موتورهای محرک رشد دلار در ایران

رییس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی گفت: دولت و مجلس برای حل مشکل کسری بودجه باید به توافق و تفاهم برسند. تجربه نشان می‌دهد که اگر هماهنگی بین دولت و مجلس وجود داشته باشد امکان کاهش تورم با کنترل ناترازی‌های موجود از جمله ناترازی‌های بودجه وجود دارد و با کاهش تورم، ارزش ارزهای خارجی در برابر پول ملی هم کاهش پیدا می‌کند.
به گزارش ایلنا، احمد مجتهد درباره اظهارات رییس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه در بازار قیمت دلار ۴۶ هزار تومان نیست در حالی که در حال حاضر هر دلار در بازار آزاد با این قیمت به فروش می‌رسد، بیان کرد: واقعیت این است که رییس بانک مرکزی در یک چارچوبی اظهارنظر و صحبت می‌کند اما بازار هم حرف خودش را می‌زند و می‌گوید که عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می‌کند. اگر دلار ۴۶ تومانی در بازار مشتری نداشته باشد، قیمت دلار به ۴۵ هزار تومان و کمتر می‌رسد. بنابراین عرضه و تقاضا در بازار بدون محدودیت‌هایی که بانک مرکزی برای صرافی‌ها ایجاد کرده، تعیین‌کننده و با هم برابر هستند.
وی ادامه داد: وقتی کوچک‌ترین محدودیتی درباره خرید و فروش ارز در صرافی‌ها به اجرا می‌رسد، باعث می‌شود عده‌ای که نمی‌توانند شرایط لازم را داشته باشند برای خرید ارز به بازار آزاد مراجعه کنند. وگرنه هیچ انسان عاقلی وقتی قیمت دلار در صرافی ۴۴ هزار تومان است برای خرید دلار با قیمت ۴۶ هزار تومان به بازار آزاد مراجعه نمی‌کند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه رییس بانک مرکزی تمام عوامل اقتصادی و سیاسی موثر در بازار ارز را در اختیار ندارد و برخی از این عوامل خارج از کنترل رییس کل بانک مرکزی است، افزود: برای مثال وقتی یک مساله سیاسی رخ می‌دهد اگر جنبه مثبت و منفی داشته باشد آثار آن را در بازار ارز می‌بینیم در حالی که این رخداد خارج از کنترل بانک مرکزی است و نقشی در این رخداد نداشته ‌است.
رییس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی گفت: موضوع دیگر به ذخایر ارزی برمی‌گردد، درست است که بانک مرکزی اعلام می‌کند، میلیاردها دلار دارد اما این منابع ارزی به دلایل تحریمی قابل انتقال به کشور و در دسترس بانک مرکزی نیست. برای مثال مقداری از منابع ارزی ایران در چین است و چین با محدودیت‌هایی مقداری از این منابع ارزی را در اختیار کشورمان می‌گذارد. یا در مثالی دیگر در حال حاضر ایران بابت فروش گاز از عراق طلبکار است اما دولت آمریکا، کشور عراق را برای پرداخت بدهی‌های ایران محدود کرده ‌است.
وی افزود: در این شرایط یا باید بازار آزاد را به رسمیت بشناسیم و اجازه دهیم که عرضه و تقاضا قیمت‌ را تعیین کنند یا اینکه به صورت دستوری نرخ را تعیین کنیم اما هر جایی که نرخ دستوری اعمال شد با مشکلاتی از جمله کمبود عرضه مواجه شدیم.
مجتهد با بیان اینکه معتقدم مهم‌ترین اقدام برای کنترل بازار ارز، کاهش نرخ تورم است به طوری که مردم کاهش نرخ تورم را احساس کنند و نه اینکه در حد شعار و حرف باشد، اظهار داشت: وقتی مردم کاهش نرخ تورم را احساس کنند، نگرانی آنها هم برای حفظ سرمایه‌هایشان کاهش پیدا کرده و انتظارات تورمی فروکش می‌کند اما متاسفانه این موضوعات را مسوولان نادیده می‌‌گیرند. واقعیت مساله این است که اگر بانک مرکزی، برای کاهش نرخ تورم برنامه‌ریزی داشته باشد که به طور قطع قبول داریم کاهش نرخ تورم کار آسانی نیست اما اگر بانک مرکزی و دولت توانست نرخ تورم را کاهش دهد، بازار ارز قابل مدیریت و کنترل خواهد بود.
وی افزود: در ترکیه هم مردم با موضوع افزایش نرخ تورم مواجه هستند و در این شرایط ارزش لیر ترک تا ۷۰ درصد در بازار آزاد کاهش پیدا کرد و اما دولت قیمتی تعیین نمی‌کند و عرضه و تقاضا در بازار براساس مولفه‌های اقتصادی و سیاسی به نرخ مشخصی می‌رسد، هر نرخ دیگری که ناشی از عدم توافق بین خریدار و فروشنده باشد، قیمت غیرواقعی است.
مجتهد درباره احتمال ادامه افزایش قیمت دلار با توجه به نرخ تورم و در همین شرایط سیاست‌های خارجی، اظهار داشت: عوامل سیاسی و اقتصادی و عوامل بین‌المللی به یکدیگر مرتبط هستند و شرایط اقتصادی کشور به تنهایی نمی‌تواند عامل تعیین‌کننده باشد. در موضوع عامل اقتصادی دولت باید در ابتدا تعادلی بین هزینه و درآمد ایجاد کند. مشکل اساسی و اصلی امروزِ دولت این است که نمی‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و طبیعتا درآمدهایش را هم نمی‌تواند یک شبه افزایش دهد و به همین دلیل ناچار شده دارایی‌ها و ثروت خود را بفروشد که البته راهکار غیرمنطقی نیست اما دولت باید هزینه‌های زاید که اثری در تولید ندارد را کاهش دهد.
وی گفت: آثار جنبه‌های داخل اقتصاد را هم باید در نظر گرفت، در حال حاضر تصمیم دولت در برابر گرانی‌ها افزایش دستمزد است که افزایش تورم و دستمزد یک دور باطل و یک مارپیچ تورمی است. اگر در این روند از جنبه‌های سیاسی و بین‌المللی اتفاق جدیدی رخ ندهد، می‌توان گفت آثار تورم ادامه‌دار خواهد بود.