی و استراتژی‌های امنیتی منطقه‌ای همچنان دیوار ضخیمی در مقابل اهداف مشترک هستند، یافتن راه‌حل آسان نیست.
در همین رابطه و در حالی که ترکیه با مارپیچ بحث‌های سیاسی داخلی دست‌وپنجه نرم می‌کند، اطلاعاتی مبنی بر اینکه گروه پ‌ک‌ک یک هلیکوپتر در اختیار دارد، نادیده گرفته شد. از سوی دیگر با وجود تنش میان ایران و جمهوری آذربایجان مشخص شده، به واقعیت‌های جاری به منظور حل و فصل اختلافات میان ترکیه و سوریه بی‌توجهی می‌شود. این در حالی است که ترکیه امروز بزرگ‌ترین تحریم مالی تاریخ خود مواجه بوده و خطر تحریم‌های شدیدتر از موارد مشابه بسیار زیاد است. بنابراین سیاست خارجی را نمی‌توان به عنوان یک اصطکاک در صحنه سیاسی داخلی معرفی کرد. در واقع هرگونه بحث در مورد مسائل ملی و مساله امنیت ملی ترکیه بیش از هر چیز مستلزم خونسردی همه طرف‌های درگیر است؛ خواه شرکای ائتلافی باشند و خواه احزاب مخالف.
ما هر از گاهی از نادرستی‌ها و حقایق سیاست خارجی ۲۰ ساله دولت انتقاد می‌کنیم. جاهایی هم درست قلمداد می‌کنیم. به عنوان مثال، در حالی که سیاست‌های دولت در مورد لیبی، جنگ آذربایجان و سیاست روابط دوجانبه، سیاست میهن آبی-‌ مدیترانه شرقی، سیاست عراق و موضع آن در قبال جنگ اوکراین و روسیه را درست قلمداد می‌کردیم، شخصا سیاست‌های دولت را در مورد مساله سوریه، اتحادیه اروپا، مصر و اسرائیل ناقص و اغلب اشتباه می‌دانستیم.
با این حال، هنوز هیچ اطلاعاتی در مورد آنچه مخالفان در سیاست خارجی به مردم ترکیه ارائه خواهند داد، نداریم. زیرا مخالفان از طریق مسائلی چون اقتصاد، بیکاری، بوروکراسی و پناهندگان سوری پیام‌هایی را به صورت کلی به جامعه القا می‌کنند. مثلا سفیر سابق CHP که از موضع ترکیه در مورد مساله آذربایجان و ارمنستان انتقاد می‌کند، اگر وزیر شود، چه راهی پیش‌رو خواهد گذاشت؟ چگونه می‌توان انتظار داشت دیپلماتی که از دفتر پ‌ک‌ک که در کنار ساختمان سفارتش باز شده بی‌اطلاع است، پارادایم‌های عمومی ‌امنیتی کشور را به خوبی بخواند؟ یا برای قلیچداراوغلو که از همان ابتدای بحران سوریه از ایده برقراری روابط دیپلماتیک با دولت دمشق حمایت می‌کرد، چقدر امکان‌پذیر خواهد بود که یک نقشه راه مشترک در مورد سوریه تهیه کند؟
دیدگاهی از مخالفان درباره شرایط بازگشت به اتحادیه اروپا وجود ندارد. چگونه با ایالات‌متحده روابط عادی شده و چه استراتژی‌هایی باید اجرا شود؟ به عنوان مثال، یک سوال وجود دارد که من منتظر پاسخ رهبران اپوزیسیون به آن هستم: چگونه ایالات‌متحده را از همکاری با پ‌ک‌ک منصرف خواهند کرد و مکانیسم‌های ترغیب آنها چگونه خواهد بود؟ در زمانی که پ‌ک‌ک تلاش می‌کند ارزش‌ها، عقاید، باورها و تکنیک‌های شکل‌گرفته با چشم‌انداز خاورمیانه را تغییر دهد، آمریکا، اتحادیه اروپا و جهان عرب چگونه متقاعد خواهند شد؟
با ورود ترکیه به انتخابات، فضای سکوتی حاکم است که تا به حال دیده نشده است، اما در عین حال هرج و مرج نیز وجود دارد. احزاب که تصور می‌شد هرگز دور هم جمع نمی‌شوند، گردهم آمدند تا یا در قدرت بمانند یا قدرت را سرنگون کنند. اگرچه دوران گذار از نظام‌هایی که بحث‌های سدسازی در آن، پشت سر گذاشته شد تا نظام نمایندگانی که به صورت ائتلافی به مجلس منتقل شدند، نمادی از ساختاری است که در نگاه اول هر قشر در آن حضور دارد، اما به نظر می‌رسد ساختاری دارد که در ذات خود مشکل‌ساز است. در اصل نام‌های آتاتورکی و سکولار که سال‌ها نتوانستند جایی برای معاونت در CHP پیدا کنند (کسانی که از دادگاه‌ها و دادستان‌های اعضای FETO (لقب طرفداران فتح‌الله گولن) محافظت می‌کردند و حتی در دوران وزارت دادگستری در را به روی هر مرجعی باز می‌کردند) جایی در لیست‌های CHP پیدا کردند. آیا تا به حال به این توجه کرده‌اید که کمالیست‌ها، جمهوریخواهان و سکولاریست‌هایی که در پرونده‌های «تظاهرات جمهوریخواهان، ارگنکون، جاسوسی» ایستاده بودند، چقدر از این لیست‌ها راضی بودند؟
پس به طور خلاصه، در حالی که هیچ هیجان جدیدی در طرف دولت به دلیل ارعاب، خستگی و بسیاری دلایل دیگر وجود ندارد، به نظر می‌رسد هیچ شفافیتی جز ادعای پیروزی در انتخابات در طرف مخالف نیز وجود ندارد. سوالات زیادی در انتظار پاسخ هستند. در حالی که ترکیه در این فضای نامطمئن تلاش می‌کند راه خود را بیابد، همه قدرت‌های منطقه‌ای موضع خود را روشن می‌کنند و مواضع جدیدی اتخاذ می‌شود. اما در مورد ما، هیچ صراحتی وجود ندارد که دولت بتواند از نظر ماندن در قدرت و موفقیت مخالفان در به قدرت رسیدن، به تحکیم ادامه دهد.