مذاکرات رو به جلو

بنابر اعلام منابع رسانه‌ای دور سوم مذاکرات تهران- واشنگتن هفته آینده ادامه می‌یابد

گروه سیاسی- ‌دومین دور از مذاکرات ایران و آمریکا با میانجیگری عمان در ساختمان دیپلماتیک این کشور در رم، پایتخت ایتالیا برگزار شد و حوالی غروب نیز در حالی به پایان رسید که بنابر برنامه‌ریزی صورت گرفته و توافق طرفین، سومین دور از این گفت‌وگوها نیز طی هفته آتی برگزار خواهد شد. خبری که همچون آنچه حوالی غروب شنبه هفته گذشته و پس از اتمام دور نخست این مذاکرات در مسقط، روی خروجی خبرگزاری‌ها رفت، به‌عنوان نشانه‌ای از تفاهم اولیه طرفین و عزم راسخ تهران و واشنگتن برای دستیابی به توافق ارزیابی شد. این درحالی بود که مذاکرات دیروز که دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا بود نیز همچون دور نخست این مذاکرات به میزبانی مسقط، به‌ صورت مکتوب و شفاهی با میانجیگری وزیر خارجه عمان برگزار شد.
دور دوم این مذاکرات در حالی از حوالی نیمروز به وقت تهران به میزبانی رم ایتالیا برگزار شد که وزیر امور خارجه ایران، شامگاه جمعه ۲۹فروردین‌ماه برای انجام این گفت‌وگوها در راس هیاتی سیاسی و حقوقی، تهران را به مقصد رم پایتخت ایتالیا ترک کرد. آن هم در حالی که تنها ساعتی پیش از آن، از سفر دو روزه به مسکو که به ‌منظور دیدار و رایزنی با ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه انجام گرفته بود، به تهران بازگشته بود و پس از چند ساعت، بار دیگر تهران را ترک کرد تا خود را به رم برساند. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور غرب آسیا که ریاست هیات آمریکایی را در دور نخست مذاکرات برعهده داشت نیز روز گذشته در محل مذاکرات در رم حاضر بود و این مذاکرات را ازسوی ایالات‌متحده پیش برد. مجید تخت‌روانچی معاون سیاسی وزیر خارجه، کاظم غریب‌آبادی معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه، اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت خارجه و بهزاد صابری مشاور وزیر خارجه از جمله کسانی بودند که عراقچی را مانند دوره قبل در این دور از مذاکرات همراهی ‌کردند.
در شرایطی که طی روزهای گذشته پس از اتمام دور نخست مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط، اخبار رسمی و غیررسمی فراوانی درباره محل برگزاری دور دوم این مذاکرات منتشر شد و سرانجام پس از چند نوبت تغییر مکان این مذاکرات، اعلام شد که رم ایتالیا که ازجمله نخستین مقاصدی بود که مورد گمانه‌زنی رسانه‌ها قرار گرفته بود، این کشور میزبان دور دوم مذاکرات شد. ماتئو سالوینی، معاون نخست‌وزیر ایتالیا روز گذشته در حالی ‌که یک لباس غیر‌رسمی و راحت به تن داشت در حال عبور از مقابل سفارت عمان در رم بود، درباره علت انتخاب پایتخت ایتالیا برای برگزاری مذاکراتی که طرفین اصلی آن ایران و آمریکا هستند و طرف میانجی نیز عمان است، توضیح داد. او با تاکید بر اینکه «من فقط در حال عبور از اینجا هستم»، اضافه کرد: «من در مذاکرات (ایران و آمریکا) شرکت نمی‌کنم، یک کلمه در مورد جلسه امروز؟! امیدوارم از انرژی هسته‌ای برای گرم کردن مدارس و بیمارستان‌ها استفاده شود، نه برای سلاح!» جالب آنکه سالوینی در ادامه تاکید کرد که به‌طور اتفاقی و برای خرید از مقابل سفارت عمان در کشورش عبور می‌کرده است. هرچند آنطور که بنابر خبری متعدد گزارش داده‌اند، انتخاب رم به‌عنوان مکان مذاکرات بنابه پیشنهاد وزیر امور خارجه عمان و موافقت ایران و آمریکا صورت گرفته و تمهیدات مربوطه نیز از سوی دولت عمان با هماهنگی دولت ایتالیا اتخاذ شده است.
امیدواری دیپلماتیک ایران به روند مذاکرات
اسماعیل بقائی بامداد روز شنبه در حالی که هنوز خبر ورود هیات مذاکره‌کنندگان ایران به رم منتشر نشده بود، با انتشار توئیتی که احتمالا در طول مسیر منتشر کرد، نوشت: «صلح پایدار از گفت‌وگوی صادقانه میان ملت‌ها زاده می‌شود، نه از تحمیل زور.» او همچنین با اشاره به برگزاری «دومین دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران-آمریکا با وساطت وزیر امور خارجه عمان سید بدر البوسعیدی در شهر تاریخی رم» نوشت: «جمهوری اسلامی ایران همواره با حسن نیت و رویکردی مسوولانه، تعهد خود را به دیپلماسی به‌عنوان شیوه‌ای متمدنانه برای حل مسائل، با رعایت منافع عالیه ملت ایران نشان داده است.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران همچنین تصریح کرد: «در عین حال می‌دانیم مسیر پیش‌رو هموار نیست؛ ما با چشمانی باز و کوله‌باری از تجربه‌های گذشته، گام برمی‌داریم.»
