مسجد معجردار مشهد با خاک یکسان شد

گروه میراث فرهنگی- «تخریب مسجد معجردار به حوض یا آب انبار معجردار که اثری صفوی است و همراه مسجد با یک شماره پرونده ثبت ملی شده، آسیب جبران‌ناپذیر می‌زند، چراکه ورودی این آب‌انبار، درب مجاور مسجد است و صدور چنین حکمی در دادگاه در اصل تخریب دو اثر تاریخی مسجد قاجاری و حوض آب‌انبار صفوی را به دنبال دارد که خود خیانتی بزرگ به تاریخ نه تنها مشهد بلکه ایران اسلامی است و عواقب آن بر عهده مسببان آن خواهد بود‌.»
این متن نامه‌ای است که چند وقت پیش تحت عنوان هشدار از باب تخریب این اثر ملی توسط برخی تشکل‌های مردمی به دفتر استانداری خراسان‌رضوی فرستاده شد‌. هشداری که امروز به حقیقت پیوسته و مسجد و آب‌انبار تاریخی معجردار توسط لودرهای شهرداری مشهد به طور کامل تخریب شده است‌.
تلاش نافرجام میراث فرهنگی برای نجات مسجد
بیش از یک سال است که دوستداران میراث فرهنگی مشهد هشدارهایشان را هر روز با صدای بلندتر برای جلوگیری از تخریب مجموعه‌ مسجد و آب‌انبار «معجردار» که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده بود، مطرح می‌کردند، اما گویا شهرداری توان بالاتری برای تخریب این بنا داشت چون در مرحله‌ نخست با شکایت به دیوان عدالت اداری رای اولیه را برای تخریب مسجد معجردار که تا دیروز در وسط تقاطع شارستان قرار گرفته بود، گرفت و با وجود درخواست تجدید نظر میراث فرهنگی برای جلوگیری از تخریب این بنا، بدون هیچ اعلامی به میراث فرهنگی از نتیجه درخواست تجدیدنظر، لودرهایش را روی مسجد معجردار حرکت داد‌.
میراث فرهنگی در نخستین اقدامات خود بعد از آغاز تخریب تلاش کرد جلوی کار را بگیرد و حکم دادستانی را مبنی بر تخریب کامل مسجد برگرداند اما در همان لحظات اولیه کالبد اصلی مسجد با حکم دادستانی مشهد، حضور نیروی انتظامی و توسط شهرداری تخریب شد‌.
وفا ثابتی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی ثامن با بیان اینکه از شب گذشته تاکنون روند تخریب مسجد طول کشیده و اکنون این بنای تاریخی به طور کامل تخریب شده است، به ایسنا می‌گوید: این تخریب در حالی اتفاق افتاد که پیش از آن هیچ اطلاعی به میراث فرهنگی داده نشده بود و حتی با ما هماهنگی نشده بود و از سوی دیگر هنوز نتیجه درخواست تجدیدنظر میراث فرهنگی برای جلوگیری از خروج از ثبت این بنا به ما اعلام نشده بود‌. او اضافه می‌کند: بنابراین از موضوع هیچ اطلاعی نداشتیم که اقدامات بعدی را برای جلوگیری از تخریب بنا انجام دهیم‌.
ثابتی با بیان اینکه خوشبختانه آب‌انبار تخریب نشده است، ادامه می‌دهد: کلانتری منطقه به میراث فرهنگی به مدت نیم‌ساعت مهلت داده تا حکم دادستانی را مبنی بر جلوگیری از تخریب کامل مسجد حتی آب‌انبار و جمع‌آوری ضایعات این بنای تاریخی تغییر دهد‌.
هر چند او امیدوار بود تا بتوانیم با گرفتن این حکم، میراث فرهنگی بتواند از بقایای موجود از مسجد و آب‌انبار استفاده کند و حتی سازه‌های باقی مانده‌ مسجد را به‌طور کامل از آوار بیرون آورد اما متولیان میراث فرهنگی یعنی معاون میراث فرهنگی خراسان رضوی و مدیر میراث فرهنگی مشهد موفق به انجام این کار نشدند و تخریب کامل مسجد توسط شهرداری انجام می‌شود‌.
نوسازی بافت فرسوده، بهانه‌ای برای تخریب
تخریب مسجد تاریخی شهر مشهد به بهانه نوسازی بافت فرسوده صورت گرفته است‌. این در حالی است که طبق قانون ابنیه ثبت شده در فهرست آثار ملی نباید تخریب شوند‌ اما در اقدامی قابل تامل شهرداری مشهد با تلاش و پیگیری فراوان! این مسجد تاریخی را از فهرست آثار ملی خارج کرد تا راه تخریبش را باز کند‌. طبق اخبار رسیده در کنار این مسجد تاریخی مجتمعی تجاری چندین سال است که در حال احداث بوده و دید مسجد را مخدوش کرده است‌. در نامه انجمن‌های مردمی حفاظت از آثار تاریخی به استاندار مشهد از نقش مخرب مسوولان این شهر در رابطه با تخریب مسجد صحبت به میان آمده است‌. در بخشی از این نامه آمده: «متاسفانه در طول فرآیند دادرسی مطلع شدیم که توافقنامه‏ای عجیب به منظور تلاش برای خروج این بنا از فهرست ابنیه میراثی با حضور شخص مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی و شهرداری منطقه ثامن تنظیم شده و وفق این توافقنامه، اداره کل میراث فرهنگی که وظیفه پاسداری فیزیکی و حفاظت حقوقی از بنا را داشته است از ادامه پیگیری حقوقی و اطلاع‏رسانی برای حمایت نهادهای مدنی سر باز زده است‌. گذشته از اینکه عقد این تفاهمنامه کاملا غیرقانونی بوده و مورد سوال و حیرت بدنه مدیریتی و کارشناسی سازمان و همچنین نهادهای صنفی-تخصصی قرار گرفته، تاثیر غیرمستقیم آن در فرآیند دادرسی، یعنی حذف مدعی‌العموم، امکان صدور این حکم نادرست را فراهم کرده است‌.»
مسجد معجردار نیز مانند ده‌ها بنای تاریخی دیگر تخریب شد‌. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان متولی حفاظت از ابنیه ملی نتوانست کارش را درست انجام دهد و شهرداری نیز طبق سنوات گذشته راه را برای بولدوزرها باز کرد‌. تخریب مسجد تاریخی معجردار اولین مورد نیست و آخرین هم نخواهد بود‌.