ماه عسل نیمه‌تمام

مذاکرات روسای‌جمهوری آمریکا و ترکیه در واشنگتن هم نتوانست اختلافات موجود در روابط دو کشور را برطرف کند و سازشی بین طرفین در مورد مساله کردهای سوریه حاصل نشد. دیدار و مذاکرات دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان در کاخ سفید فقط ۲۰ دقیقه به طول انجامید. کارشناسان سیاسی که روزنامه اینترنتی «گازیتا.رو» با آنها گفت‌وگو کرده، بر این عقیده‌اند که با وجود مثبت بودن اوضاع در ظاهر، واضح است که اختلافات بین آنکارا و واشنگتن همچنان به قوت خویش باقی است.
اردوغان در کنفرانس مطبوعاتی مشترک، سخنان خود را با این جمله شروع کرد که ترکیه و ایالات متحده متحد نظامی دیرین یکدیگر در دوران جنگ سرد و به خصوص در رویارویی با اتحاد جماهیر شوروی بودند‌ ولی بلافاصله از مساله روسیه فاصله گرفته و موضوع را تغییر داد و بر اهمیت همکاری دو کشور در مبارزه با تروریسم تاکید کرد.
ترامپ نیز با اشاره به تاریخ همکاری‌های نظامی بین آمریکا و ترکیه، اعلام آمادگی کرد که از ترکیه در مبارزه با گروه تروریستی داعش و همچنین حزب کارگر کردستان (پ‌ک‌ک) حمایت خواهد کرد که واشنگتن و آنکارا آنها را تروریست می‌دانند، در حالی که به گفته وی، وضعیت شبه‌نظامیان کرد در سوریه متفاوت است. بر اساس اظهارات رهبران هر دو کشور به سختی می‌توان نتیجه گرفت که مذاکرات آنها در جوی مثبت برگزار شده باشد. در آستانه سفر اردوغان به واشنگتن نیز بسیاری از رسانه‌ها به تیرگی روابط دو کشور طی چند ماه اخیر اشاره داشتند که یکی از مهم‌ترین دلایل این است که رییس‌جمهور‌ آمریکا هفته گذشته دستور ارسال تسلیحات نظامی برای نیروهای کرد سوری که در ائتلاف نیروهای دموکراتیک سوریه حضور دارند را صادر کرد. مواضع ترکیه در این رابطه قاطع بوده و شبه نظامیان کرد در سوریه را تهدیدی برای امنیت خود دانسته و به همین دلیل هم مقامات آنکارا از این اقدام واشنگتن به شدت انتقاد کردند.
مقامات پنتاگون برنامه تجهیز نظامی کردهای سوریه را در راستای مبارزه با داعش ضروری دانسته و سعی کرده اند طرف ترکیه‌ای را متقاعد کنند که آمریکا نگرانی آنها را درک کرده و اقدامات مضاعفی برای ممانعت از خطرات بالقوه برای امنیت ترکیه را در نظر گرفته است، از جمله آنکه تسلیحات ارسالی برای کردها، تحت نظارت آمریکایی‌ها استفاده خواهند شد.
اهداف متفاوت آمریکا و ترکیه در سوریه
با این وجود به طور مشخص دیدگاه ترامپ و اردوغان در مورد تروریست بودن شبه‌نظامیان کرد سوریه کاملا متفاوت است. به عقیده مدیر مرکز امنیت منطقه‌ای در خاورمیانه، مشخص است که ترامپ و اردوغان به سازشی در باره مساله کردهای سوریه و به خصوص ارسال سلاح برای آنها نرسیده‌اند، در حالی که این موضوع برای مقامات آنکارا بسیار بااهمیت است.
این کارشناس افزود: باوجود سخنان مثبت اردوغان در مورد روابط دوجانبه و بوجود آمدن دوره جدیدی از روابط متقابل‌ رییس‌جمهور‌ ترکیه قطعا در مورد آنها تجدیدنظر خواهد کرد، اگر آمریکا به حمایت خویش از نیروهای کرد ادامه دهد. البته اردوغان در کنفرانس مطبوعاتی به مساله خرید سلاح‌های مختلف آمریکایی توسط ارتش ترکیه نیز اشاره کرد که نشان می‌دهد، وی حاضر به همکاری مشروط با آمریکاست و پیشنهاداتی برای سازش دارد.به عقیده رییس مرکز مطالعات ترکیه معاصر در روسیه، یکی از مسایل مهم دیگر هم تقسیم مناطق نفوذ در خاک سوریه است که در وهله نخست صحبت بر سر استان ادلب است که ترکیه ادعای لزوم کنترل آن را دارد. موضوع کردها، تنها عامل اختلاف نظر واشنگتن و آنکارا نیست. دولت ترکیه اصرار دارد که آمریکا فتح‌الله گولن یکی از رهبران دینی و مخالف سیاسی دولت ترکیه را از این کشور اخراج کند. ولی مقامات واشنگتن خیال چنین کاری را ندارند.
