مذاکرات برجامی با طرفین غیربرجامی

سخنگوی سازمان انرژی هسته‌ای از سفر قریب‌الوقوع مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران خبر داد

گروه سیاسی – حدود چهار ماه پس از صدور دو قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای حقوق‌بشر سازمان ملل‌متحد علیه جمهوری اسلامی، حالا وزیر امور خارجه ایران راهی ژنوشده تا در آخرین نشست یکی از همان دو نهاد بین‌المللی یعنی شورای حقوق‌بشر سازمان ملل سخنرانی کند. حسین امیرعبداللهیان که بنا دارد در حاشیه این نشست با دبیرکل سازمان ملل نیز به گفت‌وگو بنشیند، همچنین در جریان این سفر با برخی وزیران خارجه کشورهای اروپایی دیدار می‌کند؛ دیدارهایی که به‌ویژه با توجه به نزدیک شدن به نشست شورای حکام آژانس، بار دیگر توجه افکار عمومی و رسانه‌های بین‌المللی را به پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی جلب کرده است. آن هم در حالی که یک سالی از واپسین دور از مذاکرات احیای برجام می‌گذرد و در یکی از آخرین تحولات مرتبط با پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی، یک خبرگزاری آمریکایی مدعی‌شده ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم را تا ۸۴ درصد افزایش داده و فاصله چندانی تا ساخت تسلیحات هسته‌ای ندارد. ادعایی که البته مطابق انتظار با تکذیب تهران مواجه شد و سخنگوی سازمان انرژی هسته‌ای تاکید کرد که راهبرد جمهوری اسلامی در حوزه هسته‌ای، کاملا صلح‌آمیز است و ساخت بمب هسته‌ای را در دستور کار ندارد. جالب آن‌که رییس آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) نیز در مصاحبه‌ای که ابتدای همین هفته منتشر شد، بار دیگر اعلام کرد که بنابر ارزیابی اطلاعاتی ایالات‌متحده، ایران کماکان به‌سوی ساخت سلاح هسته‌ای نرفته است. هرچند مقام‌های اسراییلی کماکان از کاخ‌سفید می‌خواهند که به تهران فشار بیاورد. چنان‌که درست در همان روزی که ویلیام برنز در قامت ریاست سازمان سیا، هرگونه راهبرد نظامی در برنامه هسته‌ای ایران را تکذیب کرد و گفت که ایران، راهبردی در راستای ساخت سلاح هسته‌ای ندارد، وزیر جنگ اسراییل در گفت‌وگو با همتای آمریکایی‌اش، بار دیگر مدعی شد که جمهوری اسلامی «تهدیدی هسته‌ای» برای جهان است. یووال گالانت که از نگرانی تل‌آویو در این رابطه با لوید آستین به گفت‌وگو نشسته، خواستار افزایش و تقویت همکاری با آمریکا در راستای «جلوگیری از دستیابی ایران به توانایی هسته‌ای» شده است. این ادعاهای بی‌پشتوانه اما در حالی مطرح می‌شود که حسین امیرعبداللهیان بنا دارد در جریان سفر خود به ژنو، علاوه‌بر شرکت و سخنرانی در نشست شورای حقوق‌بشر سازمان ملل‌متحد، در کنفرانس خلع‌سلاح سازمان ملل‌متحد نیز شرکت کند. این در حالی است که کمتر از یک هفته تا برگزاری نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باقی‌مانده و به باور برخی ناظران، با توجه به توقف یک‌ساله مذاکرات ایران و آژانس در خصوص سوالات باقی‌مانده پادمانی، بعید نیست شاهد صدور قطعنامه‌ای دیگر علیه ایران باشیم.
آن هم در حالی که در نشست پیشین شورای حکام آژانس که ۲۶ آبان‌ماه برگزار شد، این شورا با صدور قطعنامه‌ای انتقادی علیه ایران، از جمهوری اسلامی خواست تا «بدون تاخیر، توضیحات فنی موجهی را درباره ادعاهای مطرح‌شده و همچنین امکان دسترسی به سایت‌ها و تجهیزات برای جمع‌آوری نمونه‌ها فراهم کند.» قطعنامه‌ای که به‌ویژه وقتی فشار بر ایران را تشدید کرد که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در گزارشی مدعی شد که ایران هنوز به پرسش‌های این نهاد درخصوص پیدا شدن ذرات هسته‌ای در سه سایت هسته‌ای خود پاسخ قانع‌کننده نداده است.
