معجزه عصر نوین

گروه فناوری- هوش مصنوعی یکی از قدیمی‌ترین دستاوردهای دنیای فناوری محسوب می‌شود که امروزه نقش مهمی در زندگی تمام کاربران جهان دارد. با شنیدن یا خواندن اصطلاح هوش مصنوعی، تصاویر و اصوات گوناگونی در ذهن ما شکل می‌گیرد. برخی صدای دستیارهای هوشمندی همچون «سیری» و «کورتانا» و «الکسا» را می‌شنویم و برخی دیگر، به یاد تصاویر وحشتناک و نگران‌کننده فیلم‌های علمی-‌ تخیلی همچون «ترمیناتور» می‌افتیم. عاشقان جدی‌تر سینما هم به‌احتمال زیاد چهره معصوم کاراکتر «دیوید» در فیلم تحسین‌شده «استیون اسپیلبرگ»
(A.I. Artificial Intelligence) را به یاد می‌آورند. به‌هرحال هوش مصنوعی امروزه در ذهن و فکر بسیاری از کاربران دنیای فناوری جا خوش کرده است و تا آینده نامعلوم هم جزئی از زندگی ما خواهد بود؛ همیار و همکاری که شاید آینده‌ای روشن و شاید ویرانه‌ای شبیه به فیلم «ترمیناتور» برای ما بسازد.
«یان لیکان»‌، دانشمند ارشد هوش مصنوعی «متا» اعتقاد دارد قدرت عصر یادگیری عمیق باعث ایجاد چیزی شبیه‌‌ به رنسانس در تحقیق‌ و توسعه شرکت‌ها در حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات شده است. «لیکان» در مصاحبه مطبوعاتی اخیر خود گفت: «‌نوع تکنیک‌های هوش مصنوعی که روی آنها کار می‌کنیم تاثیر زیادی روی کسب‌وکارها داشته‌ و این تکنیک‌ها در ماه‌های اخیر بسیار گسترده‌تر از دوره‌های قبلی بوده است. این همان نتیجه‌ای است که بودجه تحقیقاتی زیادی جذب کرده و در واقع باعث تجدید تحقیقات صنعتی شده است.»
«لیکان» ادامه داد: حدود دو دهه قبل، مایکروسافت ریسرچ تنها نهاد صنعتی بود که جایگاه خاصی در حوزه‌‌های مختلف فناوری اطلاعات داشت. دانشمند ارشد هوش مصنوعی متا می‌گوید: از دهه ۲۰۱۰ نتایج تحقیقات گوگل واقعا چشمگیر بود و علاوه‌ بر این فیس‌بوک و چند شرکت دیگر نیز تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی را آغاز کردند. بدین‌ترتیب ایده اجرای تحقیقات بنیادی در این صنعت احیا شد. «لیکان» همچنین اظهار کرد تجدید حیات تحقیق‌ و توسعه شرکت‌ها در حال وقوع است، زیرا چشم‌انداز آن‌چه امکان دارد در آینده رخ دهد و آنچه درحال رخ دادن است، به لطف چنین فناوری‌هایی، عالی به‌نظر می‌رسد. «لیکان» در بخش دیگری از توضیحات خود گفت: ارزش هوش مصنوعی کاربردی به یک سیستم دوگانه منتهی می‌شود که در آن تحقیق‌ و توسعه شرکت‌ها پروژه‌های بلندمدت را مدنظر دارند و سپس مسیر دیگری که تحقیقات را به برنامه‌های کاربردی محصول هدایت می‌کند در پیش می‌گیرند. چنین تصمیم‌هایی برای شرکتی مانند «متا» کاملا منطقی به‌نظر می‌رسد، زیرا به‌طور همزمان یک آزمایشگاه تحقیقاتی بزرگ دارد که اهداف بلندمدتی مثل ساخت دستیارهای مجازی هوش انسانی را دنبال می‌کند و این در نهایت همان چیزی است که به‌ دنبالش هستیم. البته فناوری‌های توسعه‌یافته نیز می‌توانند مفید باشند.
«لیکان» با اشاره به برنامه پردازش زبان طبیعی «گوگل ترنسفورمر» گفت: «به‌عنوان مثال تعدیل محتوا و تشخیص گفتار در چندین زبان طبیعی طی دو یا سه‌ سال گذشته با ترنسفورمرز بزرگی که از قبل آموزش دیده و به روش خودنظارتی کار می‌کند، کاملا متحول شده است. این پروژه سال ۲۰۱۷ معرفی شد و مبنای برنامه‌های متعددی مثل ChatGPT شرکت OpenAI است. این پیشرفت بزرگ، باعث ایجاد فناوری‌های غیرقابل‌ باوری شده است و به‌عنوان جدیدترین تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی شناخته می‌شود.»
