ناترازی گاز مشتری‌ها را می‌پراند

یک کارشناس حوزه انرژی می‌گوید: یکی از دلایلی که باعث شده عراق با ترکمنستان برای دریافت گاز وارد معامله شود این است که ما با ناترازی مواجهیم و سرمایه‌گذاری لازم و جدید در منابع گازی ایران انجام نشده است.
در پی مذاکرات فشرده صورت‌گرفته میان طرف‌های ایرانی و ترکمنی درخصوص سوآپ گاز ترکمنستان از طریق جمهوری اسلامی ایران به عراق، قرارداد سوآپ گاز میان طرفین ایرانی و ترکمنستانی به امضا رسید.
براساس این قرارداد مقرر شد سالانه تا سقف ۱۰‌میلیارد متر‌مکعب گاز ترکمنستان براساس ساز‌و‌کار سوآپ از طریق خاک جمهوری اسلامی ایران به جمهوری عراق عرضه شود.
براساس توافقات صورت‌گرفته همچنین شرکت‌های ایرانی خط لوله انتقال گاز جدیدی را به طول ۱۲۵کیلومتر به همراه سه ایستگاه افزایش فشار گاز در خاک ترکمنستان احداث خواهند کرد که می‌تواند ظرفیت صدور گاز ترکمنستان به ایران را به ۴۰‌میلیارد متر‌مکعب در سال افزایش دهد.
سوآپ گاز میان ترکمنستان و جمهوری اسلامی ایران پیش از این در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ نیز به مقصد جمهوری آذربایجان انجام شده است.
محمود خاقانی در گفت‌وگو با ایلنا درباره سوآپ گاز ترکمنستان به عراق از مسیر ایران اظهار داشت: موضوع ترانزیت گاز درواقع یک سیاستی بود که در دوران ریاست‌جمهوری مرحوم ‌هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۷۷ به عنوان دیپلماسی راهبردی تعریف شد. در زمان‌ هاشمی و نیازف رییس‌جمهور وقت ترکمنستان روابط دو کشور بسیار حسنه و دوستانه بود، ترکمنستان محصور به خشکی است و نمی‌توانست گاز خود را غیر ‌از روسیه به جایی صادر کند بنابراین در آن دوران مذاکرات با ترکمنستان آغاز شد که مسیری را برای گاز ترکمنستان به منظور صادرات به بازارهای دیگر باز کنیم.
وی افزود: در این راستا در سال ۱۳۷۴ قراردادی برای احداث خط لوله گاز کرپچه به کردکوی امضا شد که در آن زمان ایران ۲۰۰‌میلیون‌دلار سرمایه‌گذاری کرد و گاز ترکمنستان وارد ایران و به نیروگاه نکا ارسال و در مسیر به بسیاری مناطق مرزی ایران و ترکمنستان نیز گازرسانی شد.
این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: در دولت هفتم و هشتم دیپلماسی جدید انرژی تعریف و در چارچوب آن دیپلماسی راهبردی قرارداد کرسنت نیز زمینه‌سازی شد، طرح‌هایی برای معاوضه گاز با گاز، نفت با نفت و گاز با برق در دولت هفتم و هشتم تعریف شد که بر این اساس به ارمنستان و آذربایجان گاز صادر و برق دریافت می‌کردیم، در ارتباط با ترکمنستان هم توافق شده بود که گاز ترکمنستان را مصرف و در ازای آن به ترکیه گاز ارسال می‌کردیم. این طرح بر این مبنا تعریف شده بود که گاز ترکمنستان به ایران انتقال داده شود و مجبور نباشیم گاز را از جنوب به مناطق شمالی و شمال‌شرقی با هزینه بالا منتقل کنیم، یعنی به ازای مقادیری که از ترکمن‌ها دریافت می‌کردیم گاز را به مشتری ترکمنستان بدهیم.
وی گفت: اکنون یکی از دلایلی که باعث شده عراق با ترکمنستان نیز برای دریافت گاز وارد معامله شود این است که ما با ناترازی مواجهیم، سرمایه‌گذاری لازم و جدید در منابع گازی ایران انجام نشده است. در حالی که شرکت‌های خارجی در منابع گازی ترکمنستان سرمایه‌گذاری کرده، فناوری نو آورده‌اند و تولید گاز را افزایش می‌دهند، از جمله اینکه چینی‌ها در ترکمنستان تولید گاز دارند و قرار است از مسیر خط لوله ترکمنستان- افغانستان- پاکستان-هند پروژه اجرا کنند، درواقع چین با موافقت آمریکا و مشارکت روس‌ها به دنبال این بودند که مسیر ایران اجرایی نشود.
خاقانی بیان داشت: در گذشته ما نیز به دنبال ایجاد مسیر ترانزیتی گاز در کشور بوده‌ایم اما این پروژه با مخالفت میرکاظمی، وزیر وقت نفت در دولت نهم مواجه شد به طوری که او نقش مهمی در توقف معاوضه نفت و گاز کشور داشت اکنون مجددا ترکمنستان پیشنهاد اجرای پروژه ترانزیت گاز را که در زمان‌ هاشمی و خاتمی بر سر آن توافق صورت گرفته بود، مطرح کرده و اصرار دارد که گاز را از این مسیر صادر کند، در هر حال با توجه به کمبود گاز در ایران و بالا بودن هزینه انتقال گاز از جنوب به شمال مقرون به صرفه است که ایران گاز ترکمنستان را دریافت و‌ درصدی از آن را به عنوان حق ترانزیت کم کرده و از خط لوله‌ای که به ترکمنستان دارد گاز ایران را به عراق نیز ارسال کند.
وی با ابراز امیدواری از اینکه در دولت چهاردهم با جذب سرمایه‌گذاری در نفت و گاز و افزایش تولید گاز بتوانیم وارد فاز جدیدی از صادرات گاز شویم، گفت: پروژه دیگری که در دولت یازدهم و دوازدهم تعریف کردیم این بود که به جای اینکه گاز را خام صادر کنیم ایران و ترکمنستان به طور مشترک گاز را تبدیل به برق کنند و برق را با تکنولوژی جدید و با ولتاژ بالا تا اروپا هم صادر کنیم، برق هم تحریم نمی‌شود و هم به کشورهای عبوری برق می‌دهد، به این ترتیب کشورها به ما وابسته می‌شوند و انتقال آسان‌تر و هزینه کمتر است.