مردم شعارهای اقتصادی را باور می‌کنند؟

بنيامين نجفي
بررسی روند انتخابات‌های بیش از دو دهه اخیر در ایران نشان می‌دهد که نامزدهای حاضر در رقابت تلاش می‌کنند بخش قابل توجهی از آرا را از طریق بیان وعده‌وعیدهای اقتصادی جلب کنند.

از آنجا که احتمالا نمی‌توان در این موضوع تردید کرد که مشکلات معیشتی و اقتصادی اصلی‌ترین دغدغه عموم مردم در این سال‌ها بوده است از این‌رو نامزدها هم تلاش می‌کنند مباحث خود را بر مسائل و چالش‌های اقتصادی متمرکز کنند. این در حالی است که در برخی انتخابات‌های قبلی دوقطبی‌های شکل گرفته لزوما پیرامون طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی کاندیداها نبوده است. در انتخابات سال 76 محمد خاتمی در ایام تبلیغات شعارهای خود را بر توسعه سیاسی، آزادی‌های مدنی و اجتماعی متمرکز کرد و اساسا خود او هم ادعایی در حوزه اقتصاد نداشت و در آن زمان شعارهای چندان قابل توجهی هم در حوزه اقتصاد مطرح نکرد اما به نسبت دوره‌های قبل و بعد از خود عملکرد مثبتی را هم در زمینه اقتصادی به‌دست آورد. در سال 1392 هم دوگانه شکل گرفته نه به سمت اقتصاد بلکه به طرف موضوع سیاست خارجی و مذاکرات چرخش کرد و حسن روحانی با ایده تعامل و بهبود روابط خارجی با دنیا و حل مساله هسته‌ای در مقابل گفتمان مقاومت در میان جریان اصولگرا توانست پیروز میدان شود. اگرچه نمی‌توان از کنار تاثیرگذاری طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی در ایام انتخابات گذشت اما به نظر می‌رسد که دیگر دوران آنکه مردم بخواهند وعده‌های گل‌درشت و اغراق شده و غیر‌واقعی اقتصادی را باور کنند، گذشته است. بسیاری بر این موضوع آگاه هستند که چالش‌ها و ابرچالش‌های اقتصادی در ایران نتیجه فرآیندهای کوتاه‌مدت نبوده بلکه حاصل چند دهه سیاستگذاری‌هایی است که منجر به ناترازی‌ها و عدم تعادل‌های مختلف شده که خود را امروز در انواع بخش‌های اقتصادی از صنعت و تجارت گرفته تا شاخص‌های کلان مثل تورم، بیکاری،‌ بهره‌وری، نظام بانکی، مالیاتی، بودجه و‌… نشان داده است. طبیعی است که اگر برخی کاندیداها وعده‌های رویایی و دور از ذهن بدهند، بعید است که در انتخاب مردم تاثیرگذار باشد. اتفاقا اگر کسی باشد که به صورت واقع‌بینانه از مشکلات اقتصادی بگوید و حتی تاکید کند که قرار نیست این مشکلات به صورت معجزه‌وار حل شوند، می‌تواند مقبولیت بهتر و بیشتری نزد افکار عمومی و جامعه رای‌دهنده ایجاد کند. تجربه شعارهایی مثل آوردن نفت سر سفره مردم و افزایش چند‌برابری یارانه‌های نقدی در گذشته و در عرصه عمل مورد محک قرار گرفته و نتیجه خود را پس داده است. نامزدی می‌تواند موفق شود که از نگاه علمی و تخصصی دفاع کند و در مقابل خود را دانای کل در همه زمینه‌ها معرفی نکند بلکه ایده‌ها و خط‌مشی فکری خود را در کنار تیم اقتصادی‌اش به مردم معرفی کند و مشخصا بگوید برای ایجاد رشد پایدار و کاهش تورم و امنیت سرمایه‌گذاری چه راهبرد مشخصی را دنبال خواهد کرد. رشد اقتصادی پایدار در کشورهایی که در نقاط مختلف دنیا از شرق و غرب محقق شده نه نتیجه سیاستگذاری‌های مقطعی بلکه نتیجه تغییر نگاه و راهبرد به ساحت اقتصاد در دو بعد داخلی و خارجی بوده است.