مانعی پیش‌روی همکاری اقتصادی با آمریکا نیست

وزیر خارجه هلند از برگزاری دور دوم مذاکرات تهران- واشنگتن در رم خبر داد

گروه سیاسی- هنوز ساعاتی از مذاکرات ایران و آمریکا نگذشته بود که بازارهای اقتصادی ایران به مذاکراتی که از ابتدای هفته جاری در عمان برگزار شد، واکنش نشان دادند و باتوجه به پالس مثبت مذاکرات مسقط، منجر به سقوط شدید و نزول سنگین قیمت طلا و نرخ ارز شد و همزمان رشد انفجاری بورس را درپی داشت اما در حالی که در پایان نخستین دور از مذکرات ایران و آمریکا در مسقط، دوطرف توافق کردند که ادامه این گفت‌وگوها روز شنبه هفته آینده برگزار شود، حالا اخباری درخصوص احتمال برگزاری این مذاکرات در رم ایتالیا به گوش می‌رسد. زمزمه‌هایی که البته سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی آن را نه تایید کرده و نه تکذیب اما وزیر امور خارجه هلند در سخنانی ضمن تکذیب آنچه درخصوص برگزاری این مذاکرات در پایتخت هلند عنوان شده بود، گفته: این مذاکرات در رم برگزار خواهد شد. این درحالی بود که پیش از اعلام این مواضع صریح ازسوی وزیر امور خارجه هلند، پایگاه خبری-تحلیلی آکسیوس به نقل از منابع آگاه مدعی شده بود که احتمالا دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا روز شنبه در رم برگزار شود. بدین ترتیب پیرو انتشار این خبر آکسیوس، کاسپر ولدکمپ، وزیر امور خارجه هلند نیز در سخنانی که پیش از آغاز نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل مطرح کرد، مدعی شد که «این مذاکرات روز شنبه (۳۰فروردین) ادامه خواهد یافت. خبرنگارها از من بارها سوال کرده‌اند که آیا این مذاکرات در هلند خواهد بود یا خیر. نه این مذاکرات در رم برگزار خواهد شد.»
این درحالی بود که پیشتر برخی منابع خبری با استناد به سفر سلطان عمان به هلند، گمانه‌زنی کرده بودند که دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا با میانجیگری وزیر خارجه عمان و به میزبانی هلند برگزار می‌شود. هرچند روز گذشته اسماعیل بقائی در بخشی از نشست مطبوعاتی خود به پرسشی در این رابطه پاسخ داد و تاکید کرد که «این موضوع مهمی نیست، مهم این است که مذاکرات ما در همان چارچوب قبلی یعنی به صورت غیرمستقیم با میانجیگری عمان ادامه پیدا می‌کند.» او با استناد به آنچه پیش از این از سوی عباس عراقچی عنوان شده بود، گفت: «همانطور که وزیر خارجه مطرح کردند احتمالا دور بعدی مذاکرات جایی غیر از عمان خواهد بود.» بقائی در عین حال تاکید کرد: «در مورد مکان مذاکرات تمهیدات لازم از سوی طرف واسط اندیشیده می‌شود. ما با طرف عمانی در ارتباط هستیم و بعد از دریافت نظرات طرف عمانی در این ارتباط تصمیم‌گیری و آن را اعلام می‌کنیم.»
