مدیریت ریسک شهری

دکتر بهرام وهابی*- مدیریت ریسک یکی از عناصر مهم تحلیلی برای هر سازمان و نهادی است که دارای فعالیتی مشخص و اهدافی مشخص است. براساس استاندارد پیکره دانش مدیریت پروژه (PMBOK) مدیریت ریسک شامل اجزای زیر است:
1- شناسایی ریسک (اینکه انواع ریسک‌های پیش‌رو برای آن نهاد یا سازمان شناسایی و مشخص شود)
2- طبقه‌بندی ریسک (ریسک‌های مختلف به صورت پراکنده هستند و باید در گروه‌های همگن و یکسان طبقه‌بندی شوند)
3- تحلیل ریسک (ابعاد مختلف هر ریسک بررسی و تحلیل شود)
4- پاسخ به ریسک یا کنترل ریسک (با شناسایی و تحلیل ریسک‌ها، باید عوامل مختلف آن بررسی شده و راهکارهای مقابله یا مدیریت ریسک‌ها بررسی شود)
یک نوع ریسک که شهرداری‌ها در پروژه‌های خود با آن مواجه هستند، ریسک‌های پروژه‌ای که مأخذ تعریف و تحلیل آن، همان راهنمای مدیریت دانش پروژه است. البته در اینجا باید تفکیک مشخصی میان ریسک‌های پروژه‌ای شهرداری برای پروژه‌های مستقل شهرداری (اصطلاحا پروژه‌های امانی) و پروژه‌های مشارکتی قائل شد که نیاز به نوشتاری مستقل دارد ولی در اینجا منظور از ریسک‌های مبتلابه شهرداری، ریسک‌های سازمانی است. این ریسک‌ها را می‌توان در چارچوب‌هایی مانند استاندارد مدیریت ریسک ISO31000، مدیریت ریسک گروه مستقل ارزیابی (IEG) بانک جهانی و الگوی مدیریت بالغ ریسک (MMRM) سازمان ملل متحد تحلیل کرد که هرکدام دارای ویژگی‌ها، چارچوب‌ها، چک‌لیست‌ها و عناصر تحلیلی مختلفی هستند. شهرداری‌ها در ابتدا باید الگوی مدیریت ریسک خود را انتخاب کنند زیرا با انتخاب هر روش یا هر الگو، مسیر متفاوتی در آینده برای مدیریت ریسک شهرداری طی خواهد شد. آنچه مسلم است، شهرداری‌ها برنامه مشخصی برای مدیریت ریسک‌های مبتلابه خود اعم از ریسک‌های پروژه‌ای و ریسک‌های سازمانی ندارند و مهم‌ترین علت آن نیز عدم شناخت چارچوب‌های تحلیل ریسک (مانندISO31000، IEG و( MMRM به عنوان گزینه‌های الگوی مدیریت ریسک شهرداری است. دومین گام مهم شهرداری‌ها در این زمینه، اجرای مدیریت ریسک در کل شهرداری است. در اینجا پیشنهاد و تاکید می‌شود که شهرداری‌ها از مدیریت تلفیقی یا مدیریت جامع ریسک استفاده کنند. مدیریت جامع به معنای تهیه یک چارچوب جامع برای تحلیل کل ریسک‌های شهرداری (از جمله ریسک‌های سازمانی، ریسک‌های پروژه‌ای و ریسک‌های محیطی) است که تحلیل دو به دو، سه به سه یا کل آنها به صورت مدیریت تلفیقی ریسک تلقی می‌شود. همچنان‌که در سیستم مدیریت داده‌ها و در کل، مدیریت اطلاعات شهرداری گزینه‌هایی مانند MIS پیشنهاد می‌شود، در اینجا نیز مدیریت ریسک تلفیقی یا جامع می‌تواند برای شهرداری‌ها راهگشا باشد.
*کارشناس اقتصادی