مناسب‌ترین روش برای تولید بنزین در ایران

سیدحسین میرافضلی- از برنامه‌های اصلی وزارت نفت افزایش تولید بنزین و خودکفایی کامل در تولید و صادرات این محصول است؛ موضوعی که موجب شد در سال‌های گذشته پالایشگاه‌های بزرگی همچون خلیج‌فارس در دستور کار اجرا قرار گیرد و در این راستا نیز در سال‌های گذشته اقدامات قابل توجهی انجام شد و حتی اخبار ارسالی از سوی وزارت نفت هم خبر از صادرات بنزین ایران می‌داد‌. با این حال ایران هنوز نتوانسته است با وجود منابع عظیم نفت و گاز، توان فنی و مهندسی اما هنوز هم نواقصی وجود دارد‌. به نظر می‌رسد با توجه به تجربه قابل توجه جهانی در کشوری چون ایران که منابع عظیم گاز در اختیار دارد احداث واحد‌های GTL ضروری است چراکه این واحدها به دلیل حاشیه سود بالا، اشتغال‌زایی مناسب و اطمینان از تامین خوراک از مزیت‌های ویژه و متعددی برخوردار است و تاخیر در اجرای آنها در تضاد با منافع ملی است‌. در حال ‌حاضر سه روش مهم برای تولید بنزین و گازوییل وجود دارد که عبارتند از پالایشگاه‌های نفت، پالایشگاه‌های با خوراک گاز مایع و روش GTL که تبدیل گاز طبیعی به بنزین و گازوییل یورو ۵ است‌. در پالایشگاه‌های نفت ابتدا نفت‌خام وارد پالایشگاه می‌شود و خروجی پالایشگاه‌های نفت ایران بین ۵۰ تا ۷۰ درصد محصول بنزین و گازوییل است‌.
بیش از ۳۰ درصد محصولات کم‌ارزش تولید می‌شود به همین سبب اکثر پالایشگاه‌های نفت ایران از حاشیه سود اندکی برخوردار هستند در حالی که هزینه احداث پالایشگاه‌ها بسیار کلان و هر یک چندین میلیارد دلار بوده است‌.
روش دوم، تولید بنزین و گازوییل با استفاده از خوراک گاز مایع است از جمله پالایشگاه بندرعباس و ستاره خلیج فارس که در این تکنولوژی بین ۷۰ تا ۸۰ درصد گاز مایع به بنزین و گازوییل و مابقی به LPG و سایر ترکیبات کم‌ارزش‌تر تبدیل می‌شوند‌. این گونه پالایشگاه‌ها از حاشیه سود چندان مناسبی برخوردار نیستند چراکه خوراک مایع تنی ۳۰۰ دلاری را دریافت و محصول تنی ۵۰۰ دلاری تحویل می‌دهند؛ بخشی از محصول نیز از قیمت خوراک ارزان‌تر است البته زمانی که قیمت بنزین و گازوییل افزایش می‌یابد این واحدها از حاشیه سود مناسب‌تری برخوردار خواهند شد‌. روش سوم، تکنولوژی GTL است؛ در این تکنولوژی گاز طبیعی به بنزین و گازوییل یورو ۵ تبدیل می‌شود‌. برای تولید میزان مشخص محصول مثلا ۱۰ میلیون تن بنزین و گازوییل حجم سرمایه‌گذاری GTL کلان‌تر از پالایشگاه است اما حاشیه سود آنها بسیار مناسب‌تر است‌. به عنوان مثال پالایشگاه ستاره خلیج فارس با ظرفیت تولید حدود ۱۶ میلیون تن بنزبن با سرمایه‌گذاری بیش از چهار میلیارد دلار راه‌اندازی شد اما یک واحد GTLبا ظرفیت یک‌سوم ستاره خلیج فارس همین میزان سرمایه‌گذاری نیاز دارد‌. ولی تفاوت اصلی و اساسی اینجاست که در تکنولوژی GTL ما گاز طبیعی را به محصولات ارزشمند بنزین و گازوییل تبدیل می‌کنیم‌.
در این تکنولوژی ما ٢/١ میلیارد دلار گاز طبیعی را به پنج تا شش میلیارد دلار محصولات ارزشمند تبدیل می‌کنیم بنابراین نسبت قیمت ماده اولیه به محصول حدود پنج برابر است؛ میزان گاز مصرفی یک واحد چهار میلیون تنی GTL کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار در سال است اما بیش از دو میلیارد دلار محصول ارزشمند بنزین و گازوییل یورو ۵ از آن به دست می‌آوریم لذا کل سرمایه‌گذاری انجام شده ظرف مدت پنج تا شش سال از محل سود بازگشت می‌شود و تا ۵۰ سال این واحد سودده در خدمت توسعه اشتغال و افزایش درآمد و ثروت ملی است‌.