اسماعیل بقائی که روز گذشته در جریان نشست مطبوعاتی هفتگی خود به این پرسش درباره مکان برگزاری دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا و برخی حواشی دیگر این مذاکرات پاسخ داد، همچنین اعلام کرد که « کاظم غریب‌آبادی معاون وزیر خارجه برای شرکت در نشست حامیان منشور سازمان ملل به مسکو سفر کرده است.» بقائی همچنین در بخش دیگری از این نشست مطبوعاتی اعلام کرد: «براساس برنامه‌ریزی که از قبل انجام شده، در اواخر این هفته وزیر خارجه به روسیه سفر می‌کند و در این سفر مسائل مختلف از جمله آخرین تحولات مسقط مورد بررسی قرار می‌گیرد.» او مجددا تاکید کرد که این سفر از قبل برنامه‌ریزی شده بوده است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی که در ادامه سخنانش در این نشست مطبوعاتی، ابتدا گزارشی از سفر اخیر عراقچی به الجزایر و سپس گزارشی از سفر مجید تخت‌روانچی به شماری از کشورهای اروپایی و همچنین نشست کارشناسی ایران، چین و روسیه در مسکو ارائه کرد، در ادامه در واکنش به پرسشی درباره مواضع جمهوری اسلامی در مذاکرات غیرمستقیم با ایالات‌متحده گفت: «موضع اصلی ما در مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا رفع تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی است که علیه ملت ایران اعمال شده و این مطالبه جدی و اساسی ماست و با جدیت آن را در مذاکرات پیگیری می‌کنیم.»
بقائی که در ادامه به پرسش‌ها درخصوص ابهامات ایجاد شده درباره مکان برگزاری دور دوم مذاکرات پاسخ داد، همچنین به اظهارات اخیر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درمورد تهران از جمله اینکه ایران باید جدیت بیشتری از خود نشان دهد، واکنش نشان داد و با انتقاد نسبت‌به لحن تهدیدآمیز این مقام آمریکایی گفت: «این مواضع متناقضی است که ازسوی مقام‌های مختلف آمریکایی مطرح می‌شود و باید این تناقض را حل کنند.» او گفت: «یکی از دلایل مذاکره غیرمستقیم این است که شما نمی‌توانید مدعی مذاکره باشید و از طرف دیگر به فشار ادامه دهید و مطلقا چنین رویکردی پذیرفتنی نیست.»
سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی همچنین در مورد زمان سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران توضیح داد و گفت: «توافق اصولی برای سفر آقای گروسی انجام شده و در مورد اصل سفر تفاهم داریم اما درمورد جزئیات و دیدارها نکاتی وجود دارد که نمایندگی ما در وین در تعامل با دفتر مدیرکل در حال پیگیری است.» او با این همه تصریح کرد که «سفر گروسی به تهران این هفته انجام می‌شود.» او همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا سفر گروسی به تهران از قبل برنامه‌ریزی شده بود یا مرتبط به دور اول مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا در مسقط است، گفت: «این سفر از قبل برنامه‌ریزی شده بود و در چارچوب تعاملات مرسوم ایران با آژانس صورت می‌گیرد.»
شاید یکی از مهم‌ترین بخش‌های نشست مطبوعاتی روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه آنجا بود که بقائی به پرسشی در مورد همکاری‌های اقتصادی ایران و آمریکا پاسخ داد. این دیپلمات ایرانی تصریح کرد: «مانعی برای همکاری اقتصادی و سرمایه‌گذاری اقتصادی برای طرف‌های مقابل در ایران وجود نداشته و این مشکل خود آمریکایی‌ها بوده که با وضع قوانین پیچیده و متراکم چند لایه شهروندان خود را از سرمایه‌گذاری اقتصادی در ایران محروم کرده‌اند.» او سپس ضمن تقدیر از رویکرد سازنده کشورهای منطقه در قبال مذاکرات مسقط گفت: «آقای عراقچی طی تماس‌هایی که روز گذشته با همتایان خود در کشورهای منطقه از جمله مصر کویت، قطر و امارات داشت آنها را در جریان گفت‌وگوهای مسقط قرار داده البته قبل از گفت‌وگوها نیز آنها را در جریان تحولات قرار داده بودند.» سخنگوی وزارت خارجه همچنین در بخشی از سخنانش در این نشست مطبوعاتی تصریح کرد: «مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا منحصر به رفع تحریم‌ها و موضوع هسته‌ای است و هیچ موضوع دیگری در دستور کار نیست.»
