مخاطرات مسکن چینی

محمدرضا رسولی- این روزها مسکن‌سازی چینی‌ها در ‎بافت فرسوده تهران نٌقل تمام محافل شده است. چندی پیش بود که وزارت راه‌و‌شهرسازی خبر از پیشنهاد چینی‌ها برای ساخت نهضت ملی مسکن داد و اکنون معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران از واگذاری زمین‌های ذخیره به چینی‌ها برای اجرای طرح «کلید به کلید» در مناطق پایین‌‌شهر سخن گفته است. وب‌سایت تجارت‌نیوز نیز در گزارشی از قطعی شدن ورود چینی‌ها به پروژه نهضت ملی مسکن خبر داده و به نقل از ایرج رهبر رییس انجمن انبوه‌سازان تهران نوشته که دولت حاضر شده نفت را در برابر ساخت مسکن، بسیار ارزان‌تر از قیمت واقعی به چینی‌ها واگذار کند، حال آنکه انبوه‌سازان داخلی نیز می‌توانستند به شیوه تهاتر برای دولت مسکن بسازند. شرکت‌های انبوه‌ساز چینی که به دلیل بدهی وحشتناک ۶ تریلیون دلاری با خطر سقوط و ورشکستگی قریب‌الوقوع مواجه هستند، نیاز به منابع مالی جدید و پروژه‌های جدید ساخت مسکن دارند و آن طور که پیداست مسوولان شهرداری تهران بر خلاف تعهدنامه ۲۵ساله ایران و چین، قصد دارند این بحران را با سرمایه ایرانی برای مسکن‌سازان چینی برطرف کنند! این نخستین باری نیست که در حوزه مسکن از ظرفیت‌های یک کشور خارجی استفاده می‌شود. شرکت انبوه‌‌ساز ترکیه‌ای «کوزو» که سابقه فعالیت در تولید انبوه واحد مسکونی در ایران با استفاده از شیوه تهاتر نفت را دارد، هنوز بیش از ۱۰ هزار واحد مسکونی خود در شهر جدید پردیس را با وجود گذشت ۱۰ سال از عمر پروژه تکمیل نکرده و در قوه قضاییه پرونده‌ باز دارد. در آن زمان، واگذاری پروژه‌های نهضت ملی مسکن به این شرکت ترکیه‌ای، واکنش‌هایی را از سوی انبوه‌‌سازان و سازندگان مسکن به دنبال داشت.
آنها این اقدام را برخلاف منافع کشور ارزیابی کردند و نسبت به نادیده گرفتن توان سازندگان داخلی اعتراض داشتند. ابهامات زیادی در خصوص بحث حضور چینی‌ها در حوزه مسکن کشورمان وجود دارد و سوال‌های زیاد مطرح است. اینکه آیا قرار است چینی‌ها تکنولوژی ساخت وارد کشور کنند؟ آیا نیروی کار هم وارد می‌کنند و اینکه نحوه پرداخت هزینه ساخت مسکن به چینی‌ها قرار است به چه صورت باشد؟ طبق اظهارات حمیدرضا صارمی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران «فرآیند مذاکره با شرکت‌های ساختمانی چینی، صرفا با سازندگان بخش خصوصی این کشور بوده و هنوز توافق یا قرارداد نهایی نشده است. موضوع این توافق‌ها هم این است که چینی‌ها با ورود به بازار مسکن پایتخت با روش‌های صنعتی‌سازی، مسکن بسازند. آن هم در چارچوب یوزانس (قسطی)؛ به این معنا که همزمان با تامین منابع مالی ساخت، انتقال تکنولوژی نیز به تهران انجام خواهد شد.» این در حالی است که دولت در این زمینه شفاف نیست و معلوم نیست چه نوع مذاکراتی انجام شده است. ورود چین به صنعت ساخت مسکن انبوه در ایران اگر همراه با تامین سرمایه و انتقال تکنولوژی نباشد مخاطرات فراوانی دارد. در خصوص استفاده از نیروی کار نیز، تجربه ورود چین در کشورهای جهان سوم نشان داده ۹۰ درصد پروژه‌های چینی الزام استفاده از نیروی کار چینی را به همراه دارد. قوانین چین به گونه‌ای است که هرگاه شرکتی پیمانکاری از چین با پشتوانه مالی بانک‌های چینی وارد کشور بیگانه شود، برای گرفتن منابع مالی یا فاینانس از بانک چینی، حتما باید از پیمانکاران چینی و پرسنل و نیروی کار چینی در بخش‌های مدیریتی، مهارتی و تخصصی استفاده کنند و در این بخش‌ها نباید استخدامی از بومی‌ها انجام شود. بر این اساس چینی‌ها پرسنل ماهر و نیمه‌ماهر را از چین تامین می‌کنند و کارهای پیش‌پاافتاده که نیاز به مهارت ندارد را با دستمزدهای پایین به بومیان واگذار می‌کنند.
به اعتقاد کارشناسان حوزه مسکن، برای سرمایه‌گذاری در بخش مسکن و تغییر تکنولوژی، باید از پایه اقدام به تغییر کرد. دولت باید با سرمایه‌گذاری و حمایت از بخش خصوصی، تکنولوژی‌های نوین و استاندارد ساخت مسکن را وارد کشور کند تا بدین وسیله در اوج بیکاری نخبگان و جوانان ایرانی مجبور نباشیم برای تولید مسکن دست به دامان چینی‌ها شویم.