در چنین شرایطی اما روز گذشته وزیر امور خارجه راهی ژنو شد و در همان ساعات ابتدایی سفر خود، با همتای فنلاندی‌اش دیدار کرد و در ادامه نیز با وزیران امور خارجه بلژیک و ارمنستان به گفت‌وگو نشست. امیرعبداللهیان که در همان دیدار نخست با همتای فنلاندی‌اش به بیان نکاتی درباره آخرین تعاملات تهران و آژانس نیز اشاره کرد، سفر اخیر معاون مدیرکل این نهاد به تهران را مثبت ارزیابی کرد و همچنین از توافق برای سفر مدیرکل آژانس به تهران در آینده نزدیک خبر داد. این در حالی بود که ساعتی پیش از آغاز گفت‌وگوهای وزیر امور خارجه در سفر به ژنو، خبرگزاری‌های داخلی به نقل از سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران به همین موضوع پرداخته و به نقل از بهروز کمالوندی، از توافق برای سفر رافائل گروسی به تهران خبر داده بودند. او که تاکید کرده «اطلاعات تکمیلی این سفر به‌زودی در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد»، همچنین ابراز امیدواری کرده که سفر مدیرکل آژانس به تهران، «زمینه‌ساز همکاری‌های بیشتر و افق روشن‌تر میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد.» این در حالی بود که امیرعبداللهیان نیز در جریان دیدار روز گذشته خود با وزیر امور خارجه فنلاند در ژنو، نسبت ‌به «دستیابی به پیشرفت‌هایی در خصوص مسائل فنی» در جریان سفر گروسی به تهران ابراز امیدواری کرده اما این مهم را مشروط به آن دانسته که کشورهای غربی از «اعمال فشار سیاسی بر آژانس» پرهیز کنند.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در نشست با وزیر امور خارجه فنلاند‌ تاکید کرد که ایران از ماه سپتامبر سال گذشته میلادی، آماده احیای برجام و بازگشت همه طرف‌ها به توافق بوده، اما رویکرد دوگانه آمریکا و متعاقبا محاسبات غلط کشورهای غربی طرف مذاکرات هسته‌ای در خصوص ناآرامی‌های تابستان و پاییز امسال در ایران، باعث ایجاد وقفه در توافق شده است.
او با استقبال از پیام‌های تبادل‌شده و تحرکات دیپلماتیک اخیر، ابراز امیدواری کرد که شاهد بازگشت همه طرف‌ها به توافق، منطبق با مفاد توافق امضاشده سال ۲۰۱۵ باشیم. همزمان وزیر امور خارجه فنلاند نیز در این دیدار با استقبال از گسترش روابط دو کشور، نکات و اطلاعات مطرح‌شده توسط امیرعبداللهیان درخصوص توافق هسته‌ای و گفت‌وگوها و همکاری‌های ایران و آژانس را موجب خرسندی دانست. هاویستو همچنین تاکید کرد که این کشور اروپایی، خواستار احیای برجام و اجرا و پایبندی همه طرف‌ها به توافق هسته‌ای است.امیرعبداللهیان دیروز در جریان دیدار با وزیر امور خارجه بلژیک نیز از «ارزیابی غلط برخی طرف‌های اروپایی در خصوص ناآرامی‌های اخیر ایران» سخن گفت و تاکید کرد که روابط و مسائل دوجانبه ایران و بلژیک، نباید تحت تاثیر این محاسبات و ارزیابی‌های غلط قرار گیرد. این در حالی بود که خانم حاجه لحبیب نیز در این دیدار، بر لزوم استمرار گفت‌وگوهای دو طرف تاکید کرد و گفت: «نقطه نظر من هم این است که به‌رغم دیدگاه‌های مختلف در خصوص برخی موضوعات، باید کانال گفت‌وگوها را حفظ کنیم.» وزیر امور خارجه بلژیک همچنین گفت: «گفت‌وگوهای دو کشور نباید تحت تاثیر مواضع و دیدگاه‌های برخی نمایندگان مجلس قرار گیرد.» جالب آنکه حاجه لحبیب ساعتی پس از اتمام دیدار خود با امیرعبداللهیان، در توئیتی به یکی از موضوعات موردبحث در این نشست پرداخت و نوشت: «با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران دیدار داشتم. الیور وند کاستیل باید بدون تاخیر به خانواده‌اش ملحق شود. دستگیری خودسرانه او در شرایط غیرانسانی باید پایان یابد. من همچنین درخصوص حقوق بشر در ایران و موضع راسخ ما در برابر حکم اعدام صحبت کردم.»امیرعبداللهیان که در ادامه روز گذشته و در جریان نخستین روز سفرش به ژنو با وزیر امور خارجه ارمنستان نیز به گفت‌وگو نشست، با اشاره به حمایت تهران از صلح، ثبات و امنیت در منطقه قفقاز جنوبی، بر موضع اصولی جمهوری اسلامی در خصوص پایداری مرزهای بین‌المللی و عدم تغییرات ژئوپلیتیکی در مرزهای مشترک کشورها تاکید کرد. این در حالی بود که وزیر امور خارجه ارمنستان نیز در این دیدار، توافق‌های چندی پیش دو کشور در تهران را مثبت ارزیابی کرد و با استقبال از روند توسعه مناسبات دو کشور در همه زمینه‌ها، تاکید کرد که ارمنستان بر ضرورت تقویت روابط با ایران تاکید دارد. میزویان آرارات که در ادامه این دیدار، امیرعبداللهیان را در جریان آخرین تحولات مرتبط با وضعیت قفقاز جنوبی قرار داد، همچنین تلاش مشترک برای تحقق توافق‌های روسای دو کشور برای ارتقای حجم تبادل تجارت دوجانبه را مهم توصیف کرد. او با تاکید بر اهمیت صلح و ثبات در منطقه، همکاری‌های دو کشور در این زمینه را سازنده و به نفع منطقه توصیف کرد.