مناقشه گازی آنکارا – آتن

در هفته‌های اخیر تنش‌ها در حوزه شرق دریای مدیترانه در پی تشدید یک عملیات مطالعات ژئوپلیتیکی آنکارا در این حوزه بالا گرفته است. ترکیه در حال اجرای یک عملیات تحقیقاتی به جهت اکتشاف منابع نفت و گاز در آب‌هایی است که یونان نیز آن را منطقه اقتصادی انحصاری خود می‌داند .
رییس جمهوری ترکیه از اتحادیه اروپا خواست در مناقشه گازی میان آنکارا و آتن از جانبداری از یونان خودداری کند. ترکیه و یونان که هر دو عضو ناتو هستند بر سر اکتشاف گاز در شرق مدیترانه تا مرز رویارویی نظامی پیش رفته‌اند. بنابر گزارش‌ها رییس‌جمهوری ترکیه و رییس شورای اتحادیه اروپا یکشنبه گذشته در یک تماس تلفنی درباره مسائل مختلف از جمله تنش‌ها در منطقه شرق مدیترانه گفت‌وگو کردند. رجب طیب اردوغان در این گفت‌وگو از شارل میشل خواست اتحادیه اروپا در مناقشه میان ترکیه و یونان مسوولانه و بی‌طرفانه عمل کند. خبرگزاری آناتولی به نقل از مرکز ارتباطات نهاد ریاست‌جمهوری در آنکارا گزارش داد اردوغان موضع اتحادیه اروپا درباره مسائل شرق مدیترانه را آزمون صداقت از نظر حقوق بین‌الملل و صلح منطقه‌ای خوانده است. اردوغان به شارل میشل گفته است: اتحادیه اروپا باید به مسوولیت‌هایش درباره جلوگیری از اقدامات تنش‌زای یونان و برخی از کشورهای این‌ اتحادیه در مدیترانه شرقی و دریای اژه در چارچوب حقانیت عمل کند. رییس شورای اتحادیه اروپا در پاسخ به اظهارات اردوغان از او خواسته در مسیر تنش‌زدایی تلاش کند و هر اقدامی که تنش با یونان را افزایش می‌دهد متوقف کند. پس از اکتشاف یک میدان گازی در شرق مدیترانه اختلاف بر سر حق بهره‌برداری از این منابع بین ترکیه، یونان و قبرس بالا گرفته است.
کشتی اکتشافی «فتح» ترکیه چندی پیش از یافتن یک میدان گازی عظیم در منطقه خبر داد که ظرفیت ذخایر آن ۲۳۰ میلیارد مترمکعب برآورد شده است. نیروی دریایی ارتش ترکیه از روز یکشنبه گذشته رزمایشی را در آب‌های شمال قبرس آغاز کرد. جزیره قبرس از زمان حمله نظامی ترکیه در سال ۱۹۷۴ به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است. جمهوری قبرس شمالی که با کمک ترکیه شکل گرفته فقط از سوی آنکارا به رسمیت شناخته می‌شود. ترکیه پس از اشغال شمال قبرس نیروهای نظامی خود را در این منطقه مستقر کرده اما جامعه جهانی مجموعه جزیره قبرس را به عنوان کشوری یکپارچه و مستقل به رسمیت می‌شناسد. قبرس از سال ۲۰۱۴ عضو اتحادیه اروپاست.
پشتیبانی اتحادیه اروپا از یونان و قبرس
در جریان مناقشه‌های گازی در شرق مدیترانه و دریای اژه کشورهای عضو اتحادیه اروپا جانب یونان و قبرس را گرفته‌اند و ادعای ترکیه مبنی بر قرار گرفتن میدان گازی کشف‌شده در حریم دریایی جزایر این کشور را به رسمیت نمی‌شناسند. اختلاف میان آنکارا و آتن بر سر اکتشاف گاز در شرق مدیترانه از سال گذشته آغاز شد و در هفته‌های گذشته شدت گرفته است. در این میان یونان نیز نیروی دریایی خود در منطقه را به حالت آماده‌باش درآورده است. هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان برای میانجیگری میان ترکیه و یونان چهارم شهریور به آتن و آنکارا سفر کرد. او پیش از این سفر گفته بود اکنون نیاز است که دو طرف به سرعت و قاطعانه آمادگی خود را برای تنش‌زدایی و گفت‌وگو برای رفع مناقشه نشان دهند. ترکیه و یونان هر دو عضو پیمان دفاعی آتلانتیک شمالی (ناتو) هستند. تنش نظامی میان اعضای ناتو همواره با حساسیت زیادی دنبال می‌شود و می‌تواند کشورهای هم‌پیمان را در وضعیت بغرنجی قرار دهد.
هشدار آلمان به ترکیه و یونان
هایکو ماس وضعیت بحرانی شرق مدیترانه را به «بازی با آتش» تشبیه کرد و هشدار داد که کوچک‌ترین جرقه هم می‌تواند به یک فاجعه منجر شود. وزیر خارجه آلمان در دیدار از آتن دو طرف را به خویشتنداری دعوت کرده و گفته بود ترکیه و یونان باید درباره مسائل مورد مناقشه به راه‌حل مسالمت‌آمیز و الزام‌آور دست یابند. او افزود آتن و آنکارا باید از طریق گفت‌وگوهای جدی و معطوف به حل بحران به این راه‌حل برسند. ترکیه برای تامین انرژی خود به شدت وابسته به واردات است. اردوغان ماه گذشته گفته بود با کشف میدان گازی در مدیترانه و آغاز بهره‌برداری از آن، ترکیه تا سه سال دیگر می‌تواند به صادرکننده گاز تبدیل شود.
آمادگی روسیه برای میانجی‌گری میان ترکیه و قبرس
از طرفی وزیر امور خارجه روسیه تاکید کرد که کشورش آماده کمک به قبرس و ترکیه در زمینه برقراری روابط همسایگی بین آنها در صورت تمایل دو طرف است.
سرگئی لاوروف در گفت‌وگو با یک نشریه بخش یونانی‌نشین قبرس گفت: ما آماده هستیم به ایجاد روابط همسایگی بین جمهوری قبرس و جمهوری ترکیه کمک کنیم اما طبیعتا این اتفاق زمانی می‌تواند بیفتد که هر دو طرف به آن تمایل نشان داده و از ما چنین کاری را بخواهند. به گفته لاوروف، روسیه بارها از بحران‌های ایجاد شده در حوزه شرق مدیترانه ابراز نگرانی کرده است. او گفت: ما هر گونه اقداماتی که پتانسیل گسترش هرچه بیشتر درگیری را داشته باشند غیرقابل قبول می‌دانیم. ما مکررا از رهبران کشورهای منطقه خواسته‌ایم دوراندیشی سیاسی نشان داده و مناقشات را صرفا با شیوه‌های صلح‌آمیز و در چارچوب قانونی حل و فصل کنند .
وزیر خارجه روسیه گفت، مسکو معتقد است که هم نیکوزیا و هم آنکارا باید اراده سیاسی برای جلوگیری از بی‌ثباتی بیشتر در وضعیت منطقه را نشان دهند. علاوه بر آن سازمان ملل متحد نیز به عنوان یک جایگاه جهانی برای حل‌وفصل موثر مسائل مناقشه برانگیز وجود دارد.