سخنگوی وزارت خارجه همچنین به پرسشی درباره حواشی ناضروری که در پی دیدار کوتاه هیات‌های ایران و آمریکا در مسقط، توسط برخی جریان‌های سیاسی و رسانه‌ای داخل کشور ایجاد شده بود، توضیح داد و با کنایه به ادعای برخی ناظران درخصوص عدول وزیر خارجه ایران از خطوط قرمز گفت: «من در آنجا رنگی ندیدم، ما در امر دیپلماسی همواره قائل به نزاکت دیپلماتیک هستیم و در برخورد با دیپلمات‌های اروپایی و آمریکایی در سطح سازمان ملل و سایر مجامع بین‌المللی اگر به دیپلمات ایران سلام شود، ما هم سلام‌علیک می‌کنیم و جواب بخشی از نزاکت دیپلماتیک است.» او خاطرنشان کرد: «پس از دو ساعت و نیم تبادل پیام از طریق عمان بین ایران و آمریکا در آخرین لحظات، خداحافظی با میزبان یعنی وزیر خارجه عمان این سلام و علیک انجام شده و من از شما می‌خواهم که به مابقی حواشی بهایی ندهید.»
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین در واکنش به این پرسش که آیا ممکن است که وقتی مذاکرات پیش رفت و وارد مسائل جزئی و فنی شد، آژانس و سایر کشورهای عضو آژانس نیز در مذاکرات نقش‌آفرین باشند، گفت: «این چیزی است که براساس روند مذاکرات باید در مورد آن تصمیم‌گیری شود.» سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اگر بین ایران و آمریکا توافق شود، وضعیت منطقه آرام خواهد شد، گفت: «ناآرامی اوضاع منطقه ناشی از عملکرد یک بازیگر بسیار مخرب به نام اسرائیل است و ناآرامی‌ منطقه به خاطر نسل‌کشی و کشتار در فلسطین اشغالی است.» او در ادامه تصریح کرد: «فقط واقعیت‌ها را نگاه کنید که رژیم صهیونسیتی تنها موجودیتی است که از سوی سازمان ملل به‌عنوان آپارتاید شناخته شده است. به عنوان تنها طرفی که در حال حاضر قلمرو دو کشور منطقه را تحت اشغال خود دارد و به صورت روزمره، تمامیت سرزمینی آنها را نقض می‌کند.» بقائی با بیان اینکه این رژیم تنها موجودیتی است که هشت دهه است که بخشی از منطقه را تحت اشغال خود درآورده، گفت: «بنابراین ناامنی و ناآرامی که منطقه طی چند دهه درگیر آن بوده است، ناشی از معضلی است که طرف‌های غربی شوربختانه نمی‌خواهند این واقعیت را بپذیرند و همیشه به طرف‌های دیگر آدرس غلط می‌دهند.»
بقائی در پاسخ به سوالی درباره دلایل عدم مذاکره مستقیم میان‌ ایران با آمریکا نیز گفت: «دلیل اینکه مذاکره مستقیم صورت نمی‌گیرد، این است که موثر و مفید نیست. انتخاب این شیوه از دیپلماسی که شیوه نامتعارفی نیست، هم قبلا اتفاق افتاده، هم در حال حاضر در جاهای دیگری در حال انجام است، مبتنی بر تجارب ثابت شده قبلی است.» او تاکید کرد: «اگر می‌خواهیم مذاکره موثر باشد و اگر در یک تعامل دیپلماتیک جدیت داریم باید روشی را انتخاب کنیم که نسبت به موثر بودن آن اطمینان داریم.» او تصریح کرد: «مذاکره مستقیم در شرایطی که یک طرف اصرار بر رویکرد تحکم‌آمیز، استفاده از زبان تهدید و توسل به زور دارد قاعدتا نه مفید است، نه برای طرفی مثل جمهوری اسلامی ایران قابل قبول و نه اینکه می‌تواند منتج به نتیجه شود.» بقائی گفت: «کماکان ما همان شکل و شیوه‌ای که انتخاب کردیم را ادامه خواهیم داد.»
