میوه برجام و دولت نوپا

گروه سیاسی- دور ششم مذاکرات وین با برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام‌ پس از اینکه در دور پنجم هیچ دستاوردی نداشت، از روز شنبه هفته جاری از سرگرفته شد و روز گذشته هم این نشست‌ها به صورت فشرده و مستمر به صورت دوجانبه و چندجانبه در سطح معاونان و مدیران سیاسی و کارشناسی با هیات‌های مختلف برگزار شد.
اگرچه پیش از این طبق اظهارات عباس عراقچی رییس تیم مذاکره‌کننده کشورمان در وین و خوش‌بینی روس‌ها، انتظار می‌رفت مذاکرات وین در دور چهارم یا پنجم به اتمام برسد، اما اتفاقات و وقایعی مانع از حصول نتیجه و حتی ادامه روند مثبت مذاکرات به صورت پیشین شد. هر چند که شاید نتوان انتخابات ریاست‌جمهوری پیش روی ایران را در بروز چنین توقفی بی‌تاثیر دانست، به نحوی که عباس عراقچی هم تاکید دارد: «فکر نمی‌کنم ظرف هفته جاری بتوانیم به جمع‌بندی نهایی در وین برسیم.» از طرف دیگر میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین نیز با تایید بر اظهارات عراقچی گفته است: «کاملا موافقم که نمی‌توان در روزهای آینده، انتظار نهایی‌شدن مذاکرات وین را داشت.»او صراحتا اعلام کرده است: «مشخص است که نمی‌توانیم تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۸ ژوئن) پیش‌نویس سند نهایی [مذاکرات وین] را مرتب و تکمیل کنیم.»با این حال، این دیپلمات روس با ابراز خوش‌بینی در خصوص روند مذاکرات گفت که با تمام اوصاف، توافق در مذکرات وین در دسترس است. البته عراقچی روز گذشته هم در گفت‌وگویی با پرس تی‌وی درباره روند مذاکرات وین اعلام کرده است: «سایر طرف‌های برجام باید به جمهوری اسلامی ایران اطمینان دهند که آنچه در گذشته اتفاق افتاد (خروج آمریکا از توافق) در آینده تکرار نخواهد شد.» او ادامه داد: «برای رسیدن به این منظور، نیازمند بحث و رایزنی‌های سیاسی، فنی و قانونی هستیم و تا هر زمان که لازم باشد به این گفت‌وگوها ادامه خواهیم داد.» بنابراین همانطور که عراقچی پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین تصریح کرده بود که «ما به دنبال رسیدن به یک توافق خوب و مطلوب برای جمهوری اسلامی ایران هستیم و در این مسیر نه عجله می‌کنیم، نه وقت را تلف می‌کنیم. البته هر چه زودتر به توافق نهایی برسیم بهتر است…» نشان می‌دهد که ایران هم در انتظار نتیجه انتخابات است هر چند که سیاست‌های کلی در سیاست خارجی را مقام معظم رهبری ترسیم می‌کنند و دولت‌ها در آن نقش ندارند، اما انتخابات ریاست‌جمهوری این دوره کمی متفاوت‌تر از ادوار گذشته است و قطعا خروجی آن بر مسائل مختلفی اثرگذار خواهد بود.
اختلافات اصلی به قوت خود باقی است!
اگرچه اختلافات میان ایران و گروه ۱+۴ زیاد نیست، اما به گفته میخائیل اولیانوف، دیپلمات ارشد روسیه در وین، این اختلافات «اساسی» است. یعنی برخلاف آنچه تا پیش از این گفته می‌شد، همچنان در روی همان پاشنه می‌چرخد و اختلافات اصلی مبنی بر اینکه «توافق چگونه اجرایی شود، چه کسی، چه کاری را در چه زمانی انجام دهد» به قوت خود باقی و حل نشده است.
اولیانوف نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین روز گذشته در یک پیام توئیتری از دیدار هیات‌های ایرانی و روسی در مذاکرات وین به منظور رفع مشکلات باقی‌مانده درباره برجام خبر داد و نوشت: «مثل همیشه رایزنی‌ها در یک فضای گرم، سازنده و کاری انجام شد.» اولیانوف پیش‌تر نیز درباره روند مذاکرات برجامی در وین گفته بود «حصول توافق در این رایزنی‌ها در دسترس است اما نمی‌توان انتظار داشت که نتیجه نهایی طی روزهای آینده به دست آید.»همچنین اَلن جورج متِن وابسته مطبوعاتی اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز اعلام کرد که رایزنی‌های برجامی این روزها به طور فشرده جریان دارد و طرف‌ها روی یافتن راه‌حل برای حصول توافق نهایی متمرکز هستند.این نماینده اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی در وین پس از برگزاری نشست روز شنبه کمیسیون مشترک و آغاز دور تازه‌ای از رایزنی‌های برجامی بر باقی بودن اختلافات اصلی میان ایران و آمریکا تاکید کرد و گفت: «در حال پیشرفت در مذاکرات هستیم اما گفت وگوها فشرده است و هنوز برخی مسائل، از جمله چگونگی گام‌های اجرایی (برجام) باقی‌مانده است و اتحادیه اروپا نیز به عنوان هماهنگ‌کننده، گفت‌وگوها را با تمام شرکت‌کنندگان در برجام و به طور جداگانه با ایالات‌متحده ادامه می‌دهد.»
در عین حال روزنامه واشنگتن‌پست نیز در گزارشی نوشته است: «هر دو طرف، در برخی موارد با ویژگی بسیار خاص قدم‌هایی را که مایلند در جهت انطباق با مفاد اصلی توافق هسته‌ای بردارند، مشخص کرده‌اند. ایران گفته که آماده است اقدامات متقابل خود را در پاسخ به لغو اقدامات دوره دونالد ترامپ، شامل تمامی تحریم‌ها انجام دهد.»این روزنامه آمریکایی در گزارشی دیگر نوشته است: «ایران و ایالات‌متحده طی دو ماه گذشته درخصوص هر مساله مورد بحث در مذاکرات غیرمستقیم خود در وین پیشرفت داشته‌اند اما با شروع دور ششم گفت‌وگوها از روز شنبه، دولت بایدن هنوز مطمئن نیست که آیا آنها بیش از هر زمان دیگری از ابتدای مذاکرات به توافق نهایی نزدیک‌تر هستند یا نه.»
یک مقام اروپایی هم در این باره گفته است: «در حالی که سوالات حل نشده مربوط به تحریم‌های ایالات‌متحده و توانایی‌های هسته‌ای ایران همچنان باقی است، ما براساس منطق ریاضی، کاملا خوشبین هستیم که حصول توافق عملی است اما این تنها بخشی از پاسخ است و بقیه موارد سیاسی‌تر است.»
بنابراین با توجه به فضای موجود و عدم‌پیشرفت روند مذاکرات از دور پنجم تاکنون، به نظر می‌رسد طرف‌های غربی منتظر مشروعیت‌سنجی ایران به واسطه انتخابات هستند تا بر اساس سطح مشارکت نوع مذاکرات خود با ایران را پیش بگیرند. از طرفی هم با توجه به سخنان اخیر عراقچی، شاید دولت هم تمایلی به ادامه روند مذاکرات ندارد و منتظر است دولت نوپا و البته تازه‌نفس از راه برسد. دولتی که شاید تا دیروز مخالف برجام و مذاکرات بود و در این راه سنگ‌اندازی می‌کرد و حالا آماده است تا از میوه برجام و دسترنج هشت‌ساله دولت روحانی، در صورت رسیدن به توافق ارتزاق کند.