15 - 01 - 2025
مذاکره شرافتمندانه؛ پیام تهران به واشنگتن
کاظم غریبآبادی: ایدههایی را در حوزههای رفع تحریم و هستهای در ژنو بررسی کردیم
گروه سیاسی- ژنو بار دیگر به وعدهگاه دیپلماتهای ایرانی و اروپایی و پاتوقی برای گفتوگو درباره برنامه هستهای ایران تبدیل شده است. موضوع و مذاکراتی که دیروز و پریروز بار دیگر دیپلماتهای ایرانی را روبهروی دیپلماتهای انگلیسی، آلمانی و فرانسوی قرار داد تا برای
دومین بار در دوره جدید درباره اختلافاتی به گفتوگو بنشیند که بهویژه از اردیبهشتماه97، پیرو خروج ایالات متحده از برجام آغاز شد و هرچه پیشتر آمدیم، تروئیکای اروپایی بهعنوان طرفین غربی باقیمانده در برجام را بیشتر و بیشتر از ایران دور کرد. با این همه با روی کار آمدن مسعود پزشکیان در جریان انتخابات زودهنگام ریاستجمهوری بهار امسال، بار دیگر امید به احیای این روابط نهچندان مطلوب زنده شد. چنانکه حالا در شرایطی شاهد برگزاری دور سوم گفتوگوهای ایران با انگلیس، آلمان و فرانسه و البته نماینده اتحادیه اروپا بودیم که پیش از انجام این مذاکرات در ژنو سوییس، طرفین ابتدا در مهرماه امسال و در حاشیه هفتاد و نهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با یکدیگر دیدار کرده بودند و چندی پس از آن نیز در روز نهم آذرماه به منظور انجام دومین دور این مذاکرات خود را به ژنو رسانده بودند.
دیدار با معاونان و مدیران سیاسی ایران و تروئیکا
معاونان و مدیران سیاسی ایران و تروئیکای اروپا عصر دوشنبه ۲۴دیماه با یکدیگر دیدار و درباره موضوعات مورد علاقه بهویژه مذاکرات رفع تحریمها و موضوعات هستهای و وضعیت نگرانکننده منطقه گفتوگو کردند. این متن خبری است که حوالی غروب دوشنبه خبرگزاریها و منابع خبری روی خروجی خود فرستادند؛ مذاکراتی که ظاهرا علاوهبر کاظم غریبآبادی که بهعنوان معاون حقوقی و بینالمللی وزیر امور خارجه در آن حاضر شد، مجید تختروانچی نیز بهعنوان رییس تیم مذاکرات هستهای جمهوری اسلامی در آن حضور داشته است، آن هم در حالی که در دور دوم گفتوگو در آذرماه، کاظم غریبآبادی معاون حقوقی و بینالمللی وزیر امور خارجه، بالاترین مقامی بود که به نمایندگی از جمهوری اسلامی با طرفین اروپایی گفتوگو کرده بود؛ خبری که بهنحوی از پیشرفت طرفین در مذاکرات دور سوم نسبت به دور دوم گفتوگوها حکایت میکرد، آن هم در حالی که همزمان با اعلام خبر انجام گفتوگوهای روز دوشنبه دیپلماتهای ایرانی و اروپایی در ژنو، رسانهها از برگزاری نشست مهم دیگری در روز سهشنبه خبر داده و اعلام کردند که «روز سهشنبه مجید تختروانچی با انریکه مورا معاون هماهنگکننده اتحادیه اروپا بهطور جداگانه در ژنو دیدار میکند»؛ نشستی که البته با وجود آنکه بالاخره عصر دیروز به وقت تهران در ژنو سوییس برگزار شد اما دستکم تا زمان نگارش این گزارش در همان ساعات پیش از غروب سهشنبه، جزئیاتی از آن رسانهای نشد.