سخنگوی وزارت خارجه ایران در پاسخ به پرسشی دیگر درمورد موضوع لغو تحریم‌ها و سابقه عدم تعهد آمریکایی‌ها در این ارتباط گفت: «درمورد موضوع لغو تحریم‌ها نگاه ما رو به جلو است و با بهره‌مندی از تجارب گذشته در این مسیر حرکت می‌کنیم‌ و حتما تجارب گذشته را در این ارتباط در نظر می‌گیریم.» او با بیان اینکه «در موضوع اجرای برجام نیز در نحوه اجرای تعهدات طرف مقابل، ما تاکید داشتیم که لغو تحریم‌ها نباید صرفا روی کاغذ باشد و باید موثر و نتیجه‌بخش باشد»، خاطرنشان کرد: «اگر طرف مقابل تعهدی برای رفع تحریم‌ها می‌دهد صرفا نباید در حد بیان باشد بلکه باید اجرایی و عملیاتی شود.» بقائی در پاسخ به پرسشی دیگر در مورد چگونگی اطلاع‌رسانی درمورد مذاکرات و هماهنگی بین بخش‌های مختلف کشور در این زمینه تصریح کرد: «هماهنگی و انسجامی که در رابطه با موضوع مذاکرات وجود دارد، در سطح عالی و واقعا قابل تقدیر است.» او در ادامه گفت: «نمایندگان ملت هم قبل و هم بعد از تحولات در جریان قرار گرفتند. روز یکشنبه نیز آقای روانچی از معاونان وزارت امور خارجه در کمیسیون امنیت ملی مجلس حضور پیدا کردند و در مورد مذاکرات گزارش دادند.» او گفت: «این تعامل هم بخشی از وظیفه قانونی ماست و هم فکر می‌کنیم برای ادامه هر مسیری شبیه این مسیر لازم است.»
بقائی در پاسخ به پرسشی دیگر درخصوص تداوم رویکرد غیرسازنده اروپا درقبال ایران و امکان اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران به بهانه‌های قضایی و حقوقی گفت: «چیزی که مشخص است این است که مفهوم‌سازی‌هایی که اقدامات قضایی ایران را زیر سوال ببرد، قابل پذیرش نیست.» او گفت: «طرف‌های اروپایی با رویکردی که مبتنی‌بر تفسیر انحصاری از حقوق بشر است به خودشان اجازه می‌دهند که درباره اقدامات دیگران نظر بدهند و تحریم کنند. این تحریم‌ها غیرقانونی است و ما آن را غیرسازنده می‌دانیم.» سخنگوی وزارت خارجه درخصوص تعامل ایران با چین و روسیه و کشورهای اروپایی در موضوع هسته‌ای نیز توضیح داد و گفت: «برجام به‌لحاظ حقوقی به‌عنوان سندی که متصل به یک قطعنامه شورای امنیت است، یک توافق زنده است. ما در چارچوب برجام و قطعنامه٢٢٣١ به تعامل و رایزنی با همه اعضای برجام ادامه خواهیم داد و معتقدیم این تعاملات سودمند خواهد بود.» او ادامه داد: «براساس برنامه‌ریزی که از قبل انجام شده، در اواخر این هفته وزیر خارجه به روسیه سفر می‌کند و از این فرصت برای گفت‌وگو درباره آخرین تحولات مرتبط با گفت‌وگوهای مسقط و دیگر تحولات استفاده خواهد شد. همانطور که اشاره کردم ما این تعاملات را مفید می‌دانیم چراکه زمینه‌ساز تسهیل سایر روندهای دیپلماتیک نیز خواهد بود.» بقائی با تاکید بر اینکه «تعاملات ما با کشورهای اروپایی نیز برقرار است» به سفر هفته گذشته مجید تخت‌روانچی به وین به‌عنوان نمونه‌ای از این تعاملات اشاره کرد و گفت: «این سفر فرصتی را فراهم آورد تا گفت‌وگوهایی با مقام‌های جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا انجام شود.»