به قابلیت‌های هوش مصنوعی خوش‌بین هستیم
«لیکان» یکی از افرادی است که برای گفت‌وگو با Collective Forecast انتخاب شد. این رویداد شامل مجموعه‌ گفت‌وگوهای آنلاین و تعامل است که Collective آن را سازماندهی می‌کند؛ پلتفرمی که خود به‌عنوان بستر هوش مصنوعی بهیه‌سازی فروش‌های نظیربه‌نظیر (B2B) طراحی شده است. دانشمند هوش مصنوعی متا در پاسخ به سوال ZDNet در مورد اینکه علاقه بی‌سابقه به هوش مصنوعی از طرف صنعت و کسب‌وکارها چه تاثیری روی علم پایه هوش مصنوعی دارد نیز توضیحاتی ارائه داد. «لیکان» خود درمورد قابلیت‌های کاربردی هوش مصنوعی در جامعه خوش‌بین است. او می‌گوید حتی در جایی که این فناوری نتواند به برخی اهداف دست یابد، اثراتی ایجاد خواهد کرد که می‌توانند مفید واقع شوند. دانشمند متا نمونه‌ای از سیستم‌های خودروهای خودران را مثال زد که اگرچه واقعا به‌طور کامل خودران نیستند اما مزیت ارائه ویژگی‌های ایمنی جاده‌ای را دارند که می‌تواند در نجات جان انسان‌ها تاثیر زیادی داشته باشد.
از نظر «لیکان» یکی از موارد استفاده جالب هوش مصنوعی، بهره گرفتن از قابلیت‌های آن در علم و پزشکی است که با هدف بهبود زندگی مردم انجام می‌شود. او می‌گوید: «سیستم‌های آزمایشی زیادی وجود دارند که چند‌صد مورد از آن‌ها تاییدیه‌های FDA را نیز دریافت کرده‌اند و تشخیص قابل‌اطمینان ازطریق MRI و اشعه ایکس و موارد دیگر را برای تعدادی از بیماری‌ها بهبود می‌دهد و همین مورد تاثیر زیادی روی سلامت مردم خواهد داشت.» «لیکان» می‌گوید اگرچه پیشرفت‌های کنونی در حوزه هوش مصنوعی مثبت هستند، اما در مقایسه با شیوه‌های استفاده از این فناوری در آینده، بسیار کوچک به‌حساب می‌آیند: «ما سیستم‌هایی در اختیار داریم که می‌توانند پروتئین‌ها را طوری طراحی کنند که به مکان خاصی بچسبند و این یعنی می‌توانیم داروها را با روشی کاملا متفاوت نسبت به گذشته طراحی کنیم.» دانشمند ارشد متا می‌گوید: هوش مصنوعی پتانسیل زیادی برای پیشرفت علم مواد دارد. چنین قابلیتی واقعا مورد نیاز است زیرا باید بتوانیم مشکلات مربوط به تغییرات آب‌وهوایی را رفع کنیم. علاوه‌بر این به منابع انرژی با ظرفیت بالا نیاز داریم که هزینه زیادی نداشته باشند. این موارد نیز از جمله حوزه‌هایی است که هوش مصنوعی می‌تواند به انسان‌ها کمک کند.