روایت غریبآبادی از دور سوم مذاکره با تروئیکا
کاظم غریبآبادی که معاون حقوقی و بینالمللی وزارت امور خارجه است و از این جایگاه حقوقی به نمایندگی از تیم مذاکرات هستهای جمهوری اسلامی در این گفتوگوها با دیپلماتهای سه کشور اروپایی عضو برجام گفتوگو میکند، شامگاه دوشنبه، ساعتی پس از اتمام مذاکراتش با دیپلماتهای انگلیسی، آلمانی و فرانسوی از طریق حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر) از آنچه در جریان این دور از گفتوگوها مطرح شده، روایت میکرد، با اشاره به «برگزاری دور سوم گفتوگوهای ایران و سه کشور اروپایی در ژنو» نوشت: «این گفتوگوها جدی، صریح و سازنده بودند.» معاون حقوقی و بینالمللی وزارت امور خارجه همچنین خاطرنشان کرد که طرفین در جریان این گفتوگوها، «ضمن ورود به برخی جزئیات، ایدههایی را در دو حوزه رفع تحریم و هستهای که برای حصول به یک توافق ضروری هستند، مورد بحث و بررسی قرار دادند». غریبآبادی همچنین با اشاره به نقاط و نکاتی که محل اجماع و توافق طرفین قرار گرفته، نوشت: «این اتفاق نظر وجود داشت که مذاکرات باید ازسرگیری شود و برای رسیدن به یک توافق باید فضای مناسبی از سوی همه طرفها ایجاد و حفظ شود.» مذاکرهکننده ارشد تیم مذاکرات هستهای جمهوری اسلامی همچنین از «توافق» طرفین برای «ادامه گفتوگوها» خبر داد.
دیدار در ژنو برای احیای مذاکرات
این در حالی بود که ایران، سه کشور اروپایی و نماینده اتحادیه اروپا در جریان هر سه دور این مذاکرات، بر ضرورت گفتوگو و همکاری با هدف پرداختن به موضوعات مورد نگرانی و علاقه متقابل، ازجمله مذاکرات رفع تحریمها و موضوعات هستهای و وضعیت نگرانکننده منطقه تاکید کردند. با این همه اما طرفین شرکتکننده، هدف از شرکت در این دور از گفتوگوها را رایزنی در راستای هماهنگی بیشتر با یکدیگر در موضوعات مختلف عنوان کردند و در عین حال تاکید دارند که هنوز هیچ دستورکار مشخصی به عنوان مثال در رابطه با اینکه طرفین به برجام بازگردند یا توافقی تازه شکل گیرد، وجود ندارد. از این رو باید گفت، این گفتوگوها به نوعی تلاشی است برای بازگشت طرفین به جو مذاکرات و زنده نگه داشتن نبض مذاکرات و سنجش نبض مواضع و دیدگاههای طرفین برای ورود به مذاکرات جدی و احتمالی بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ بهعنوان رییسجمهور جدید آمریکا. از این رو بیراه نیست اگر بگوییم که هنوز تا شکلگیری اجماع میان طرفین گفتوگو برای نشستن دور میز مذاکرات سیاسی- هستهای- فنی، راه طولانی در پیش است.
ایران پیش از این اعلام کرده بود که در چارچوب برجام حاضر به گفتوگو است؛ موضعی که اگر بخواهیم آن را در یک عبارت کوتاه و ساده بازنویسی کنیم، احتمالا باید بنویسیم «تعهدات برجامی در مقابل لغو تحریمها». فراموش نکنیم سیدعباس عراقچی که اخیرا در جریان سفری به پکن با تلویزیون مرکزی چین موسوم به سیسیتیوی گفتوگو کرده بود، در بخشی از این مصاحبه و در پاسخ به پرسشی درباره آخرین وضعیت پرونده هستهای جمهوری اسلامی و مذاکرات ایران و جامعه جهانی گفته بود: «ایران آمادگی دارد که وارد مذاکرات سازنده و بدون تاخیر درخصوص برنامه هستهای خود شود.» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی که ازقضا در مقطعی از مذاکرات هستهای در دولت حسن روحانی که منجر به شکلگیری توافق برجام شد، ریاست تیم مذاکرات ایران را برعهده داشت و علاوهبر آن، از نخستین روزهای گفتوگوهای اولیه و مذاکراتی که در نهایت منجر به شکلگیری برجام شد، حاضر بود، در ادامه سخنانش در مصاحبه با رسانه چینی گفته «هدف مذاکراتی» که بار دیگر از سرگرفته شده، «باید رسیدن به یک توافق» باشد. عراقچی همچنین گفته است: «فرمولی که از نظر ما وجود دارد، همان فرمول سابق برجام است؛ اعتمادسازی درخصوص برنامه هستهای ایران در مقابل رفع تحریمها.»
