مربیان بومی، قهرمانان جام‌جهانی

تا چند روز دیگر جام‌جهانی ۲۰۱۸ روسیه آغاز می‌شود و ۳۲ تیم در این رقابت به مصاف یکدیگر می‌روند‌.
در طول تاریخ رقابت‌های جام‌جهانی که از سال ۱۹۳۰ تا کنون، هیچ مربی خارجی نتوانسته تیمی را قهرمان این تورنمنت کند‌. این موضوع نشان می‌دهد تیم‌هایی که قهرمان جام‌جهانی شده‌اند، اعتماد زیادی به سرمربی‌های بومی خود دارند و همین روند را هم در جام‌جهانی ۲۰۱۸ ادامه داده‌اند‌. تنها هشت تیم توانسته‌اند جام قهرمانی را بالای سر ببرند که تمامی آنها با مربیان بومی یا داخلی بوده است‌.
– قهرمانی تیم ملی برزیل در سال‌های ۱۹۵۸، ۱۹۶۲، ۱۹۷۰، ۱۹۹۴ و ۲۰۰۲ به ترتیب با هدایت ویسنته فئولا، آیموره موریرا، ماریو زاگالو، کارلوس آلبرتو پریرا و فیلیپه اسکولاری
– قهرمانی تیم ملی آلمان در سال‌های ۱۹۵۴، ۱۹۷۴، ۱۹۹۰ و ۲۰۱۴ به ترتیب با هدایت سپ هربرگر، هلموت شون، فرانتس بکن‌باوئر و یواخیم لو
– قهرمانی تیم ملی ایتالیا در سال‌های ۱۹۳۴، ۱۹۳۸، ۱۹۸۲ و ۲۰۰۶ به ترتیب با هدایت ویتوریو پوتزو (۲ بار)، انزو بیارزوت و مارچلو لیپی
– قهرمانی تیم ملی آرژانتین در سال‌های ۱۹۷۸ و ۱۹۸۶ به ترتیب با هدایت سزار لوییس منوتی و کارلوس بیلاردو
– قهرمانی تیم ملی اروگوئه در سال‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۵۰ به ترتیب با هدایت آلبرتو سوپیسی و خوان لوپز فونتانا
– قهرمانی تیم ملی فرانسه در سال ۱۹۹۸ با هدایت امه ژاکه
– قهرمانی تیم ملی انگلیس در سال ۱۹۶۶ با هدایت آلف رمزی
– قهرمانی تیم ملی اسپانیا در سال ۱۹۶۶ با هدایت ویسنته دل‌بوسکه
در این میان تنها ۲ مربی غیربومی توانسته‌اند به فینال جام‌جهانی برسند که هر دو هم در نهایت مغلوب حریفان شدند‌. جرج رینز انگلیسی با سوئد در ۱۹۵۸ فینال را به برزیل و ارنست ‌هاپل اتریشی با تیم ملی هلند در سال ۱۹۷۸ فینال را به آرژانتین واگذار کردند‌. با توجه به مربیان خارجی در این جام‌جهانی به نظر می‌رسد که این سنت همچنان پابرجا بماند‌. گفتنی است مربی تیم‌های زیر در جام‌جهانی ۲۰۱۸ خارجی هستند: ایران، عربستان، مصر، پرو، پاناما، کلمبیا، مکزیک، استرالیا، دانمارک، سوییس، بلژیک و مراکش‌.
چرا مربیان حاضر در جام‌جهانی بهترین نیستد؟
آن همه مربی خوب کجا هستند؟ مطرح شدن این سوال در عصر ابرمربی‌ها واقعا عجیب به نظر می‌رسد‌. ولی کافی است به لیست سرمربی‌های حاضر در جام‌جهانی روسیه نگاهی بیندازید؟
فوتبال مدرن، در سطح باشگاهی دورانی از حضور مربیان تکخال و فوق‌العاده را پشت سر می‌گذارد، وضعیتی که در تاریخ این ورزش کم‌سابقه بوده‌. از پپ گواردیولا و خوزه مورینیو در انگلیس گرفته تا ماسیمیلیانو آلگری و دیه‌گو سیمئونه در دیگر کشورها، اما در فوتبال ملی شاهد چنین شرایطی نیستیم‌.
از ۳۲ سرمربی‌ای که در روسیه هدایت تیم‌های ملی را به عهده خواهند داشت، شمار کسانی که می‌توان از آنها به عنوان مربیان درجه یک روز دنیا نام برد از تعداد انگشتان یک دست بیشتر نیست‌. مربیانی که بدون خیالپردازی بتوانند به نشستن روی نیمکت یکی از باشگاه‌های بزرگ اروپایی امیدوار باشند‌.
یواخیم لوی آلمانی یکی از این مربیان انگشت‌شمار است‌. همینطور خورخه سمپائولی، سرمربی آرژانتین که در سال ۲۰۱۵ با شیلی قهرمان رقابت‌های کوپا آمریکا شده‌.
