نخستین دیدار پزشکیان و پوتین در عشق‌آباد

گروه سیاسی- مسعود پزشکیان شامگاه پنجشنبه هفته‌ای که گذشت، تهران را به مقصد عشق‌آباد ترک کرد تا با توجه به دعوت رسمی رییس‌جمهور ترکمنستان، خود را به آیین سیصدمین سالگرد مختوم‌‌قلی فراغی، شاعر برجسته ایرانی- ترکمنی برساند و همچنین در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها؛ مبنای صلح و توسعه» که در حاشیه برگزاری آیین سیصدمین سالگرد این شاعر بلندآوازه تدارک دیده شده بود، شرکت کند. هرچند آ‌نچه به ‌واقع منجر به آن شد که رییس‌جمهور ایران و سران چند کشور دیگر منطقه به پایتخت ترکمنستان سفر کنند، همین بود که آنان می‌دانستند با توجه به دعوت رسمی که از سوی میزبان این مراسم مهم فرهنگی، در بالاترین سطح ممکن از سران چندین کشور بزرگ و کوچک منطقه انجام گرفته و قاعدتا اغلب مدعوین به این دعوت رسمی پاسخ مثبت خواهند داد و در نتیجه گردهمایی فرهنگی- ادبی عشق‌آباد به فرصتی کم‌نظیر برای رایزنی‌ها و مذاکرات دو و چندجانبه دیپلماتیک و سیاسی تبدیل خواهد شد؛ به ‌ویژه با توجه به آنکه در میان سران کشورهایی که به این مراسم در عشق‌آباد دعوت شده بودند، نام ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه نیز دیده می‌شد و چنانکه روز گذشته در عمل شاهد بودیم، او نیز همچون پزشکیان و برخی از دیگر سران کشورهای منطقه، خود را به عشق‌آباد رسانده بود.
مذاکرات دیپلماتیک در حاشیه یک همایش فرهنگی
با این همه اما نفسِ دعوت رسمی رییس‌جمهور ترکمنستان از پزشکیان- آن ‌هم در شرایطی که رییس‌جمهور ایران کماکان در ماه‌های نخست فعالیتش در این جایگاه به ‌سر می‌برد و هنوز فرصت سفر به بسیاری از کشورهای مهم منطقه و دیدار با سران این کشورها را به دست نیاورده- آنقدر مهم بود که پزشکیان خود را صرف ‌نظر از اینکه سران کدامیک از کشورهای منطقه در این مراسم حاضر می‌شوند، به عشق‌آباد برساند. هرچند در نهایت آنطور که انتظار می‌رفت پزشکیان توانست با این تیر، چند نشانه مهم را هدف قرار دهد و سفر خود به عشق‌آباد را به سفری پربار تبدیل کند. او که در مدت کوتاه حضورش در پایتخت ترکمنستان، علاوه‌بر شرکت و سخنرانی در مراسم سیصدمین سالگرد مختوم‌قلی فراغی و البته دیدار با رهبر ملی و رییس‌جمهور این کشور، همچنین توانست با همتایان روس و ازبک خود نیز به گفت‌وگو و مذاکره بپردازد و در نتیجه این سفر عملا تبدیل شد به فرصتی برای نخستین دیدار مسعود پزشکیان و ولادیمیر پوتین در قامت روسای جمهور ایران و روسیه!
پزشکیان که پیش از ترک تهران در سخنانی که شامگاه پنجشنبه در فرودگاه مهرآباد مطرح کرد از اهمیت این سفر کوتاه صحبت کرده بود، در بخشی از سخنانش با اشاره به دعوت رسمی سردار بردی محمداف رییس‌جمهور ترکمنستان برای سفر به این کشور تاکید کرده بود که این سفر از اهمیت بسزایی از حیث گسترش روابط فرهنگی دو ملت ایران و ترکمنستان برخوردار است. پزشکیان در عین حال گفته بود که علاوه‌بر توسعه ارتباطات فرهنگی با ترکمنستان، گفت‌وگوهایی هم با روسای جمهور کشورهایی که به ترکمنستان دعوت شده‌اند، خواهد داشت و ابراز امیدواری کرده بود تا در جریان این سفر بتواند با همتایان روس و ازبک خود به گفت‌وگو بنشید، آن هم در حالی که به ‌گفته رییس‌جمهور ایران، اولویت نخست سیاست خارجی دولت چهاردهم، گسترش روابط با کشورهای همسایه است!
به هر تفسیر مسعود پزشکیان که حوالی غروب پنجشنبه با بدرقه محمدرضا عارف معاون اول رییس‌جمهور و حجت‌الاسلام محسنی‌قمی معاون بین‌الملل دفتر رهبری، تهران را به مقصد عشق‌آباد ترک کرد، ساعاتی بعد به پایتخت ترکمنستان رسید و سفر دو روزه خود را آغاز کرد، آن هم در حالی که در این سفر دو روزه، سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه، سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت و محمدرضا صالحی‌امیری وزیر میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی، پزشکیان را همراهی می‌کردند.