این درحالی بود که وزیر خارجه عمان که شامگاه جمعه خود را به رم رسانده بود در توئیتی که در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر) منتشر کرد، از دولت ایتالیا برای ارائه تسهیلات لازم جهت برگزاری دور دوم این مذاکرات در رم تشکر کرد.
سرانجام آغاز دور دوم مذاکرات
به هر تفسیر اما حوالی نیمروز گذشته به وقت تهران بود که خبرنگاران حاضر در رم از آغاز دور دوم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا خبر دادند؛ مذاکراتی که بنابر اعلام مقام‌های ایران، موضوعات فراهسته‌ای ازجمله توانمندی‌های دفاعی و مسائل منطقه‌ای موضوع گفت‌وگوها نبوده و نخواهد بود. برچیدن زیرساخت‌ها و توانمندی‌های هسته‌ای ایران نیز به هیچ عنوان موضوع گفت‌وگو نخواهد بود. در دور دوم گفت‌وگوها تلاش خواهد شد درمورد چارچوب کلی مذاکرات بحث و گفت‌وگو شود.
دیدارهای دیپلماتیک در حاشیه مذاکرات
همزمان وزیران خارجه چند کشور مختلف حاضر در رم و همچنین وزیر خارجه ایتالیا از فرصت حضور همتایانشان در یک شهر استفاده کرده و در دیدارهایی جداگانه با یکدیگر به گفت‌وگو نشستند. این درحالی بود که رافائل گروسی که چهارشنبه هفته گذشته به تهران آمد و با مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی دیدار کرد نیز خود را به رم رسانده بود و در این راستا، با شماری از وزیران خارجه حاضر در ایتالیا دیدار کرد. وزیر خارجه ایران نیز بیش از آغاز گفت‌وگوها با وزیرخارجه ایتالیا دیدار و رایزنی کرد. این درحالی بود که وزیر امور خارجه ایتالیا پس از دیدار با همتای ایرانی خود ابراز امیدواری کرد که گفت‌وگوهای ایران-آمریکا در رم و با میانجیگری عمان به راهکاری موثر برای صلح در غرب آسیا منتهی شود.
آنتونیو تاجانی وزیر امور خارجه ایتالیا پس از استقبال از سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران که برای دور دوم مذکرات غیرمستقیم ایران- آمریکا به رم سفر کرده، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «رم پایتخت صلح و گفت‌وگو می‌شود.» تاجانی در صفحه خود نوشت: «به استقبال عراقچی، وزیر امور خارجه ایران رفتم و او را تشویق کردم در مسیر مذاکرات علیه (تولید) تسلیحات هسته‌ای پیش برود.» وزیر امور خارجه ایتالیا در ادامه نوشت: «دولت ایتالیا امیدوار است که باهم بتوانیم به راهکار موثری برای غرب آسیا دست پیدا کنیم.» تاجانی همچنین در حالی که هنوز یکی، دو ساعتی تا آغاز رسمی مذاکرات مانده بود با رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز دیدار کرد.
سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین با بدر البوسعیدی وزیر خارجه عمان در رم با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند؛ دیداری که مطابق انتظار، پیش از آغاز دور دوم مذاکرات انجام شد. با این همه اما بنابر آنچه از سوی یک منبع نزدیک به هیات مذاکره‌کننده ایرانی در گفت‌وگو با ایسنا اعلام شد هیات مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی برنامه‌ای برای دیدار با گروسی در رم نداشتند. این منبع نزدیک به هیات مذاکره‌کننده ایرانی در رم اخبار منتشر شده در مورد ارتباط سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به رم با گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا را رد کرد. این منبع گفته است: «مدیرکل آژانس هفته قبل در تهران بود و گفت‌وگوهای مفصلی با مقام‌های ذی‌صلاح ایران داشت و برنامه‌ای برای دیدار او با هیات نمایندگی ایران در رم وجود ندارد.» به گفته این منبع آگاه، هیچ طرف دیگری به غیر از هیات‌های نمایندگی ایران و آمریکا و عمان در محل مذاکرات حضور ندارد.
بیم و امید گروسی درباره مذاکرات تهران-واشنگتن
رافائل گروسی اما اگرچه آنطور که منابع نزدیک به تیم مذاکره‌کنندگان ایران اعلام کردند، در محل مذاکرات حضور نداشت، در جریان سفر خود به رم با شبکه تی‌جی‌یک مصاحبه کرد و در بخشی از سخنانش ضمن تقدیر از «نقش مهم ایتالیا نقش در عرصه جهانی» و تشکر از این کشور به‌خاطر میزبانی از مذاکرات گفت: «روند (مذاکرات) میان ایران و آمریکا آغاز شده است. این امر اکنون فرصت تازه‌ای ایجاد کرده است. مسیر آسانی نخواهد بود.» مدیرکل آژانس در بخش دیگری از این گفت‌وگو بر نقش مهم آژانس در اجرایی کردن هرگونه توافق احتمالی در این زمینه تاکید کرد.
