موانع نظام بانکداری سد راه توسعه صادرات

«جهان صنعت»- آنطور که کارشناسان اقتصادی هشدار داده‌اند، وضعیت صادرات روز به روز در حال وخیم‌تر شدن است. از این رو باید هر چه سریع‌تر برای اصلاح مقررات زائد و همچنین فراهم کردن شرایط مساعد برای توسعه صادرات غیر‌نفتی گام برداشت چرا‌که علاوه بر کاهش قابل توجه صادرات در ۵ ماهه نخست سال‌جاری، چشم‌انداز مثبتی هم در این خصوص وجود ندارد. این در حالی است که به گفته رییس کل سازمان توسعه تجارت، متاسفانه عزم جدی در راستای توسعه صادرات از سوی مجلس هم دیده نمی‌شود چرا‌که چندین مصوبه برای دریافت یارانه همچنان در مجلس بلاتکلیف است. این در حالی است که همچنان موانع نظام بانکداری نیز سد راه این توسعه محسوب می‌شود.
به عنوان مثال در شش ماهه سال‌جاری، ۴۴ هزار دستگاه خودروی سواری به کشور وارد شده که از نظر ارزشی ۴۰ درصد و از لحاظ تعداد ۳۸ در‌صد افزایش یافته است. همچنین در حوزه صادرات خودرو در پنج ماهه اول سال‌جاری شاهد ۲۵ درصد کاهش وزنی و ۲۶ درصد کاهش ارزشی بوده‌ایم که این رقم در حوزه صادرات قطعات و لوازم یدکی به ۱۹ درصد کاهش ارزشی رسیده است و در حوزه موتورسیکلت و قطعات آن نیز از نظر وزنی ۲۵ درصد و از نظر ارزشی ۳۳ درصد کاهش صادرات را شاهد بوده‌ایم. این شرایط در حالی است که تصمیم توقف ثبت سفارش واردات خودرو نیز که به یکباره صورت گرفت، خیلی به مذاق واردکنندگان خودرو خوش نیامده است و به تبع آن، بسیاری از خودروهای وارداتی با افزایش قیمت قابل توجهی روبه‌رو شده‌اند. افزایش قیمتی که به دنبال آن بعید نیست خودروسازان داخلی هم از آن پیروی کنند.
بر همین اساس رییس سازمان توسعه تجارت در آستانه روز ملی صادرات در نشستی خبری به ارائه توضیحاتی درباره وضعیت واردات و صادرات کشور پرداخت و در پاسخ به سوالی مبنی بر آخرین وضعیت ثبت سفارش خودروهای وارداتی و چرایی اتخاذ چنین تصمیمی به شکل یکباره اظهار کرد: توقف ثبت سفارش واردات برای جلوگیری از خروج ارز از کشور صورت گرفته و ربطی به حمایت از خودروسازان داخلی ندارد؛ بیخود برچسب نزنید و متهم نکنید.
مجتبی خسروتاج ادامه داد: در اواخر سال گذشته بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تصمیم گرفتیم که در حوزه هدفمندی واردات، بحث خودرو را نیز مدنظر بگیریم و تغییراتی حاصل کنیم. حتی همین حالا هم روزنامه‌های مختلف و رسانه‌ها به طور دائم تیترهایی در مورد واردات بی‌رویه می‌زنند و اگر همین حالا از جمع حاضر سوال کنیم، شاید فرآیند نظرات این باشد که واردات همچنان آزاد بوده و کنترل‌شدنی نیست.
واردکنندگان خودرو تا دی ماه فرصت واردات دارند
رییس سازمان توسعه تجارت در ادامه عنوان کرد: در چنین شرایطی در مواجهه با کالاهایی مانند خودروهای خارجی که کالای لوکس هم محسوب می‌شوند دولت باید راهی برای هدفمندسازی واردات پیدا کند. تعجب می‌کنم که چطور رسانه‌هایی که در گذشته از واردات خودروها انتقاد می‌کردند، حال به انتقاد از دولت پرداخته‌اند. آیا این منطقی است که یک شرکت صاحب برند هر چه بخواهد با هر شرایطی به بازار ایران وارد کند و به مواردی مانند تامین قطعات و … کاری نداشته باشد؟!