کارشناس ارشد مرکز تحقیقات ملی مسکو معتقد است که سخنان مقامات ترک در مورد اخراج گولن، جنبه هشداری و اولتیماتوم دادن ندارند. در عرصه روابط بین‌الملل، ارسال علائمی در این خصوص کاملا مرسوم است. ضمن اینکه دونالد ترامپ، در صورت تمایل هم امکان بازگرداندن گولن به ترکیه را ندارد و این مساله در حوزه اختیارات وی قرار ندارد.
اختلاف دیدگاه آمریکا و اروپا در برخورد با ترکیه
این کارشناس روابط کنونی آمریکا و ترکیه را مبهم ارزیابی کرده و گفت: از یک سو روابط ترکیه با کشورهای غربی بهترین دوران خود را سپری نمی‌کند و آنکارا اختلاف نظرات زیادی هم با اتحادیه اروپا دارد. ولی از سوی دیگر، بعد از روی کار آمدن دولت ترامپ و برخی اقدامات وی، به خصوص در رابطه با خاورمیانه، ما شاهد تمایلات خوش بینانه‌ای از طرف آنکارا به سمت واشنگتن هستیم. برای مثال حمله موشکی آمریکا به پایگاه هوایی ارتش سوریه، بلافاصله مورد استقبال رهبران ترکیه قرار گرفت.
این اواخر روابط ترکیه و اتحادیه اروپا به شدت تیره شده است. در نتیجه همه‌پرسی مربوط به قانون اساسی ترکیه در تاریخ ۱۶ آوریل سال‌جاری، رییس‌جمهور‌ در این کشور از اختیارات بسیار گسترده‌ای برخوردار می‌شود و اردوغان که از سال ۲۰۰۲ تاکنون اداره امور ترکیه را برعهده دارد، از این به بعد بسیاری از تصمیمات کشوری را شخصا اتخاذ خواهد کرد و خواهد توانست تا سال ۲۰۲۹ نیز صندلی ریاست‌جمهوری را برای خویش حفظ کند. کشورهای اروپایی به شدت مخالف این تحولات در ترکیه هستند و نارضایتی خود از این اقدام اردوغان را علنا اعلام کرده‌اند. این در حالی است که دونالد ترامپ نه تنها با این دیدگاه اروپایی‌ها موافق نیست، حتی برگزاری موفق همه‌پرسی در ترکیه را به همتای ترک خود تبریک گفته است.
سیاست ترامپ در خاورمیانه با مشکل مواجه است
عیسی‌اف معتقد است که اختلاف نظر بین اتحادیه اروپا و آمریکا در‌خصوص مسایل مربوط به خاورمیانه، در واقع جنبه ایدئولوژیکی داشته و در دولت‌های دموکرات و جمهوریخواه همواره حفظ شده است. برای آمریکا امنیت این کشور اهمیت دارد و اوضاع منطقه نیز صرفا با توجه به این مساله ارزیابی می‌شود.
این کارشناس برجسته می‌گوید: سفر رهبران خاورمیانه به آمریکا نه‌تنها از جنبه روابط دوجانبه اهمیت دارند‌ بلکه آنها به خودی خود نیز مهم هستند. البته سفر مقامات بلندپایه عربستان و اردن به آمریکا، همواره مهم‌تر از ترکیه است. به گفته وی، ترامپ به همه کشورهای منطقه علامت داده که اگر متحد آمریکا باشند، از آنها حمایت خواهد کرد. در صورتی که در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، هرگز چنین حرفی از واشنگتن شنیده نشده است.
عیسی‌اف همچنین یادآور شد که اصلی‌ترین موضوع مذاکرات ترامپ و اردوغان، همکاری‌های نظامی در مبارزه با تروریسم در خاورمیانه بود که البته نتیجه مشخصی در پی نداشته است. وی افزود: طرفین نمی‌توانند در مورد هیچ موضوعی به توافق برسند و دلیل آن هم فقط یک مساله بسیار ساده است. وزارت امور خارجه آمریکا با کنار گذاشتن افرادی که در دولت اوباما همکاری داشتند، دارای کمبود پرسنل مجرب شده و در واقع افرادی که بتوانند راهکار مناسبی برای اقدامات دولت ترامپ در منطقه خاورمیانه تهیه کنند، وجود ندارند. بنابراین بسیار دشوار است او موفق شود شعارهای خود را واقعا عملی کند.