مهره‌های ایران برای شکست بازی نفتی ترامپ

گروه انرژی- رویاپردازی‌های رییس‌جمهوری آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران در آبان‌ماه پس از مقاومت مشتریان نفتی و تمایل آنها برای تداوم خرید نفت کشورمان به شکستی کابوس‌وار برای ترامپ تبدیل شده است‌.
بر اساس برنامه‌ریزی واشنگتن، تحریم‌های ۱۸۰روزه از نیمه آبان ماه آغاز شده و از آن تاریخ، صادرات نفت ایران به طور کامل باید متوقف شود‌.
آمریکا برای تحقق این هدف، در ماه‌های اخیر فشار گسترده‌ای را به برخی از خریداران نفت ایران وارد کرده است، اما شواهد نشان می‌دهد که روند تحولات، طبق پیش‌بینی و برنامه‌ریزی واشنگتن پیش نمی‌رود‌.
از طرفی افزایش قابل توجه قیمت نفت، تا ۸۰ دلار، به خوبی نشان‌دهنده این است که بازار انرژی از تحریم نفتی ایران نگران است اما ابتدا آمریکایی‌ها امیدوار بودند بتوانند با کمک مهره‌های خود از جمله عربستان، بر این نگرانی‌ها غلبه کنند‌. برخی اخبار نیز حکایت از آن داشت که ترامپ قبل از خروج از برجام، مذاکرات و هماهنگی‌های لازم را با عربستان انجام داده است تا از جبران کمبود عرضه مطمئن شود‌. ظاهرا سعودی‌ها هم اطمینان لازم را به ارباب خود داده بودند اما ناظران بازار انرژی به خوبی می‌دانند که عربستان، نهایتا به اندازه کاهش اخیر در تولید خود، یعنی حدود ۴۵۰ هزار بشکه در روز، توان افزایش تولید را دارد و این مقدار، نه تنها کاهش عرضه احتمالی ایران در آینده، بلکه کمبود عرضه فعلی ناشی از کاهش تولید ونزوئلا و برخی دیگر از کشورها را هم جبران نخواهد کرد.
مدارک داخلی اوپک نشان می‌دهد که اعضای اوپک در ماه سپتامبر روزانه ۴۲۸ هزار بشکه نفت اضافی تولید و روانه بازار کرده‌اند که بسیار کمتر از رقم ۱ میلیون بشکه‌ای وعده داده شده از سوی عربستان به آمریکا برای جبران کاهش تولید نفت ایران است‌.
در همین راستا پایگاه خبری اویل پرایس با اشاره به افزایش صادرات نفت ایران به هند از ۳۹۰ هزار بشکه در روز در ماه آگوست به ۶۰۰ هزار بشکه در روز در ماه سپتامبر نوشت: آمریکا باید قبول کند که احتمال به صفر رسیدن صادرات نفت ایران در هفته‌های آینده وجود ندارد.
آژانس بین‌المللی انرژی نیز تخمین می‌زند صادرات نفت ایران در ماه سپتامبر به ۶/۱ میلیون بشکه در روز کاهش یافته و نسبت به بالاترین مقدار آن در ماه آوریل که ۴/۲ بشکه در روز بوده ۸۰۰ هزار بشکه کمتر شده است. انتظار می‌رود این کاهش ادامه داشته باشد ولی تحلیلگران کمی واقعا باور دارند که دولت ترامپ می‌تواند صادرات ایران را به صفر برساند‌. طبق گزارش رویترز مقدار قابل توجهی از نفت خام ایران قرار است در ماه جاری و اوایل نوامبر، قبل از آغاز تحریم‌ها به بندر دالیان چین برسد‌. تخمین می‌زنند ۲۰ میلیون بشکه نفت ایران در راه چین باشد‌. مقدار معمول آن ماهانه یک تا سه میلیون بشکه بود.
سایر اطلاعات آژانس بین‌المللی انرژی هم این روند را تایید می‌کند‌. ایران در حال ذخیره بخشی از تولید نفت خود در کشتی‌هایی در خلیج فارس است‌؛ کاری که طی تحریم‌های قبلی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ انجام داد‌. متوقف کردن تولید نفت آسان نیست و با پر شدن ذخایر ساحلی، ایران مجبور است نفت را بر روی دریا ذخیره کند‌. هرچند ذخایر شناور نفت ایران در سپتامبر افزایش داشته، ولی در ماه اکتبر کاهش یافته‌اند‌.
افزایش بارگیری نفت و حمل‌ونقل آن نشان می‌دهد ایران قصد دارد جریان نفت خود را حفظ کند‌. یک منبع شرکت ملی نفتکش ایران گفت: «طبق گفته رهبران‌مان نمی‌توان فروش نفت ایران را متوقف کرد‌. ما راه‌های زیادی برای فروش داریم و وقتی کشتی‌ها به دالیان برسند تصمیم می‌گیریم آنها را به چین بفروشیم یا به کشورهای دیگر‌.»