خسروتاج ادامه داد: در سال گذشته قرار بر این شد که آیین‌نامه جدید که در دوره وزارت نعمت‌زاده طراحی شده بود، بازنگری این بخش را مدنظر قرار دهد. چرا‌که گاه برخی از نمایندگی‌های خودروسازان دنیا رقم‌هایی حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار خودرو به کشور ما صادر می‌کنند و بر همین اساس این رقم ارزش دارد که ما برای ایجاد خط تولید یا حداقل قطعه‌سازی آنها در ایران مذاکراتی را انجام دهیم. بر همین اساس چارچوب‌های خاصی برای شرکت‌های صاحب برند در این عرصه مدنظر گرفته شد تا اگر امکان ساخت خودرو در ایران وجود ندارد، حداقل در حوزه قطعه‌سازی در ایران وارد مذاکره شوند. البته این موضوع در برخی گروه‌ها نیز جواب داد و اکنون شاهدیم که شرکت‌های کره‌ای یا اروپایی قراردادهایی در این حوزه به امضا رسانده‌اند.معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه صحبت‌های خود عنوان کرد: با توجه به تمام این موارد تصمیماتی در حوزه توقف ثبت سفارش صورت گرفت اما باید توجه داشت که ثبت سفارش‌های ما شش ماه اعتبار دارد و با توجه به اینکه آخرین ثبت سفارش‌ها در تیرماه سال‌جاری صورت گرفته تا دی ماه فرصت واردات وجود دارد.
افزایش ۴۰ درصدی واردات خودرو
وی در عین حال تاکید کرد: در این زمینه هم تا دلتان بخواهد ثبت سفارش صورت گرفته و هیچ مشکلی وجود ندارد حال ممکن است برخی رسانه‌ها به این موضوع دامن زده و به طور مرتب این بحث را تکرار کنند اما تاکنون بر اساس آمارهای شش ماهه اول سال‌جاری حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار از گمرک خودرو ترخیص شده است که این رقم در مقایسه با سال قبل حدود ۴۰ درصد افزایش دارد البته در گزارش‌های مربوط به آمارهای گمرکی پنج ماهه این رقم ۵۰ درصد بوده است. خسروتاج همچنین متذکر شد از نظر تعداد نیز حجم خودروهای سواری وارداتی در شش ماهه اول سال‌جاری ۳۸ درصد رشد داشته است.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه این تصمیم در دوره وزارت نعمت‌زاده گرفته شده بود، اظهار کرد: آیین‌نامه مربوط به این بخش در دوره وزارت قبلی نهایی شده بود اما برای مشورت با وزیر جدید همچنان زمان در نظر گرفته شده و اکنون اینکه گاه برخی سایت‌ها گمانه‌زنی‌هایی را منتشر می‌کنند، موضوعی کاملا بی‌اساس است. در این زمینه سناریوهای بسیار مطرح شده و حال ممکن است یک سایت به سناریویی که مثلا سه هفته گذشته مطرح شده بود، دست یابد و خبری در ارتباط با آن منتشر کند اما این موارد کاملا بی‌اساس محسوب می‌شود.
انباشت ۷۰۰۰ خودروی بدون ثبت سفارش در گمرک
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در عین حال عنوان کرد: گاه حتی برخی افراد واردات خود را بدون ثبت سفارش انجام می‌دادند و پس از آنکه کالای آنها وارد کشور می‌شد، روند ثبت سفارش را دنبال می‌کردند. بر همین اساس اکنون حدود شش تا هفت هزار خودرو در گمرکات کشور باقی مانده‌اند که هیچ‌کدام از آنها ثبت سفارش را انجام نداده‌اند و به آنها اجازه ترخیص داده نشده است.