تیته برزیلی را هم می‌توان جزو این دسته به حساب آورد، مربی‌ای که در آمریکای جنوبی با کورینتیانس، موفقیت‌های فوق‌العاده‌ای به دست آورده‌. دیدیه دشان فرانسوی هم می‌تواند یکی دیگر از حاضران در این لیست باشد ولی به جز این چند نفر، اضافه کردن مربیان دیگر به فهرست ما بسیار دشوار خواهد بود‌.
فوتبال ملی که زمانی جام زرین و معبد مربیگری فوتبال به حساب می‌آمد، در سال‌های اخیر با سرعتی فزاینده، دگرگون شده و شکل و شمایلی دیگر پیدا کرده و مثل همیشه، پول در این فرآیند مهمترین نقش را بازی کرده‌. در بین مربیان حاضر در جام‌جهانی روسیه، یواخیم لو بیشترین دستمزد را می‌گیرد، دستمزدی که گفته می‌شود به ۳۱/۳ میلیون پوند در سال بالغ می‌شود‌. بعد از او دشان با ۰۲/۳ میلیون پوند و خولن لوپتگی، سرمربی اسپانیا با ۵۸/۲ میلیون پوند در رتبه‌های دوم و سوم ایستاده‌اند‌.
برای اینکه مبنایی برای مقایسه در اختیار داشته باشیم، کافی است بدانیم قرارداد جدید پپ گواردیولا با منچسترسیتی بنا بر ادعاهای مطرح شده، سالانه ۲۰ میلیون پوند خواهد بود‌. موریسیو پوچتینو هم در قالب قرارداد جدید خود با تاتنهام هر سال ۵/۸ میلیون پوند دریافت خواهد کرد‌. حتی مانوئل پلگرینی، سرمربی جدید وستهام هم با دستمزد هفت میلیون پوندی خود، در سال بیش از دو برابر یواخیم لو درآمد خواهد داشت‌.
این روزها یک مربی، اوج دوران حرفه‌ای خود را از لحاظ مادی در فوتبال باشگاهی سپری می‌کند‌. درحالی که ۱۰سال پیش اوضاع به گونه دیگری بود‌. زمانی که دستمزد چهار میلیون پوندی فابیو کاپلو به عنوان سرمربی انگلستان، او را در سطح سر الکس فرگوسن در منچستریونایتد و آرسن ونگر در آرسنال قرار داده بود و تنها کمی از درآمد افسانه‌ای ژوزه مورینیو، تکخال چلسی کمتر بود‌.
اوضاع و شرایط مربیگری ملی از آن زمان تا امروز تغییر کرده‌. حالا که به خدمت گرفتن بهترین سرمربی‌های دنیا برای تیم‌های ملی تا حد زیادی غیرممکن شده، غول‌های بزرگ فوتبال نوع نگاه خود را تغییر داده و با شرایط جدید سازگار کرده‌اند‌. گرایش غالب جام‌جهانی امسال این است که بسیاری از کشورها برای هدایت تیم‌های ملی‌شان به مربیان داخلی رو آورده‌اند‌. نمونه بارز این گرایش را می‌توان گرت‌ ساوت‌گیت دانست که کار خود را به عنوان رییس مرکز تخصصی تیم‌های ملی انگلستان شروع کرده، سپس مربی تیم ملی زیر ۲۱سال انگلیس شده و حالا سکان هدایت تیم ملی اول انگلیسی‌ها را در اختیار دارد‌.
در اسپانیا هم لوپتگی بعد از مربیگری در تیم‌های ملی زیر ۱۹سال، زیر ۲۰سال و زیر ۲۱سال این کشور، به تیم ملی بزرگسالان دعوت شده‌. اوضاع در کره جنوبی هم به همین منوال بوده و شین تائه یونگ، مدارج ترقی را درون سیستم طی کرده و توسط فدراسیون فوتبال کشورش سکاندار تیم ملی در جام‌جهانی شده‌. در سنگال هم الیو سیسه بعد از هدایت ملی‌پوشان زیر ۲۳سال کشور، به سرمربیگری تیم ملی بزرگسالان رسیده‌. این فهرست بلندبالا اعضای دیگری هم دارد‌. سرمربی کرواسی، زلاتکو دالیچ سابقا کمک‌مربی تیم ملی زیر ۲۱سال کشورش بوده، و هیمیر ‌هالگریمسون ایسلندی از کمک‌مربی‌گری ارتقا یافته و حالا روی صندلی سرمربیگری تیم ملی وطنش نشسته‌.
روی هم ‌رفته از ۳۲ سرمربی حاضر در روسیه، ۱۳ نفر در تیم‌های ملی کشورشان یا به عنوان کمک‌مربی یا به عنوان مربی تیم‌های رده‌های سنی، سابقه فعالیت دارند‌. در جامهای جهانی ۲۰۰۶، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴، تعداد این دسته مربیان در هر جام‌جهانی، هفت نفر بوده‌.