موفقیت در صادرات منوط به شناخت دقیق بازارهای هدف

افزایش صادرات و ارزآوری برای کشور از مهم‌ترین اولویت‌های اقتصادی است که فعالان بخش خصوصی روی آن تاکید می‌کنند و معتقدند که در این مسیر نباید از ظرفیت کشورهای همسایه غافل شد. در همین خصوص یک عضو هیات نمایندگان اتاق ایران ضمن تاکید بر اهمیت توسعه صادرات و بهبود روند ارزآوری به کشور، یکی از بهترین راهکارها را تقویت سطح مناسبات تجاری ایران با ۱۵ کشور همسایه دانست. عماد مردانی با نگاهی به آمارها، حجم واردات کشورهای همسایه را بالغ بر هزار و ۱۶۰ میلیارد دلار برآورد کرد و گفت: متاسفانه سهم ایران در واردات این کشورها تنها دو درصد است. برای افزایش این سهم، تمرکز بر ارتقای مراودات تجاری به صورت منطقی و جدی ضروری است.
او خاطرنشان کرد: یکی از شیوه‌های پیشرفت اقتصادی، شناخت بازارهای هدف بیرونی و بازارهای درون کشور است که متاسفانه ضعف‌های فراوانی در هر دو جنبه کار وجود دارد.
این فعال اقتصادی تشریح کرد: به عنوان مثال کشور آلمان به عنوان صنعت برتر جهان با تعداد جمعیتی نزدیک به ایران، ۱۹۰ رایزن اقتصادی به سراسر جهان اعزام کرده است یا کشور سوئد با تنها ۱۰میلیون و چندصد نفر جمعیت، ۲۰۰ رایزن اقتصادی در دنیا دارد؛ اما ایران با این حجم از پتانسیل در بخش‌های مختلف، در خوش‌بینانه‌ترین حالت فقط شش رایزن اقتصادی دارد که بی‌تردید رفع این نقیصه باید در دستورکار برنامه‌ریزان قرار گیرد. عضو هیات نمایندگان اتاق ایران اقتصاد و تجارت را دو مقوله بسیار مهم توصیف کرد که دایره وسیعی را دربر می‌گیرند هرچند در این مسیر اولویت باید کشورهای همسایه باشند.
به اعتقاد مردانی اگر دولت در رابطه با تجارت خارجی با تکیه بر فرصت‌های موجود در کشورهای همسایه حرکت کند، دستیابی به اهداف پیش‌بینی شده، دور از انتظار نخواهد بود.
در این راستا همچنین در نشست ارائه راهکارهای توسعه صادرات با محوریت بازار عراق ابعاد و زوایای چگونگی حضور در این کشور برای سرمایه‌گذاری و تجارت مطرح و بررسی شد. ابعاد و زوایای چگونگی سرمایه‌گذاری و تجارت با عراق در نشست«راهکارهای توسعه صادرات با محوریت بازار عراق» بررسی شد. در این نشست مشکلات و چالش‌هایی که در برابر توسعه همکاری‌های تجاری با این کشور به ویژه در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور وجود دارد نیز مطرح شد.
مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات با تمرکز بر اهمیت تقویت سطح صادرات ایران به سایر نقاط دنیا قرار است به صورت هفتگی با حضور فعالان اقتصادی که در بازارهای هدف مختلف فعالیت می‌کنند، وبینارهای تخصصی برگزار کند. بر این اساس نخستین وبینار با تمرکز بر بازار عراق برگزار شد.
در این نشست علی شریعتی عضو هیات نمایندگان اتاق ایران و از فعالان اقتصادی حاضر در بازار عراق، این کشور را یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران دانست و سهم صادرات ایران به این بازار را بالغ بر ۱۳ میلیارد دلار برآورد کرد.
او تصریح کرد: مشخصات و ویژگی‌های بازار عراق به گونه‌ای است که هم مزایا و هم معایبی برای حضور ایرانیان در آن وجود دارد. مهم‌ترین ویژگی مثبت این بازار برای ایرانیان سهولت تردد است هر چند به دلیل شرایط سیاسی، تردد به حوزه عرب‌نشین عراق غیرممکن شده و تا چند ماه قبل رفت‌وآمد به منطقه کردستان عراق نیز به سختی انجام می‌شد که خوشبختانه تا حدی مسائل برطرف و تردد راحت‌تر شده است. البته در این دو سال موضوع کرونا نیز مزید بر علت شده و شرایط را پیچیده کرده است.
او یادآور شد: تجار و سرمایه‌گذاران باید پیش از ورود به هر بازاری، شناخت خود را از فرهنگ و سبک زندگی بازار هدف بالا ببرند تا پس از آغاز فعالیت خود بتوانند در شرایط بهتری، روند کار را پیش ببرند.