خسروتاج در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این نشست در پاسخ به دیگر سوالات اظهار کرد: نمی‌دانم چرا تا این اندازه به این موضوع پرداخته می‌شود. این درد کدام بخش از جامعه است که این اندازه به آن پرداخته می‌شود؟ مگر غیر از آن است که ما هر ساله در حوزه تعرفه‌ها در برخی بخش‌ها کاهش یا افزایش داریم. حال عده‌ای می‌گویند که این تصمیمات ممکن است باعث ایجاد رانت شود. اما آیا می‌توان به این بهانه جلوی کارها را گرفت. تغییر تعرفه و تصمیم‌گیری‌های مختلف در تمام دنیا امری رایج است و باید اولویت‌های کلان کشور را مورد توجه قرار دهیم. عده‌ای هیچ توجهی به منافع ملی ندارند اما ما که پشت ماجرا بودیم به خوبی می‌دانیم که با نمایندگان صنف خودرو مشورت‌های کافی انجام شده و با صاحب‌نظران این عرصه نیز مشورت‌های متعددی کرده‌ایم. حال ممکن است فردی در یک تشکل بگوید با ما مشورت نشده است‌ اما این نوع اظهارنظرها برای ما مهم نیست و برای ما نظر و مشاوره صاحب‌نظران این حوزه مهم بوده است.
خسروتاج درباره یکباره صورت گرفتن توقف ثبت سفارش در این حوزه نیز اظهار کرد: اگر قرار بود از گذشته این مساله اعلام شود قطعا عده‌ای برای ۱۰ سال خود ثبت سفارش می‌کردند و آنگاه همین رسانه‌ها ما را نقد می‌کردند که چرا در زمینه کنترل واردات اقدامی انجام نمی‌دهید.
رییس سازمان توسعه تجارت همچنین از کاهش صادرات خودرو و قطعات آن و همچنین موتورسیکلت و لوازم آن در پنج ماهه اول امسال خبر داد و گفت:‌ در حوزه سایر نیرومحرکه‌ها نیز ۷۱ درصد کاهش ارزشی و ۵۰ درصد کاهش ارزش وزنی صادرات را شاهد بوده‌ایم و به طور کلی در حوزه صادرات خودرو و قطعات آن در پنج ماهه اول سال‌جاری ۳۲ درصد از نظر ارزش و ۲۰ درصد از نظر وزنی کاهش را شاهد بوده‌ایم که برخی از دلایل عمده این موضوع را می‌توان در کاهش قدرت خرید مردم منطقه خاورمیانه، عدم ثبات سیاسی و اقتصادی در برخی از بازارها مانند سوریه و عراق و همچنین مشکلات نقل و انتقال ارز و عدم ارتباط بین بانک‌های ایرانی و خارجی دانست.
اقتصاد ایران در شرایط عادی نیست
رییس سازمان توسعه تجارت در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه بسیاری از کشورها آرزو دارند اقتصادی مانند ایران داشته باشند، گفت: اقتصاد ایران در شرایط عادی قرار ندارد اما در این شرایط توانسته است روی پای خود بایستد و مانند کشورهای آسیایی شرایط عادی ندارد زیرا ما باید در هر لحظه منتظر اتفاق تازه‌ای علیه کشورمان باشیم.
خسروتاج درباره وضعیت صادرات ایران به قطر در سال‌جاری با توجه به شرایط مناسب صادراتی این کشور گفت: در شش ماه سال‌‌جاری صد میلیون دلار به این کشور صادرات داشته‌ایم در حالی که رقم صادرات ما در مدت مشابه سال گذشته حدود ۴۰ میلیون دلار بوده است.
رییس سازمان توسعه تجارت ایران ادامه داد: برای حضور بهتر در این کشور اقدامات مناسبی مانند رفع مشکلات حمل‌و‌نقل و صدور ویزا و رفع مشکلات بانکی انجام شده است و اکنون دو بانک صادرات و الخلیج در دو کشور مشغول فعالیت هستند اما باید توجه داشت که ظرفیت بازار قطر خیلی محدود است و کشش زیادی ندارد.
وی درباره وضعیت صادرات ایران به عراق در سال‌جاری اظهار کرد: در شش ماهه سال‌جاری سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار به کشور عراق صادرات صورت گرفته که این رقم در مدت مشابه سال قبل سه میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار بوده است.
وی تصریح کرد: ایران در کشور عراق رایزن بازرگانی داشته و از این طریق سعی بر توسعه روابط اقتصادی با این کشور دارد اما باید توجه داشت که بی‌ثباتی‌هایی را در این کشور شاهد هستیم که منجر به بروز مشکلاتی برای صادرات می‌شود، به طوری که در گمرک این کشور یکباره عوارضی وضع می‌شود و بی‌نظمی‌ها و رفتارهای خودسرانه‌ای در استان‌های مرزی مشاهده می‌شود که مورد تایید دولت مرکزی نیز نیست.
قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره وضعیت روابط بانکی ایران و عراق گفت: مشکلات بانکی در کشور عراق وجود دارد و بانک‌های عراقی تحت فشار بانک‌های آمریکایی روابط خوبی با ایران ندارند و بیشتر فعالیت‌های ما در این کشور از طریق بانک‌های خودمان صورت می‌گیرد.
این مقام مسوول تاکید کرد: پیشنهاد برقراری تجارت آزاد سه مرتبه به دولت عراق داده شده است اما این کشور آن را نمی‌پذیرد زیرا بیشتر درآمدهای فعلی آن از طریق تعرفه و عوارض گمرکی تامین می‌شود.
جزییات روز ملی صادرات امسال
معاون وزیر صنعت در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره برگزاری بیست و یکمین سالروز ملی صادرات گفت: روز ملی صادرات همه ساله ۲۹ مهر‌ماه با حضور مقامات عالیرتبه کشوری و اقتصادی در تهران برگزار می‌شود که شعار امسال تکرار عزم ملی است. وی افزود: در این روز از ۵۰ صادرکننده برتر ملی با اعطای تندیس صادرکننده نمونه تقدیر به عمل می‌آید.
رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران ادامه داد: حدود ۷۰۰ شرکت در فرآیند ثبت‌نام صادرکنندگان برتر سال‌جاری مشارکت داشتند که نزدیک به ۷۰ درصد رشد را شاهد هستیم و از این تعداد ۶۶۰ شرکت در بخش کالا و مابقی شرکت‌ها متعلق به شرکت‌های صادرکننده خدمات هستند. وی تصریح کرد: در مجموع ۱۴۹ شرکت صادرکننده کالا و خدمات از برترین‌های گروه کالایی برگزیده شده‌اند تا پرونده‌های خود را به دبیرخانه روز ملی صادرات تحویل دهند و از این تعداد ۱۱۷ پرونده مربوط به صادرکنندگان کالا و ۳۲ پرونده مربوط به صادرکنندگان خدمات است.
وی با اشاره به اینکه در سال‌جاری به دلیل شرایط مندرج در مصوبه هیات وزیران مبنی بر حصول رشد ۱۰ درصدی در مقایسه با سال انتخاب، برخی صادرکنندگان کشوری نتوانستند در فضای رقابتی شرکت کنند، گفت: در سال‌جاری فرصت جدیدی بعد از سال‌ها نصیب بنگاه‌های کوچک‌تر شده است تا بتوانند خود را نشان دهند.
خسروتاج همچنین تاکید کرد: در دوره‌های سه‌ماهه، چهار‌ماهه و پنج‌ماهه ابتدایی سال‌جاری، کاهش صادرات را مشاهده کردیم اما پیش‌بینی می‌شود رشد صادراتی کشور در شش‌ماهه ایجاد شود.