برنامه‌هایی مثل «ChatGPT» کاملا نوآورانه نیستند
«لیکان» می‌گوید: شاید صنعت با تکیه بر مقیاس‌پذیری، به‌تنهایی و بدون کاوش در راهکارهای دیگر، بازدهی کاهشی را تجربه کند. بسیاری از شرکت‌ها مثل OpenAI از چنین عنوانی برای شعار خود استفاده کرده‌اند و فقط همه‌چیز را بزرگ‌تر می‌کنند تا عملکرد بهتری ارائه دهند. البته «لیکان» معتقد است، درحال‌حاضر در این راه به محدودیت‌هایی رسیده‌ایم. او می‌گوید: با وجود مقیاس‌بندی مدل‌های بزرگ‌تر، به‌نظر نمی‌رسد بتوانیم یک سیستم کاملا خودران برای خودروها آموزش دهیم. از نظر «لیکان»، برنامه‌هایی مثل ChatGPT کاملا نوآورانه نیستند و هیچ انقلابی در هوش مصنوعی ایجاد نمی‌کنند. این ابزار هرچقدر هم که تاثیرگذار باشد، امکان برنامه‌ریزی ندارد. او می‌گوید: چت‌با‌ت‌هایی مثل ChatGPT کاملا واکنشی هستند و شما زمینه‌ای از هزار کلمه به آن ارائه می‌دهید و این یعنی بخش ورودی با کمک انسان نوشته شده است و سپس این هوش مصنوعی نشانه‌های بعدی را به‌طور کاملا واکنشی تولید می‌کند. «لیکان» می‌گوید هیچ برنامه‌ریزی یا تجزیه کارهای پیچیده به کارهای ساده‌تر وجود ندارد و پاسخ‌های ChatGPT صرفا واکنشی هستند. این دانشمند هوش مصنوعی همچنین به برنامه OpenAI Co-Pilot اشاره کرد که مایکروسافت آن را با پلتفرم گیت‌هاب ادغام کرده است. او می‌گوید: محدودیت‌های بسیار زیادی برای چنین سیستم‌هایی وجود دارد. «لیکان» می‌گوید: سوال این است که چگونه می‌توان به سیستمی که کدهای آن گاه اجرا می‌شوند و گاه نمی‌شوند، اعتماد کرد؟ این موضوع نشان می‌دهد سیستم‌های امروزی قادر به برنامه‌ریزی نیستند و کاملا واکنشی عمل می‌کنند و این دقیقا همان چیزی است که برای ارائه رفتار هوشمندانه نیاز دارید.
«لیکان» اظهار کرد: اگر به ‌دنبال رفتار هوشمندانه هستید، به سیستمی نیاز خواهید داشت که بتواند تاثیر اعمال خود را پیش‌بینی کند و همچنین نوعی مدل دنیایی درونی و یک مدل ذهنی از جهان داشته باشد تا بتواند اقدامات خود را تغییر دهد. دانشمند ارشد هوش مصنوعی «متا»، تابستان سال گذشته مقاله‌ای درمورد نیاز به برنامه‌هایی با توانایی برنامه‌ریزی منتشر کرد. او گفت: احیای تحقیق‌وتوسعه فناوری اطلاعات شرکت‌ها هنوز به ارزشمندترین نتیجه یعنی بهره‌وری منجر نشده است اما امکان دارد این مورد در دهه آینده عملی شود. «لیکان» با استناد به کار محققی به‌نام «اریک برینجولفسون» از گروه هوش مصنوعی انسان‌محور دانشگاه «استنفورد» خاطرنشان کرد‌: اقتصاددانان هوش مصنوعی را به‌عنوان فناوری همه‌منظوره درنظر می‌گیرند و این یعنی به‌ آرامی در تمام زاویه‌های اقتصاد و صنعت مورد استفاده قرار خواهد گرفت و اساسا روی آنها تاثیر خواهد داشت. همه فعالیت‌های اقتصادی با تاثیرات مختلفی مثل ایجاد مشاغل جدید، جابه‌جایی مشاغل دیگر و غیره، منجر به افزایش بهره‌وری می‌شود زیرا نوآوری را تقویت می‌کند.
در ۱۰ سال آینده شاهد بهبود در تحقیق و توسعه خواهیم بود
در واقع «اریک» اعتقاد دارد افزایش بهره‌وری با هوش مصنوعی حداقل در دهه اخیر مشاهده نشده است و از نظر تاریخی باید حدود ۱۵ تا ۲۰ سال صبر کنیم تا تاثیر فناوری مذکور در بهبود روند انجام‌ کارها به‌طور چشمگیر قابل مشاهده باشد و تحول عظیمی در این صنعت ایجاد شود. طبق پیش‌بینی «لیکان»، احتمالا در ۱۰ سال آینده در حوزه‌های مختلف شاهد بهبود درخورتوجه بهره‌وری در تحقیق‌ و توسعه‌ خواهیم بود. او نشان داد تجدید‌حیات تحقیقات اساسی شرکت‌ها در فناوری اطلاعات، با توجه به جذابیت آن برای محققان جوان می‌تواند قدرتی ماندگار باشد. «لیکان» می‌گوید: یکی از پدیده‌‌های مشاهده‌شده این است که افراد جوان و با استعداد اکنون آرزو دارند محقق هوش مصنوعی شوند زیرا این کار بسیار جذاب است، اما قبلا اکثر افراد به‌دنبال تامین مالی در مشاغل دیگر بودند و روی آوردن آنها به سمت علم، نکته بسیار مثبتی است.