در این بین شواهد دیگری هم هست که نشان می‌دهد ایران بسیار بیشتر از آنچه رسما گزارش شده در حال نقل و انتقال نفت است‌. نفتکش‌های شرکت ملی نفتکش ایران ردیاب‌های خود را خاموش کرده‌اند تا معاملات نفتی آنها در تاریکی صورت بگیرد‌. برخی ماهواره‌ها نشان می‌دهند که تعداد بسیار بیشتری نفتکش به سمت هند می‌روند‌. آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش بازار نفت در ماه اکتبر اعلام کرد که خرید هند از ایران از ۳۹۰ هزار بشکه در ماه آگوست به ۶۰۰ هزار بشکه در ماه سپتامبر رسیده است‌.
حرکت پنهانی نفتکش‌های ایران به هند نشان‌دهنده محدودیت قدرت آمریکاست‌. تخفیف‌ها، حرکت ثبت نشده نفتکش‌ها، معامله‌های پایاپای و سایر اقدامات مخفیانه ایران باعث می‌شود حتی پس از ۴ نوامبر هم جریان نفت ایران ادامه داشته باشد‌. مثلا ایران نفت خود را با تخفیف بیشتری نسبت به ۱۴ سال گذشته فروخته، قیمتی که کمتر خریداری آن را رد می‌کند‌.
در همین راستا بلومبرگ در گزارش اخیر خود بر این موضوع تاکید دارد که مشتریان آسیایی نفت ایران، اطمینان دارند می‌توانند موافقت آمریکا را برای ادامه واردات نفت ایران، حتی پس از اجرایی شدن دور جدید تحریم‌ها در ماه آینده میلادی جلب کنند‌.
براساس گزارش بلومبرگ که در وب‌سایت خبری نشریه world Oil انتشار یافته است، عمده خریداران نفت ایران همچون هند، ژاپن، کره جنوبی و چین با پرداختن به اینکه چرا نیازمند به ادامه خرید نفت از ایران هستند، با واشنگتن سرگرم گفت‌وگو برای معافیت از تحریم‌های پیش‌رو هستند‌.
اعلام آمادگی ۱۱۰ شرکت اروپایی برای تعامل نفتی با ایران
علاوه بر این رییس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت از آمادگی ۱۱۰ شرکت کوچک و متوسط اروپایی برای همکاری با شرکت‌های ایرانی خبر داد‌.
رضا خیامیان با اشاره به پیشنهاد انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت به دولت برای تعامل با شرکت‌های کوچک اروپایی در زمان تحریم اظهار کرد: انجمن با همکاری اتاق تهران در تلاش است از تعدادی از شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی دعوت کند به تهران بیایند و سمیناری تشکیل دهیم که این شرکت‌ها با شرکت‌های ایرانی مذاکره کنند، جوینت شوند و همکاری بین شرکت‌ها آغاز شود‌.
وی به این سوال که آیا شرکت‌های اروپایی مایل به تعامل با ایران و حضور در سمینار مذکور هستند یا خیر، پاسخ داد: ۱۱۰ شرکت کوچک و متوسط اروپایی اعلام آمادگی کردند با شرکت‌های ایرانی جوینت شوند و در صنایع نفت و گاز ایران حضور داشته باشند‌. هدف ما این است آنها را به ایران دعوت کنیم و با شرکت‌های ایرانی که همسنخ آنها هستند، مذاکره کنند، تعدادی از این شرکت‌ها با شرکت‌های ایرانی جوینت شوند و در نتیجه بتوانند پروژه‌ها را با همکاری یکدیگر انجام دهند‌.
خروج ترامپ از برجام روی تعاملات نفتی ایران با دیگر کشورها سایه انداخت و باعث شد زیرشاخه‌های مختلف نفت به ‌دنبال پیدا کردن راهکاری برای تداوم این ارتباط باشند‌. در این راستا انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت نیز پیشنهادی مطرح کرد مبنی بر اینکه شرکت‌های کوچک ایرانی با شرکت‌های کوچک اروپایی جوینت شوند، از سوی دیگر پروژه‌های بزرگ نفتی به تعداد زیادی پکیج تقسیم شوند و هر بخش از پروژه توسط یکی از شرکت‌ها انجام شود‌.
خیامیان پیش از این درباره پاسخ رییس‌جمهوری و کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا گفته بود که پاسخ کمیسیونر مثبت بوده و گفتند هرکدام از شرکت‌های کوچک را می‌توانند از طریق
European investment bank حدود ۲۰ میلیون یورو فاینانس کنند و این پروژه‌ها را با بخش خصوصی ایران انجام دهند‌. رییس‌جمهوری هم در حرف‌هایش مطرح کرد حرف درستی است که پروژه‌ها به پروژه‌های کوچک‌تر تقسیم شود‌.