مجاهدان جمعه

محسن رنانی
اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان
من با خودم پیمان بسته‌ام که وارد دولت نشوم اما نیز پیمان بسته‌ام که دست‌کم تا زمانی که در پزشکیان صداقت هست و به توسعه‌خواهی او امیدی هست، دولت را رها نکنم؛ یعنی مثل رگ گردن به دولت نزدیک‌ باشم. بنابراین تصمیم گرفتم فعلا موقتا پُست شریف «موی‌دماغ‌دولت» را برای خودم انتخاب کنم و منتظر حکم رییس‌جمهور نمانم و از همین روز اول، کارم را شروع کنم. امیدوارم رییس‌جمهور منتخب هم به‌دل نگیرد و باور داشته باشد که تلاش‌های کنشگران از روی خیرخواهی و برای کمک به او در مسیر شفافیت و کارآمدی و سلامت قوه مجریه است.
ما کنشگرانی که در این انتخابات به میدان آمدیم، چون نگران ایرانیم و چون سرنوشت ایران به عملکرد و آبروی آقای پزشکیان هم پیوند خورده است، نگران آبروی ایشان هم هستیم. ما اکنون در معرض پرسش ایرانیانی هستیم که به‌رغم میل خود، به ما اعتماد کردند و به میدان آمدند.
دکترمحمد فاضلی به‌تازگی از نگرانی‌اش درباره «مجاهدین شنبه» گفت که نگرانی کاملا بجایی است اما بیش از آن، من نگران «مجاهدان جمعه» هستم. یعنی آنان که واقعا در جریانات دوهفته‌ای انتخابات برای پزشکیان از وقت و پول و انرژی و اعتبار و خواب و خوراک خود گذشتند. آنان که برای ستادها مکان و دفتر دادند، نیرو برای تبلیغ آوردند، پول چاپ بنر و پوستر دادند، غذا و پذیرایی و خودروی ستاد‌های ایشان را تامین کردند، برای تبلیغ به استان‌ها سفر کرده یا در تمام سفرها و سخنرانی‌ها او را همراهی کردند، برایش ایده تولید کردند و حتی متن سخنرانی نوشتند و به او مشاوره دادند.
شنیده‌ام که برخی علاقه‌مندانش، گروهی و خانوادگی و حتی طایفه‌ای به تهران یا مراکز استان‌ها رفتند تا کمک کنند. دست‌مریزاد که اگر پزشکیان موفق شود و خدمتی به کشور کند،‌ اینان نیز در آن شریکند و وجدان‌شان آسوده است که وظیفه‌ خود را برای اعتلای کشور به‌موقع انجام داده‌اند.
این «مجاهدان جمعه»‌ البته در پیمان‌شان صادق بوده‌اند؛، چراکه حتی با وجود احتمال عدم موفقیت دکتر پزشکیان، باز به‌خاطر اعتقادشان به باورها و برنامه‌های ایشان، همه توان و اعتبارشان را وارد میدان کرده‌اند. بنابراین همین صداقت در میهن‌دوستی آنان حکم می‌کند که مراقبت کنند هیچ فشار و تحمیلی به رییس‌جمهور منتخب وارد نشود تا او براساس مصالح کشور و قول‌هایی که به مردم داده است، نیروهای دولت خود را گزینش و چینش کند. یعنی پرسش این است؛ این «مجاهدان جمعه» که برای موفقیت پزشکیان، پول و آبرو و هنر و دانش و خلاقیت و عشق خود را گذاشتند، آیا گذشتند؟!
به‌گمان من «مجاهدین شنبه» را پزشکیان باید از خود دور کند و «مجاهدان جمعه» باید فضای اطراف پزشکیان را خالی کنند تا در صدق‌شان تشکیک نشود.
شنیده‌ام دکتر پزشکیان برای پرهیز از تبارگماری و جلوگیری از چانه‌زنی و سهم‌خواهی، کمیته‌ای را مامور کرده است تا معیارهای انتخاب اعضای دولت (وزیران و معاونان) را استخراج کند و سپس کمیته‌های تخصصی انتخاب وزیر به‌صورت جداگانه برای هر وزارتخانه تشکیل شود. کار بسیار درستی است به شرط آنکه تا آخر شفاف پیش برود. درخواستم این است که آن کمیته، هم مراحل فعالیت خود و پیشرفت کار را اطلاع‌رسانی کند و هم شیوه‌نامه و معیارهای انتخاب اعضای کابینه را به اطلاع عموم برساند و راهی نیز برای اظهارنظر کارشناسان دستگاه‌ها و صاحب‌نظران مستقل درباره آن معیارها معین کند. حتی شاید بهتر باشد سازوکاری برای نظردهی عموم مردم- هم در مورد شیوه‌نامه انتخاب و هم در مورد نامزدهای پیشنهادی وزارتخانه‌ها- در نظر بگیرند.
تقریبا پیشاپیش روشن است که در خیلی از حوزه‌ها به‌ویژه حوزه‌های صنعتی و اقتصادی، بدون حل مساله ‌تحریم‌ها و بدون گشایش روابط با خارج تحول ویژه‌ای نمی‌توان ایجاد کرد. باز روشن است که در برخی حوزه‌ها بدون خواست، حمایت و همکاری همه اجزای نظام سیاسی، تحولی چهره نمی‌بندد؛ مثل حذف رانت‌ها و عقب راندن نهادهای نظامی و دینی از انحصارگری در برخی حوزه‌های اقتصادی و مجبور کردن آنها به دادن مالیات. پس چرا دکتر پزشکیان مسوولیت شکست احتمالی همه ارکان دولتش را برعهده بگیرد؟! اگر او انتخاب مقامات ارشد دولتش را از انحصار خویش و نزدیکان خویش خارج کند و به یک سازوکار شفاف غیرشخصی بسپارد، هم امروز از فشارها و سهم‌خواهی‌ها آزاد می‌شود و هم فردا همه مسوولیت شکست‌های احتمالی به پای او نوشته نخواهد شد. پزشکیان اگر نیامده است که رانتی ببرد و رانتی بدهد، باید مواضع توزیع رانت را شفاف کند و این در حالی است که انتخاب وزرا، یکی از موقعیت‌های توزیع رانت است! ما فرصت خطا نداریم؛ هر اصلاحی در این ساختار از شفافیت شروع می‌شو د. اگر دولت چهاردهم فقط همین یک قلم وظیفه را به خوبی انجام دهد، تقریبا ماموریتش تمام است.