میراث

نخستین کشفیات سومین شهر زیرزمینی همدان
در نخستین فصل کاوش‌های سومین شهر زیرزمینی همدان، تاکنون شش اتاق این شهر زیرزمینی کشف شده‌اند، اما آب، دیگر فضاهای این شهر تاریخی را گرفته و نخست باید آن را از شهر تخلیه کرد.
مجموعه دستکند صالح‌آباد در بخش صالح‌آباد شهرستان بهار در استان همدان، در فاصله تقریبی ۲۵ کیلومتری غرب همدان و ابتدای مسیر جاده کرمانشاه و در بین اراضی روستای آبرومند و شهر صالح‌آباد، با رو کردن تکه سفال‌های مربوط به دوره اسلامی و تاریخی، حدود پنج سال قبل خود را نشان داد.
هر چند هنوز اطلاعات تاریخی دقیقی از کارکردهای سومین شهر زیرزمینی به دست آمده در همدان با قدمت حدود ۸۰۰ سال به دست نیامده، اما دست‌کم مردم محلی از جنگ جهانی اول و در برخی دوره‌های تاریخی معاصر از این مکان تاریخی استفاده کرده‌اند.اما با توجه به گذشت حدود ۸۰۰ سال از عمر این شهر زیرزمینی، بارندگی‌های زیادی باعث تجمیع این آبرفت‌ها شده که به گفته مسوولان میراث ‌فرهنگی باید نخست تمامِ آنها خارج شوند تا بتوان کارهای مطالعاتی را به طور کامل روی این محوطه تاریخی انجام داد.
حسین زندی – فعال میراث فرهنگی همدان – می‌گوید: این مجموعه سال ۱۳۹۳ کشف شد اما به دلیل کمبود اعتبار تا بهار ۹۸ کار کاوش آن مسکوت ماند و سرانجام در سال جاری براساس تفاهمنامه‌ای که بین شهرداری صالح‌آباد و اداره میراث فرهنگی همدان بسته شد کار کاوش آغاز شد و اکنون نیز با اعتبار ۳۰ میلیون تومان که شهرداری صالح‌آباد اختصاص داده فصل اول کاوش آن در حال انجام است.
او با بیان اینکه در فصل اول کاوش‌ها شش اتاق در زیر زمین کشف شده، ادامه می‌دهد: به علت وجود آب در بخش‌های دیگر عملیات کاوش با مشکل روبه‌رو شده است.
به گفته وی پیش‌بینی می‌شود مبلغی حدود ۱۰۰ میلیون تومان اعتبار برای دومین فصل کاوش در این شهر تاریخی، مورد نیاز باشد‌. زندی با اشاره به اینکه شهر زیرزمینی در محدوده شهرهای «صالح‌آباد» و «بهار» همدان، سومین شهر زیرزمینی این استان است و پیش از این مجموعه‌های «ارزانفود» و «سامن» کشف شده بودند، تاکید می‌کند: استان همدان چند غار دستکند مانند غارهای دستکند «خورزنه» و غار «قلعه جوق» نیز دارد. دستکندهای صالح‌آباد، سومین مجموعه تاریخی بزرگ به دست آمده در استان است.
او همچنین با بیان اینکه بر اساس یافته‌های سفالین از دستکندهای صالح‌آباد گفته می‌شود قدمت آن به دوره ایلخانی برمی‌گردد، ادامه می‌دهد: این مجموعه از نظر ساختار شباهت‌هایی به شهر زیرزمینی ارزانفود دارد اما به نظر می‌رسد قدمت دستکندهای صالح‌آباد کمتر باشد.
به اعتقاد این فعال میراث فرهنگی همدان، شهر زیرزمینی صالح‌آباد به علت نزدیکی به جاده و اینکه در مسیر استان‌های کرمانشاه – همدان و سنندج – قرار دارد، ظرفیت مهمی برای گردشگری استان محسوب می‌شود.