موتور شفاف‌سازی وزارت ارشاد کِی روشن می‌شود؟

بیش از چهارماه از حضور سیدعباس صالحی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گذرد و با تاکیدهایی که در راستای شفاف‌سازی از این وزارتخانه شنیده می‌شود، می‌توان این انتظار را داشت که در آستانه برگزاری جشنواره‌های فجر، گزارش مالی رویدادهای مشابه سال گذشته منتشر شود. صالحی در دوره قبلی تصدی‌گری خود در وزارت ارشاد پیشتاز امر شفاف‌سازی به‌خصوص در انتشار گزارش‌های مالی بود و حسین انتظامی را – که الان معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است‌- به عنوان دبیر کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، مامور پیگیری این موضوع کرد. در آن مقطع گزارش‌های متعددی از صدور مجوزهای فرهنگی و هنری، میزان حمایت‌ها از اشخاص حقیقی و حقوقی برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری و نیز هزینه‌های مالی صرف شده برای برگزاری رویدادهای متعدد ارائه می‌شد. معاونت هنری و سازمان سینمایی ازجمله زیرمجموعه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد بودند که گزارش‌هایی را در راستای شفاف‌سازی منتشر می‌کردند و به‌جز ارقام منتشر شده برای حمایت از تولید در سینما و تئاتر، گزارش‌هایی جزئی را از هزینه‌کرد جشنواره‌های گوناگون فیلم و تئاتر در دسترس عموم قرار می‌دادند. انتشار این نوع گزارش‌ها پس از پایان دولت دوازدهم متوقف و سامانه «شفاف‌سازی» به یک بخش زینتی در سایت وزارت فرهنگ و ارشاد تبدیل شد. دلیل توقف انتشار این اطلاعات بارها از مسوولان مربوطه در وزارتخانه پرسیده شد اما هیچ‌گاه پاسخ روشنی ندادند و حتی در یک مورد، مسوول رده بالایی از وزارتخانه نسبت به کلیت این ماجرا و اینکه در سایت وزارتخانه سامانه شفاف‌سازی وجود دارد، اظهار بی‌اطلاعی کرد. به این ترتیب شفاف‌سازی به طریقی که پیش‌تر دیده شده بود، به‌خصوص در دو حوزه سینما و تئاتر عملیاتی نشد، به‌جز یک‌بار که آن هم چند ماه قبل و در آخرین روزهای فعالیت دولت سیزدهم بود که بنیاد سینمایی فارابی با مدیریت وقت مجید زین‌العابدین گزارشی را درباره حمایت‌های این بنیاد از فیلمسازان و فیلمنامه‌نویسان منتشر کرد اما حالا که دوباره عباس صالحی بر مسند وزارت ارشاد نشسته و حسین انتظامی را هم‌- که در مصاحبه‌هایی از نگاه افراطی خود به شفافیت با تاکید بر مقدم بودن شفافیت در بخش دولتی گفته‌- کنار خود دارد. انتظار می‌رود که روند انتشار گزارش‌هایی با موضوع شفاف‌سازی مثل سابق از سرگرفته شود. البته به نظر می‌رسد در این زمینه انجام اقداماتی‌- جدا از نامه‌نگاری‌های اداری و دستوری‌- آغاز شده ولی هنوز تا رسیدن به شفافیت آن روزها، فاصله زیاد است. در همین چند ماه ابتدایی شروع فعالیت دولت جدید، در دو حوزه سینما و تئاتر چند جشنواره ازجمله جشنواره‌های فیلم کوتاه تهران، سینما حقیقت، تئاتر کودک و نوجوان همدان، تئاتر خیابانی مریوان، تئاتر عروسکی تهران‌- مبارک برگزار شده و جشنواره تئاتر صاحبدلان نیز در حال برگزاری است که درباره دخل و خرج عجیب برخی از آنها به‌خصوص با توجه به کیفیت برگزاری حرف‌وحدیث‌هایی شنیده می‌شود. همچنین در آستانه برپایی دو جشنواره تئاتر و فیلم فجر به‌جاست که گزارش مالی دست‌کم دوره‌های 41 و 42 جشنواره‌ها منتشر شود؛ این توقعی است که نه‌تنها برای جشنواره‌های فجر بلکه برای کل مجموعه‌های وابسته به وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی مطرح شده است.
تیرماه امسال انجمن تهیه‌کنندگان مستقل سینمای ایران در نامه‌ای به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به حضور حسین انتظامی(رییس سابق سازمان سینمایی) در ایجاد بنای شفاف‌سازی در سازمان سینمایی، خواستار صدور دستور وزیر به مدیران زیرمجموعه وزارتخانه شدند تا به روال دوره قبل (وزارت صالحی)، نسبت به ارائه گزارش شفاف مالی در کلیه بخش‌ها به‌خصوص سازمان سینمایی اقدام شود. در بخشی از این نامه نوشته شده بود: «بدون شک شفاف‌سازی عملکرد مالی بنیادها و بخش‌های زیر‌‌مجموعه خصوصا بنیاد سینمایی فارابی، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، سینماشهر، صندوق اعتباری هنر و‌… ازجمله اعلام و انتشار اسامی تولیدات با قید میزان مشارکت دولت، میزان دریافتی افراد و مدیران پروژه‌ها، هزینه‌های مترتب بر حضور مدیران و نمایندگان زیرمجموعه‌ها در رویدادها و فستیوال‌های بین‌المللی، جهانی، یادگاری مهم از دوران وزارت حضرتعالی خواهد بود.»
در این زمینه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آبان‌ماه امسال در گزارشی با یادآوری نخستین دستورالعمل شفاف‌سازی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خردادماه 1397، تاکید کرد: اطلاعات هزینه‌کرد دستگاه، دستورالعمل مصوب واحدهای مختلف به‌ صورت متمرکز، گزارش حسابرسی یک‌سال اخیر (۱۴۰۲) واحدهای مشمول شفاف‌سازی، فهرست مشخصات رسانه‌ها، ناشران و‌… که کاغذ دریافت کرده‌اند، هزینه‌کرد آخرین رویدادهای فرهنگی، هنری(ملی یا استانی)، رویدادهای فرهنگی شامل نمایشگاه رسانه‌ها، نمایشگاه کتاب و قرآن و جشنواره‌های فجر ازجمله اطلاعاتی است که در سامانه شفاف‌سازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر می‌شود. بنابراین با توجه به وعده داده شده و نیز درخواست‌ها و تاکیدهای مطرح شده، انتظاری غیرمعقول نیست که اهالی فرهنگ و هنر بدانند چقدر از بودجه‌های مصوب در این سال‌ها تخصیص داده شده و مهم‌تر از آن، چگونه خرج شده است، به‌خصوص در حوزه سینما و تئاتر که همواره حاشیه‌هایی بیش از دیگر حوزه‌ها داشته‌اند.