بر اساس اظهارات عضو هیات نمایندگان اتاق ایران ۲۵ تا ۳۰ درصد تجارت ایرانیان در اقلیم عراق و ۷۰ درصد در منطقه جنوبی آن انجام می‌شود. اداره شهرها در عراق تا حدی به صورت فدرال بوده و وضعیت در اقلیم کردستان از نظر ثبت شرکت، ایجاد شعبه، مسائل گمرکی، مالیاتی و… با آنچه در جنوب این کشور وجود دارد، متفاوت است.
شریعتی تصریح کرد: شاید به تعبیری بتوان گفت که در عراق با چهار ایالت اربیل، سلیمانیه، بغداد و کربلا یا همان منطقه شیعه‌نشین مواجه هستیم. در اربیل علاقه به همکاری با ایران چندان وجود ندارد. در سلیمانیه شرایط برای ایرانیان راحت‌تر است. وضعیت در بغداد نیز به‌گونه‌ای است که یک سوم تجارت عراق را به خود اختصاص می‌دهد و هر محله در اختیار فردی است و از این بابت با شرایط پیچیده‌تری روبه‌رو هستیم. از سویی خلاف برخی نگرش‌ها در کربلا مزیت نسبی نداریم و مانند سایر تجار با ایرانیان برخورد می‌شود البته به غیر از دوران اربعین که شرایط متفاوت است.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، عراق را از نظر ضریب سنی، کشوری بسیار جوان و مصرف‌گرا توصیف کرد و ادامه داد: در فرهنگ مردم عراق کار با بانک چندان مورد قبول نیست و مردم تمایلی به سپرده‌گذاری در بانک‌ها ندارند و بیشتر از پول نقد استفاده می‌کنند و از طرفی بسیار از هک شدن اطلاعات خود نگران هستند و در نتیجه از اپلیکیشن‌های موبایل نیز استفاده نمی‌کنند. به باور او در این کشور انگیزه انجام امور بر پایه اینترنت بسیار پایین است.
این فعال اقتصادی همچنین به موضوع استاندارد در عراق اشاره کرد و گفت: در عراق، استانداردهای مشخصی در هر بخش تعریف شده و نسبت به رعایت آن سخت‌گیر هستند البته در حال حاضر کالا و خدمات ایرانیان در بخش استاندارد چندان دچار مشکل نیست و توافقاتی در این حوزه بین دو کشور صورت گرفته است.
تحول نظام استاندارد در پیوند با نگاه‌های بین‌المللی
در ادامه جهانبخش سنجانی، دبیر اتاق مشترک ایران و عراق به وضعیت صادرات محصولات دانش‌بنیان ایرانی به عراق اشاره کرد و گفت: چرا محصولات ایرانی در حوزه دانش‌بنیان‌ها چندان در صادرات مورد اقبال نیستند در حالی که از نظر فنی و تخصصی رشد قابل توجهی در این حوزه تجربه کردیم و از نظر مقالات علمی و پژوهشی توانستیم در منطقه جایگاه خوبی کسب کنیم.
بر اساس اظهارات او طبق مطالعاتی که انجام شده بازیگران اصلی در صادرات محصولات دانش‌بنیان به عراق، اروپا و آمریکا، چین، کره‌جنوبی، برزیل، هند، مالزی، ژاپن و… هستند. در حالی که میزان کل صادرات محصولات دانش‌بنیان ایران از یک میلیارد دلار تجاوز نمی‌کند.
سنجابی علت اصلی عدم توفیق ایرانیان در صادرات محصولات دانش‌بنیان را نظام استانداردسازی قدیمی عنوان کرد و ادامه داد: توجه به استاندارسازی و توجه به دانش‌بنیان‌ها دووجهی است که باید در کنار هم دیده شوند تا جهش صادارتی در این حوزه را تجربه کنیم.
بر اساس گفته‌های دبیر اتاق مشترک ایران و عراق موضوع تحول نظام استاندارد، نکته بسیار مهمی است که باید مورد توجه مسوولان قرارگیرد البته در این بخش قدم‌هایی برداشته شد و در سال ۹۶ قانونی هم تصویب اما تاکنون اجرایی نشده است. به اعتقاد این فعال اقتصادی، نظام استانداردسازی باید در پیوند با نگاه‌های بین‌المللی تنظیم شود.
از طرفی همچنین مهدی اقتصادی رییس مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات، ریشه‌یابی ضعف‌های موجود در حوزه صادرات به ویژه دانش‌بنیان‌ها را از جمله فعالیت‌ها و اولویت‌های این مرکز دانست و از برگزاری دوره‌های آموزشی در این بخش توسط مرکز شتابدهی خبر داد.
به گفته او نگاه صادراتی در این حوزه برگرفته از اقتصاد مقاومتی و بی‌اثر کردن تحریم‌هاست. باید به شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کنیم تا قوی شوند. هم‌افزایی در این حوزه و ایجاد انگیزه بسیار اهمیت دارد. در این راستا آمادگی کامل داریم تا برای شرکت‌های نوآور وقت بگذاریم و زمینه تقویت آنها را مهیا کنیم.