مدیریت گمراه‌کننده شاخص کل بورس

گفته می‌شود یکی از عوامل موثر در رکوردشکنی شاخص کل و فتح قله دو میلیون واحدی در مرداد ماه سال گذشته صعود دلار بوده است. بر همین اساس خیز دلار در بازار ارز طی سال گذشته به رشد شاخص کل کمک کرده بود و از همین رو عده‌ای از سهامداران در مقطع برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در آبان ماه سال گذشته نگران ریزش نرخ دلار در بازار بودند.
در نتیجه برخی بر این باورند که یکی از دلایل تداوم ریزش شاخص کل تا پایان سال ۹۹ نیز کاهش نرخ دلار بوده است. با این حال اما در دولت سیزدهم نیز که نرخ دلار از حدود ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان به بیش از ۲۹ هزار ۲۰۰ تومان رسیده، شاخص همچنان روند نزولی را طی می‌کند و این قاعده کارکرد خود را از دست داده است.
فردین آقابزرگی تحلیلگر بازار سرمایه درباره چرایی عدم تناسب حرکت دلار و شاخص بازار سرمایه اظهار کرد: از گذشته جهش نرخ دلار یکی از محرک‌های اصلی برای جهش شاخص و سطح عمومی قیمت بود اما نکته بسیار مهم میزان افزایش قیمت ارز در بازار است.
وی تاکید کرد: از سوی دیگر نیز تا حدود زیادی شاخص مدیریت می‌شود و این موضوعات و واکنش‌ها را نشان نمی‌دهد، به طوری که در بازار شرکت‌هایی هستند که بیش از ۵۰ درصد تعدیل و اصلاح منفی داشتند و شرکت‌هایی هم هستند که بیش از ۵۰ درصد بازده مثبت دارند، اما شاخص کل شکل واقعی بازار را به ما نشان نمی‌دهد.
آقابزرگی در ادامه با اشاره به ارتباط دلار و بورس در روند سال گذشته بازار سرمایه اظهار کرد: باید به این نکته توجه داشت که در اسفندماه سال گذشته ارز ۴۲۰۰ تومانی برخی از اقلام حذف شد و این گروه از کالاها با قیمت ارز نیمایی آزاد وارد بازار شدند. از سوی دیگر نرخ دلار از اعداد ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان حتی به ۳۰ هزار تومان هم رسید. بنابراین تفاوت قیمت‌ها بسیار چشمگیر بود. این تحلیلگر بازار سرمایه افزود: از سوی دیگر، معاملات و سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه براساس پیش‌بینی‌ها،‌ تحلیل و ارزیابی‌ها صورت می‌گیرد. در آن زمان (اسفند ۹۸) استنباط این بود که روند جهشی ارز به همین شکل ادامه خواهد داشت و در نتیجه ارزش جایگزینی، ارزش دارایی‌ها و احتمالا سود شرکت‌ها و صنایع بالا می‌رود که همین پیش‌بینی هم به وقوع پیوست، اما اتفاقی که افتاد این بود که در سال آخر دولت دوازدهم عزم دولت برای جمع‌آوری نقدینگی از بازار سرمایه بود و آن فراخوان دولت برای مردم یک افزوده‌ای شد تا بازار بیش از اندازه رشد کند. آقابزرگی گفت: از ابتدای سال ۱۴۰۰ که دلار در کانال ۲۲ هزار تومان قرار داشت و در طول سال ۹۹ دولت اصرار داشت نرخ دلار به ۱۵ هزار تومان هم کاهش پیدا کند باز هم ارزش سهام برخی از شرکت‌ها مانند شرکت‌های پتروشیمی از ۸۵۰۰ تومان به ۲۰ هزار تومان هم رسید بنابراین نباید تنها عدد شاخص را مبنا قرار داد چراکه اخیرا شاخص، گمراه‌کننده شده است.
نحوه مدیریت شاخص‌ها
این کارشناس بازار سرمایه درباره مدیریت شاخص و دلیل آنکه شاخص گمراه‌کننده شده، اظهار کرد: معمولا هر‌از‌گاهی شرکت‌هایی را که تعدیل مثبت و منفی دارند به اقتضای شرایط بازار در کنار هم قرار می‌دهند. برای مثال نمادی که پیش‌بینی اثرگذاری مثبت از آن در بازار می‌شود را زمانی بازگشایی می‌کنند که ضرب افزایش آن در مقابل کاهش شاخص خنثی شده‌ باشد. وی افزود: نکته دوم و بسیار مهم این است که در این مقطع زمانی تا حدود زیادی اراده‌ای مبنی بر جلوگیری از تکرار رشدهای پیاپی تجربه شده در سال ۹۹ و جلوگیری از وقوع نارضایتی بین مردم ناشی از رشد بی‌اندازه بازار در دستور کار است. آقابزرگی افزود:‌ از این رو در مقایسه با الگوریتم تریدینگ، روباتیک تریدینگ به نوعی عمل می‌کند شتاب رشد برخی از سهام با عرضه زیاد و با تحت شعاع قرار دادن با بحث انتشار اوراق با افزایش نرخ موثر اوراق که بالای ۲۴ درصد است، در دم گرفته و شاخص خنثی می‌شود. وی اظهار کرد: اما در این میان شرکت‌هایی هستند که بیش از ۵۰ درصد بازدهی داشتند و البته در مقابل شرکت‌هایی با ۵۰ درصد بازده منفی را هم باید دید. برآیند این موضوعات باعث شده که شاخص رشد بیشتر از ۵ درصدی را نشان ندهد و از این جهت تصویر صحیحی از جریان بورس به ما نشان داده نمی‌شود.
پیشخورشدن رخدادها در بازار
آقابزرگی در گفت‌و‌گو با ایلنا، با بیان اینکه باید به این نکته توجه داشت که برخی اتفاقات اثرگذار در بازار قبل پیش‌بینی شده یا اصطلاحا پیش‌خور می‌شود، گفت: از مدت‌ها قبل رشد نرخ دلار بین ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان پیش‌بینی شده بود و به همین دلیل امروز این افزایش نرخ دلار اثری در شاخص ندارد. اما زمانی نرخ دلار می‌تواند در شاخص اثر شارپی داشته باشد که آن چشم‌انداز سازمان برنامه برای سه سال آینده در صورت عدم رفع تحریم‌ها به وقوع بپیوندد.
کوچ ۱۱۰ هزار میلیارد تومانی نقدینگی
این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به کوچ نقدینگی از بازار سرمایه به بازار ارز و رمزارز، گفت: این اتفاق افتاده است و نقدینگی از بازار سرمایه خارج شده و به سمت بازار ارز و رمزارز رفته‌است. آقابزرگی عنوان کرد: تلاقی تلاطم جذابیت در سایر بازارها و همزمانی آن با سرکوب بازار سرمایه از طریق افزایش نرخ موثر اوراق و بهره‌بین باعث خروج نقدینگی از بورس شد به طوری که از مرداد ۹۹ که تاریخ پیک شاخص بود تا اواخر آبان ماه امسال ۱۱۰ هزار میلیارد تومان سرمایه سهامداران حقیقی خرد از بازار سرمایه خارج شد در حالی که در دوران شادابی بازار سرمایه یعنی از ابتدای سال ۹۹ تا مردادماه همان سال ۹۱ هزار میلیارد نقدینگی وارد بازار شده بود.