وزیر امور خارجه ایران به پرسشی درباره احتمال مذاکرات با ایالات متحده نیز پاسخ داده و گفته بود: «طبیعی است که دولت جدید آمریکا باید سیاست خود را تدوین کند، سپس ما براساس آن تصمیم خواهیم گرفت.» وزیر امور خارجه که در بخشی از سخنانش بر نقش مهم چین و روسیه بهعنوان دو کشور غیرغربی عضو برجام در پیشبرد گفتوگوها و مذاکرات تازهای که در ماههای گذشته و پس از روی کار آمدن مسعود پزشکیان آغاز شده، تاکید کرده، گفته است: «از نظر ایران، چین و روسیه همچنان باید به نقش سازنده خود در این مذاکرات ادامه بدهند، این خواسته و اراده ما است!»
اهمیت احیای مذاکرات در سال دهم برجام
بازگشت دیپلماتهای ایرانی و اروپایی به میز مذاکرات و مشخصا مذاکرات سیاسی ایران و اتحادیه اروپا که در روزهای گذشته شاهد برگزاری دور سوم آن بودیم که بنابر اعلام طرفین قرار است در آینده نیز ادامه یابد، از اهمیتی ویژه برخوردار است؛ بهخصوص آنکه در ماهها و سالهای گذشته شاهد تحولات مهم منطقهای و بینالمللی بودیم و حال در آستانه بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، احتمالا در ادامه مسیر نیز باید منتظر تحولاتی از این دست باشیم. فارغ از تمامی این مسائل، با توجه به آنکه هماکنون وارد دهمین سال برجام، یعنی همان سالی شدهایم که در این توافق بهعنوان موعد زمانی تحولات و اتفاقهایی مهم تعیین شده، به نظر میرسد یکی از مهمترین وجوه احیای مذاکرات، همین مساله باشد.
این در حالی است که قرار بوده در اکتبر ۲۰۲۵ بهطور خودکار، قطعنامه ۲۲۳۱ براساس برجام منقضی شود و این به آن معناست که براساس مفاد این قطعنامه، موضوع هستهای جمهوری اسلامی از دستورکار شورای امنیت خارج شده و همزمان تمامی قطعنامههای شورای امنیت علیه ایران نیز به طور کلی لغو خواهند شد. از این رو تداوم مذاکرات و نیز مذاکراتی هدفمند برای رسیدن به نتیجهای مرضیالطرفین- که موقعیت ایران را همانطور که در قطعنامه ۲۲۳۱ آمده، حفظ کند- نهتنها برای تهران بلکه برای پایتخت کشورهای اروپایی و غیراروپایی عضو برجام و همچنین واشنگتن بهعنوان پایتخت کشوری که در حال حاضر رسما عضو این توافق نیست، اهمیتی ویژه دارد؛ نکتهای که با توجه به آنکه یک هفتهای بیشتر تا بازگشت رسمی دونالد ترامپ به کاخ سفید و آغاز دوران ریاستجمهوری او باقی نمانده، کار را بهویژه برای ایران دشوار کرده است.
آمادگی ایران برای «مذاکرات شرافتمندانه»
اتفاق رسانهای بسیار مهمی که چهارشنبه 25دیماه 1403، در فاصله تنها چند روز پیش از بازگشت رسمی دونالد ترامپ به کاخ سفید و از طریق آنتن یکی از رسانههای آمریکایی رقم میخورد، مصاحبهای با رییسجمهور ایران است؛ مصاحبهای که اگرچه در زمان نگارش این گزارش هنوز منتشر نشده اما بنابر آنچه معاون ارتباطات و اطلاعرسانی دفتر رییسجمهور درباره آن توئیت کرده، ظاهرا حامل پیامی بسیار مهم از سوی تهران به واشنگتن است؛ پیامی که محمدمهدی طباطبایی از آن بهعنوان پیام «مذاکره شرافتمندانه» تعبیر کرده است. او که در قامت معاون ارتباطات و اطلاعرسانی دفتر رییسجمهور، عضوی از تیم رسانهای دولت پزشکیان است، با اعلام اینکه «پیام مهم رییسجمهور پزشکیان در گفتوگو با Lester Holt مجری معروف آمریکایی از شبکه تلویزیونی NBC پخش خواهد شد»، در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر» نوشته است: «جمهوری اسلامی ایران خواهان صلح و تنشزدایی در منطقه و جهان است، جنگافروزی، تجاوز و نسلکشی رژیم صهیونیستی را محکوم میکند و آماده مذاکره شرافتمندانه و برابر است.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد