مرثیه کلنگ و قیچی

علیرضا کیانپور- «کلنگ» و «قیچی» احتمالا محبوب‌ترین ابزارهایی است که روسای‌جمهوری ایرانی در دوران دولتداری و مسوولیت‌شان، با آن سروکار دارند؛ آموزه‌ای که بعید است در هیچ دانشکده معتبر علوم سیاسی در جهان و حتی در هیچ‌یک از مراکز آموزشی مشابه وطنی، کسی به شما بیاموزد و شاید به همین دلیل است که هیچ‌یک از روسای‌جمهوری این مملکت، هرگز محصل این رشته تحصیلی نبوده‌اند. گزاره‌ای که درعین‌حال نشان می‌دهد اصولا مسیر رسیدن به نهاد ریاست‌جمهوری و جلوس بر جایگاه ریاست‌جمهوری در این مملکت، از کلاس‌های درس سیاست و تحصیل رموز و فنون علم سیاست نمی‌گذرد!
علت اهمیت «کلنگ» و «قیچی» برای ریاست‌جمهوری در ایران، البته کماکان معمایی است بی‌پاسخ و در نتیجه یکی از آن نامکشوفات سپهر سیاست ایرانی. با این همه آنچه می‌دانیم و در آن تردیدی نیست، همین علاقه وافری است که افراد ظاهرا به‌محض جلوس بر تخت ریاست‌جمهوری به «کلنگ» و «قیچی» پیدا می‌کنند. علاقه‌ای که باعث می‌شود از همان روز نخست ریاست‌جمهوری، تا می‌توانند به این سو و آن‌سوی مملکت سفر می‌کنند تا هرجا نواری به چشم‌شان خورد، فورا قیچی کنند و اگر احیانا خبری از این نوارهای قرمزرنگ نبود، دست‌کم کلنگی به زمین بکوبند تا بلکه در آینده نزدیک، با قیچی به آن «صحنه» بازگردند؛ صحنه‌ای که از آن به «آیین افتتاح» نیز تعبیر می‌شود و ظاهرا روسای‌جمهوری شرکت در آن را بیش از هرکار دیگر می‌پسندند!
انتهای هفته‌ای که گذشت نیز ازقضا فرصتی به دست داد تا کاروان ریاست‌جمهوری سیزدهم، در سفری به استان کردستان، مجهز به «کلنگ» و به‌ویژه «قیچی» در چند‌تایی از این مراسم شرکت کند؛ سفری که بنابر گزارش خبرگزاری‌های دولتی، ابراهیم رییسی در آن دست‌کم ۱۷ پروژه ملی را افتتاح کرده است. گزاره‌ای که در ادبیات رسانه‌های دولتی، مترادف است با توسعه اقتصاد مملکت و بهبود معیشت ملت. با این همه آنچه همزمان با تکه‌پاره شدن نوارهای افتتاح و حرکت تیغه‌های قیچی ابراهیم رییسی، در بخش دیگر فضای رسانه‌ای کشور در حال رقم خوردن بود، خالی از اهمیت نبود. آنجا که بسیاری از ناظران رسانه‌ای، کنشگران سیاسی و البته برخی مسوولان سابق و اسبق دولتی، گزاره‌هایی را در ارتباط با جزئیات برخی از این افتتاح‌ها مطرح می‌کردند که اگر نگوییم به‌معنای انکار و تکذیب گزاره‌هایی بود که رسانه‌های حامی دولت انقلابی در این رابطه منتشر کرده بودند، دست‌کم باید اذعان کنیم به‌نحوی آن دستاوردها را با ابهاماتی بعضا جدی مواجه می‌کرد. از جمله وقتی یکی از روزنامه‌نگاران اصولگرای فعال در شبکه‌های اجتماعی در توئیتی نوشت: «آقای دولت سیزدهم! به‌عنوان بی‌دستاوردترین دولت، در حال کش‌رفتن اقدامات دولت‌های قبل و ثبت آن به‌نام خود هستید.» محمد مهاجری همچنین به کنایه اضافه کرد: «اگر در آینده پروژه کم آوردید و خواستید چهلستون یا پاسارگاد را هم به‌نام خود سند بزنید، حواستان باشد که قبلش آثار صفویان و ساسانیان را از کتاب‌ تاریخ بچه‌مدرسه‌ای‌ها حذف کنید!»
این در حالی بود که پیش‌تر وقتی ابراهیم رییسی هنوز در سفر استانی خود در کردستان مشغول افتتاح این فرودگاه و آن خط‌آهن بود بعضا چنین ابهاماتی در ارتباط با اقدامات رییس دولت انقلابی مطرح می‌شد. تا جایی که دیروز یک پایگاه خبری در گزارشی مدعی شد که رییسی در جریان این سفر دوروزه به کردستان، در «اقدامی عجیب»، «۵ طرح انجام‌شده در دولت روحانی را دوباره افتتاح کرد!» بنابر آنچه آفتاب‌نیوز در این گزارش آورده، روز جمعه خبرگزاری‌های دولتی اعلام کردند که رییس دولت انقلابی در جریان این سفر، اقدام به افتتاح فرودگاه سقز کرده و در ادامه توضیح دادند که این فرودگاه به مساحت ۲۲۰ هکتار، دارای باند پرواز به طول ۲ هزار و ۹۳۰ متر، تاکسی‌وی به طول ۴۵۰ متر، اپرون به مساحت ۲ هزار و ۵۰۰ مترمربع، مسیر دسترسی به فرودگاه به طول ۴۵۰ متر افتتاح شد. بنابر گزارش این خبرگزاری‌ها، ساختمان ترمینال این فرودگاه به مساحت ۲ هزار و ۲۹۸ مترمربع، شامل سالن انتظار و ترانزیت است و ساختمان جانبی آن هم به مساحت ۳۳۰ مترمربع احداث شده است. حال آنکه مطالعات ساخت این فرودگاه از سال ۷۵ آغاز و عملیات ساختش نیز در سال ۱۳۸۴ آغاز شده ‌بود. آن هم در حالی که فاز نخست آن، در نهایت در روز ۳۰ تیرماه ۱۴۰۰ یعنی در روزهای پایانی دولت روحانی و با حضور مسوولان شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی کشور و استاندار کردستان شروع به فعالیت کرد. زمانی که حتی اولین پرواز آزمایشی فلایت‌چک شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری نیز در این فرودگاه به زمین نشست. با این همه جمعه همین هفته فرودگاهی که در دولت روحانی ساخته شد، با یک پرواز نمایشی توسط ابراهیم رییسی افتتاح شد.
ظاهرا این تنها افتتاح بحث‌انگیز سفر اخیر ابراهیم رییسی نبوده؛ چه آنکه در جریان این سفر، سد رمشت-امیرآباد کامیاران نیز با حضور وزیر کشور دولت انقلابی افتتاح شد. حال آنکه بنابه گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان «عملیات ساخت این سد در دی‌ماه ۹۹، چیزی در حدود ۹۶ درصد پیشرفت فیزیکی داشته» و «کار شبکه سد نیز تمام شده بود.» بدین ترتیب به نظر می‌رسد آنچه به‌عنوان دستاورد دولت انقلابی مورد توجه خبرگزاری‌های دولتی قرار گرفته، صرفا ۴ درصد پایانی این پروژه عمرانی بوده است.
شاید یکی از مهم‌ترین پروژه‌هایی که در جریان سفر اخیر رییسی به کردستان افتتاح شد، طرح راه‌آهن همدان-کردستان بود؛ پروژه‌ای که نه‌تنها رسانه‌های حامی دولت آن را دستاوردی مهم عنوان کردند، بلکه شخص رییس دولت انقلابی نیز در این ارتباط سخنرانی کرد. حال آنکه یکی از اعضای دولت روحانی در توئیتی در این رابطه نوشت: «عملیات اجرایی راه‌آهن همدان-سنندج به طول ۱۵۱ کیلومتر از سال ۹۶ آغاز و تا مهرماه ۱۴۰۰ نیز ۱۴۴ کیلومتر آن تحویل شد.» حسام‌الدین آشنا همچنین با بیان اینکه «دولت جدید موظف بود ۷ کیلومتر باقیمانده را تا پایان آذرماه ۱۴۰۰ تکمیل و بهره‌برداری از کل پروژه را تا پایان سال آغاز کند»، نوشت: «از ۲ سال تاخیر و ۱۹۰۰ میلیارد تومان اضافه پرداخت، گلایه‌ای نیست!»
به جز این موارد، سد چراغ ویس نیز در حالی جمعه همین هفته‌ای که گذشت، درجریان سفر ابراهیم رییسی به کردستان افتتاح شد که حسن روحانی در روزهای پایانی دولت دوازدهم گفته بود که این سد «به‌زودی افتتاح می‌شود.» چه آنکه عملیات ساخت این سد در آن زمان در نیمه نخست ۱۴۰۰، در مراحل پایانی قرار داشت، اما شاید پروژه ساخت شهرک صنعتی سنندج ۴ از جهاتی جالب‌تر از سد چراغ‌ویس باشد. شهرک صنعتی ازقضا یک بار در سال ۹۹ نیز افتتاح شده بود و خبرگزاری تسنیم در همان زمان به نقل از احمد خسروی مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان کردستان نوشته بود «افتتاح شهرک صنعتی شماره ۴ سنندج از آرزوهای دیرینه مردم استان بوده و اکنون به جمع مراکز و بنگاه‌های اقتصادی مرکز استان می‌پیوندد.»
با این همه آنچه برخی حامیان دولت روحانی و منتقدان دولت رییسی در ارتباط با این افتتاحیه‌ها می‌گویند نیز تمام واقعیت نیست. به بیان دیگر، اگرچه ممکن است دولت رییسی در برخی موارد، اقدام به افتتاح پروژه‌هایی کرده باشد که یا بخش عمده‌شان در دولت روحانی انجام شده یا حتی بعضا در همان زمان نیز به افتتاح رسیده، اما واقعیت این است که در مواردی شاهد بودیم که دولت‌ها، در روزهای پایانی کارشان، پیش از آنکه پروژه‌ای تکمیل شود، اقدام به افتتاح آن می‌کنند. چنان‌که همین دیروز معاون اجرایی ابراهیم رییسی مدعی شده در جریان افتتاح فرودگاه سقز در دولت روحانی نیز چنین اتفاقی افتاده است. محسن منصوری که در واکنش به توئیت حسام‌الدین آشنا در این رابطه اظهارنظر می‌کرد، نوشته «فارغ از برخی گزاره‌های غلط، بابت تایید افتتاح ناقص و نمایشی ‎فرودگاه سقز در واپسین روزهای دولت ۱۲ ممنونم! و خوب است بگویید چرا فرودگاه، بدون برج مراقبت افتتاح شد؟ اینکه بعد از تیر ۱۴۰۰، پروازی «از.به» این فرودگاه انجام نشده، موید افتتاح نمایشی نیست؟! همان‌که ناخواسته تایید کردید!» این در حالی بود که پیش‌تر سخنگوی دولت نیز در توئیتی تاکید کرده بود که دولت انقلابی دنبال «افتتاح پروژه‌های ناتمام» نیست. علی بهادری‌جهرمی در حالی تاکید کرده «دولت سیزدهم نه ادعای هدیه ناتمام دارد، نه پروژه ناتمام افتتاح می‌کند» که در ادامه نوشته «تکمیل و بهره‌برداری پروژه راه‌آهن همدان-سنندج، افتتاح واقعی فرودگاه سقز، تحویل ۲۹۰۰ واحد مسکونی و افتتاح چندین طرح عمرانی و زیرساختی مهم دیگر در سومین سفر رییس‌جمهوری به استان ‎کردستان محقق شد.»
با این همه بهره‌برداری رسانه‌ای دولت‌ها از دستاوردهای دولت‌های پیش از خود، تنها به بحث افتتاح پروژه‌های عمرانی محدود نیست. چنان‌که کمتر از یک ماه پیش نیز در جریان بحث آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران، بار دیگر شاهد این رویارویی میان حامیان و اعضای دولت روحانی و دولت رییسی بودیم. زمانی که حسام‌الدین آشنا در توئیتی که ۲۱ مهرماه منتشر کرد، نسبت‌به خبرهای ضد و نقیض در این رابطه واکنش نشان داد و نوشت: «‏فرق است میان اینکه تا پول را به صورت پالتِ اسکناس در تهران دریافت نکنی، تبادل را انجام ندهی با اینکه رسیدِ پولت را در یک کشور ثالث بدهند دستت و بگویند ‎تضمین می‌دهیم بتوانید در مواردی که اجازه می‌دهیم، به مقداری که اجازه می‌دهیم و به جایی که اجازه می‌دهیم پولتان را منتقل کنید.» این در حالی است که شخص رییس‌جمهوری پیشین نیز نسبت‌به برخی ادعاهای مطرح‌شده ازسوی اعضای دولت انقلابی هشدار داده و از «۵ هدیه بزرگی» سخن گفته بود که او و همکارانش در دولت اعتدال برای دولت انقلابی به جا گذاشته بودند. بنابر آنچه ۱۰ آبان‌ماه در آستانه سفر ابراهیم رییسی به کردستان، به نقل از حسن روحانی روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت، رییس دولت تدبیر و امید با تاکید بر اینکه «دولت دوازدهم حداقل ۵ هدیه بزرگ برای دولت رییسی به یادگار گذاشت»، گفته بود: «مساله ما این دولت و آن دولت نبود، مساله ما مردم بود!» حسن روحانی که در نشستی با اعضای شورای مرکزی، کمیته سیاسی و دبیران استانی حزب اعتدال و توسعه در این رابطه اظهارنظر می‌کرد، با هشدار نسبت‌به آنچه «نفرت‌پراکنی» و «کینه‌توزی از یکدیگر» خوانده، گفته بود: «حرف‌های برخی مسوولان را می‌بینید چقدر بی‌پایه است، اگر فردا ترافیک تهران سنگین شود یا بنزین آلوده هوا را ناسالم کند می‌گویند مقصر دولت قبل است!» او که گفته «در روزهای آخر ‌دولت دوازدهم میلیاردها دلار اسکناس در بانک مرکزی موجود بود که می‌شد وارد بازار کنیم تا قیمت دلار را به ۱۵ هزار تومان برسانیم، اما برای دولت بعد گذاشتیم که در شرایط سخت از آن استفاده کند»، تاکید کرده بود که «هیچ دولتی در تاریخ برای دولت بعد چنین مبلغ هنگفتی باقی نگذاشته است.» او همچنین با تاکیدبر آماده بودن تمام بندهای احیای برجام و انتقاد نسبت‌به اینکه «نگذاشتند در اسفند ۹۹ یا ۲۱ فروردین ۱۴۰۰ برجام اجرایی و عملیاتی شود»، گفته بود: «دولت دوازدهم ذخیره ارزی، برجام آماده احیا و اجرای مجدد، کالاهای اساسی خریداری‌شده و طرح‌های ملی و استانی آماده افتتاح و بالای ۹۰ درصد تکمیل‌شده و میلیون‌ها دوز واکسن خریداری‌شده و آماده تزریق را به دولت سیزدهم هدیه داد.» روحانی با ابراز امیدواری نسبت‌به اینکه «اینگونه طرح‌ها که در انتظار تکمیل و پیشرفت است، هرچه سریع‌تر به بهره‌برداری برسد»، تاکید کرده بود که تنها مساله اساسی و حائزاهمیت، «رفاه مردم و بهبود زندگی آنهاست.»