میراث چاوز

هوگو چاوز پس از مبارزه‌ای جانانه و طولانی با سرطان، از دنیا رفت. رهبر چپگرایی که در زمره سرسخت‌ترین منتقدان و به تعبیری دشمنان آمریکا به حساب می‌آمد و برای آنچه به گفته خودش استیلای ایالات متحده بر آمریکای لاتین می‌پنداشت، از تلاش دست برنمی‌داشت.چاوز نزدیک به ۱۴ سال بر اریکه قدرت سوار بود و از درآمدهای نفتی، تنها ثروت قابل توجه و خدادادی ونزوئلا برای ایفای وعده‌هایش از تامین هزینه‌های آموزش و بهداشت رایگان گرفته تا تلاش برای از میان برداشتن فقر و بی‌عدالتی اجتماعی استفاده می‌کرد. او در دوران حکومتش با ملی کردن منابع طبیعی کشور، تلاش کرد تا به باور خودش ثروت‌های آمریکای لاتین را به دست صاحبان اصلی بسپارد.
چاوز به عنوان یک شخصیت کاریزماتیک، یک سخنور قهار با حرکت و رفتارهای جنجالی و بسیاری اوقات غیرقابل پیش‌بینی در قالب دولتمردی سوسیالیست و بیزار از سیاست‌های آمریکا، نام و شهرتی برای خود دست و پا کرد.
وی که اهل سخنرانی‌های آتشین و توفانی بود، این بار اما مرگ این فرصت را از او گرفت تا نتواند مقابل هموطنانش، رویاروی طرفدارانش، آخرین خطابه زندگی‌اش را بیان کند.چاوز که در شامگاه سه‌شنبه گذشته آخرین نفس‌هایش را کشید، پیش از آخرین سفرش به کوبا در یک برنامه تلویزیونی، تکلیف جانشینی خود را آن هم در سیستم پارلمانی و ریاست‌جمهوری، هر دو با رای مستقیم مردم مشخص کرد.وی به‌عنوان یک رییس‌جمهور منتخب در حالی که براساس قانون اساسی ونزوئلا، جانشینی موقت رییس‌جمهور بر عهده رییس پارلمان است، معاون خود « نیکولاس مادورو» را که سال‌ها زیر سایه بلند خود گرفته بود، نه‌تنها به عنوان جانشین مشخص و معرفی کرد بلکه از مردم، از طرفدارانش خواست تا او را بر مسند قدرت بنشانند، رفتاری که از نوعی «کیش شخصیت» از باور مالکیت‌گونه چاوز بر ونزوئلا نشات می‌گرفت.
چاوز که در آخرین انتخابات ریاست‌جمهوری، نزدیک به ۵۷ درصد آرا را به دست آورد (به تعبیری در قیاس با گذشته از کمرنگ شدن قدرت چاویسم حکایت می‌کند) و محبوبیت خود را به رخ جهانیان کشید، در نزدیک به ۱۴ سالی که در قدرت می‌زیست، مجموعه حکومتی را در قالب فردی خود بنا نهاده بود تا جایی که امروز پس از مرگش در جمع هوادارانش، در زمره نزدیکان به مجموعه قدرت از معاون ریاست‌جمهوری گرفته تا رییس پارلمان، هیچ شخصیتی پیدا نمی‌شود که اندکی از «کاریزم»، بخش کوچکی از توانایی‌های روحی او را در جذب توده‌های فرودست جامعه از آن خود داشته باشد.
نوع حکومت و ابراز قدرت چاوز جایی برای حضور و ابراز قدرت اطرافیانش نگذاشته است.چاوز با وجود محبوبیت نزد توده‌های فقیر، با وجود موفقیت‌هایی که به لطف «نفت گران» در اجرای برخی وعده‌هایش به دست آورد،کشوری را پشت‌سر خود وانهاده که از نظر اقتصادی و اجتماعی با مشکلات زیادی دست به گریبان است؛ از تورم ۲۰ درصد و وابستگی نزدیک به دوسوم درآمد کشور به نفت گرفته تا بالا بودن نرخ جرم و جنایت و افزایش فقر، شرایطی فراهم آمده تا رهبر فردای ونزوئلا با دشواری زیادی روبه‌رو باشد.«مادورو» که برخلاف پیش‌بینی قانون اساسی در ۳۰ روز آینده باید مقدمات برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و مبارزه با فرماندار ایالت میراندا، یعنی انریکه کاپریلس- نامزد به قریب یقین جناح محافظه‌کار و لیبرال، طرفدار نوع حکومت برزیل- را فراهم آورد همچنان زیر سایه بلند چاوز زندگی می‌کند؛ راننده پیشین اتوبوس و مترو، طرفدار پر و پا قرص سندیکالیسم افراطی چپ، وزیر امور خارجه و اینک رییس‌جمهور موقت ونزوئلا.اگر قرار باشد انتظارات طرفداران «چاویسم» را برآورده کند، قطعا در همان آغاز کار، از راه باز می‌ماند. «مادورو» نه از کاریزمای چاوز برخوردار است، نه سخنور ماهر با حرکاتی عجیب و نامنتظره است که بتواند در قالب یک «پوپولیست» جای خالی «فرمانده رییس‌جمهور» مراد و مرشد خود را پر کند و اگر قرار باشد «مادورو» خودش باشد، به طور قطع نه می‌تواند ادامه‌دهنده «چاویسم» باشد و نه می‌تواند به عنوان یک شخصیت مستقل، در قالب یک سیاستمدار، پرچم چپ را در آمریکای لاتین افراشته نگاه دارد.هوگو چاوز بدون تردید رهبری کاریزماتیک، سرسخت و قدرتمند بود، او رهبری بود با شخصیت دوگانه که از نگاه طرفدارانش یک اصلاح‌طلب مردم‌دوست و ستیزه‌گر انقلابی مقابل امپریالیسم بود و از منظر مخالفانش دیکتاتوری عوام‌فریب که بازی‌های سیاست را خوب می‌دانست و خوب اجرا می‌کرد.اگرچه حضور فیزیکی چاوز دیگر امکان ندارد اما
«پیامدهای چاویسم»، مثبت و منفی،‌ بدون تردید نه‌تنها در ونزوئلا بلکه در آینده «چپ آمریکای لاتین» خود را نشان خواهد داد.