روایت شمخانی از اصول 9گانه ایران در مذاکرات
علی شمخانی، دبیر پیشین شورای‌عالی امنیت ملی و مشاور کنونی رهبری نیز روز گذشته در حالی که مذاکرات ایران و آمریکا به‌میزبانی رم ایتالیا و میانجیگری عمان در جریان بود، در توئیتی که از طریق حساب کاربری شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر) منتشر کرد، نوشت: «مذاکره‌کنندگان ایران با اختیارات کامل راهی رم شدند تا توافقی جامع را بر پایه ۹ اصل دنبال کنند: جدیت، تضمین، توازن،رفع تحریم، نه به مدل لیبی/امارات، اجتناب از تهدید، سرعت، مهار مزاحمین (مثل اسرائیل) و تسهیل سرمایه‌گذاری. ایران برای توافق متوازن آمده، نه تسلیم.»
تاکید تهران بر آمادگی برای ادامه مذاکرات
به هر تفسیر در حالی که عصر دیروز همزمان با پایان دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا اعلام شد که دور سوم این گفت‌وگوها نیز هفته آینده ادامه خواهد داشت، سخنگوی وزارت خارجه ایران در سخنانی با بیان اینکه «ما برای وقت تلف کردن به اینجا نیامده‌ایم»، گفت: «برای رفع تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران با جدیت و حسن نیت کامل آماده طی کردن این مسیر هستیم.» اسماعیل بقائی تصریح کرد: «برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و بارها این موضوع ثابت شده است.» سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی همچنین تاکید کرد: «حفظ داشته‌های فنی و هسته‌ای ایران یک «باید» است و ما در عین حال تاکید کردیم برای رفع هرگونه شبهه در مورد ماهیت برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران آماده همکاری هستیم.» بقائی در پایان توضیحاتش نیز گفت: «حتما باید تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه وضع شده علیه ایران به صورت مطمئن و با دریافت تضمین‌ها مبنی بر عملیاتی شدن آنها رفع شود و موضع ما در مورد این دو موضوع ثابت، اصولی و غیرقابل تغییر است.»
تاکید عراقچی و بقائی از پیشرفت مذاکرات
هنوز ساعتی از انتشار خبر پایان دور دوم مذاکرات و ازسرگیری این گفت‌وگوها در هفته آینده نگذشته بود که سید عباس عراقچی از برخی جزئیات آنچه در مذاکرات روز گذشته رقم خورد، سخن گفت. وزیر امور خارجه ایران که با خبرنگار اعزامی خبرگزاری صداوسیما در رم گفت‌وگو می‌کرد، با بیان اینکه «ما حدود چهار ساعت جلسه داشتیم و جلسه خوبی بود و مذاکرات رو به جلو است»، گفت: «این‌بار موفق شدیم درخصوص یک‌سری اصول و اهداف به یک تفاهم بهتری برسیم و نهایتا قرار شد مذاکرات ادامه یابد و وارد مرحله بعدی شود، به این ترتیب که جلسات کارشناسی شروع شود.» او از آغاز دور بعدی مذاکرات از روز چهارشنبه هفته جاری (3اردیبهشت‌ماه 1404) خبر داد و با تاکید بر اینکه «این مذاکرات فنی در سطح کارشناسان در عمان آغاز خواهد شد»، گفت: «طبیعی است که کارشناسان نیاز به فرصت بیشتری برای ورود به جزئیات و طراحی یک چارچوب برای توافق داشته باشند و پس از آن، ما شنبه آینده در عمان ملاقات خواهیم کرد تا نتیجه کار کارشناسان را بررسی می‌کنیم تا ببینیم چقدر به اصول یک توافق نزدیک هستیم.» عراقچی تصریح کرد: «مذاکرات در فضایی سازنده برگزار شد و می‌توانیم بگوییم در حال حرکت به جلو هستیم.» او با ابراز امیدواری نسبت‌به اینکه «هفته آینده، پس از مذاکرات فنی در موقعیت بهتری باشیم»، گفت: «برای قضاوت در مورد امکان رسیدن به یک تفاهم، هنوز با احتیاط برخورد می‌کنیم.» وزیر خارجه ایران همچنین در گفت‌وگویی دیگر به خبرگزاری تسنیم گفت که «آمریکایی‌ها تاکنون هیچ بحث غیرمرتبط با موضوع هسته‌ای را مطرح نکردند. ما گفته‌ایم که مذاکره‌ ما مرتبط با مسائل هسته‌ای است و موضوع دیگری را نمی‌پذیریم.» همزمان اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی نیز دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا در رم را «سازنده» توصیف کرد و در توئیتی با اشاره به گفت‌وگوها نوشت: «دو طرف توافق کردند گفت‌وگوهای غیرمستقیم را طی چند روز آینده در سطح فنی از سر گیرند و متعاقبا در روز شنبه آینده در سطح دو مذاکره‌کننده ارشد ادامه دهند.»