تاکید پزشکیان بر دوستی دیرینه ایران و ترکمنستان
رییس‌جمهور که صبح روز گذشته در نخستین برنامه رسمی این سفر، در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها؛ مبنای صلح و توسعه» شرکت و سخنرانی کرد، در بخشی از سخنانش در این همایش با اشاره به اشتراکات فرهنگی فراوان ایران و ترکمنستان گفت: «روابط و دوستی دو ملت بزرگ ایران و ترکمنستان به‌ عنوان دو همسایه با مرزهای طولانی همواره روابطی دوستانه، برادرانه، سازنده و مبتنی‌بر منافع متقابل بوده و از روندی رو به رشد و متوازن در همه عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برخوردار است.» پزشکیان همچنین در بخشی از سخنانش در این همایش به آنچه تحت عنوان «دسیسه‌های پنهان برای واگرایی و ایجاد دشمنی میان مذاهب اسلامی» از آن نام برد، اشاره کرد و این مساله را موضوعی خواند که به ‌گفته او «باید مدنظر همه جوامع اسلامی قرار گیرد».
او گفت: «نگاه به وحدت و ایجاد وفاق فقط مختص به جوامع اسلامی نیست بلکه صحبت از صلح و تعمیق برادری و پی‌ریزی گفتمان وفاق نیاز امروز جامعه بین‌المللی است اما در این گذر هنوز هم بسیاری از مولفه‌های یکجانبه‌گرایی، هم‌زیستی جامعه انسانی را با اخلال مواجه کرده است.» پزشکیان در ادامه با اشاره به فجایعی که بیش از یک ‌سال گذشته در باریکه غزه در حال رقم خوردن است، از این جنایات به‌‌ عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق این اخلال نام برد.
دیدارهای جداگانه پزشکیان با سران ترکمنستان
رییس‌جمهور در ادامه برنامه‌های سفر خود به ترکمنستان، با قربانقلی بردی محمداف، رهبر ملی و رییس مصلحت خلق ترکمنستان دیدار کرد و در بخشی از سخنانش در این نشست با اشاره به اشتراکات فرهنگی بین دو کشور بر ضرورت توسعه تعاملات فرهنگی‌، سیاسی و اقتصادی دوجانبه تاکید کرد. پزشکیان با اشاره به دیدار خود با رهبری پیش از این سفر و ابلاغ سلام ایشان به رهبر ملی ترکمنستان خاطرنشان کرد: «رهبر انقلاب معتقدند که دو ملت ایران و ترکمنستان علاوه بر همسایگی، خویشاوند یکدیگر نیز هستند.» این در حالی بود که در ادامه قربانقلی بردی محمداف نیز ضمن تقدیر از حضور پزشکیان در مراسم سیصدمین سالگرد «مختوم‌قلی فراغی» گفت: «از این فرصت استفاده می‌کنم و از جنابعالی درخواست می‌کنم که سلام‌ گرم و آرزوهای نیک بنده را به رهبر انقلاب اسلامی ایران برسانید.» پزشکیان همچنین در ادامه برنامه‌های سفرش به عشق‌آباد با شوکت میرضیایف رییس‌جمهور ازبکستان دیدار کرد و در بخشی از سخنانش در این نشست از آمادگی ایران برای توسعه همه‌جانبه همکاری‌ها با ازبکستان سخن گفت. او با تاکید بر ضرورت برگزاری نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور از رییس‌جمهور ازبکستان برای سفر به تهران دعوت به عمل آورد و شوکت میرضیایف نیز ضمن ابراز خرسندی از دیدار با پزشکیان، از رییس‌جمهور ایران برای سفر به ازبکستان دعوت به عمل آورد.
پزشکیان نیمروز گذشته با سردار بردی محمداف رییس‌جمهور ترکمنستان نیز دیدار کرده بود، در بخشی از سخنانش، از نیاز مبرم همه کشورها و ملت‌ها به «صلح و برادری» سخن گفت و تصریح کرد: «ما باید در منطقه با محبت و برادری زندگی کنیم و ارتباطات دوجانبه را توسعه دهیم.» او با اشاره به سیاست اصولی جمهوری اسلامی و نیز تاکید رهبری مبنی‌بر توسعه ارتباطات با همسایگان و از جمله ترکمنستان گفت: «ما با هم همسایه بوده و مرز مشترک طولانی داریم و علاوه بر همسایگی، خویشاوند نیز هستیم.» سردار بردی محمداف نیز در این دیدار ضمن خوشامدگویی و تقدیر از حضور پزشکیان در آیین گرامیداشت سیصدمین سالگرد «مختوم‌قلی فراغی»، بر ضرورت توسعه همکاری‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی با ایران تاکید کرد.
دیدار پزشکیان و پوتین
شاید مهم‌ترین بخش سفر روز گذشته رییس‌جمهور به ترکمنستان، دیدار او با همتای روس خود بود؛ دیداری که در واقع نخستین دیدار آنها از زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ایران و انتخاب پزشکیان به‌ عنوان رییس‌جمهور ایران بود. دیداری که مسعود پزشکیان در بخشی از سخنانش در آن، با تاکید بر لزوم توسعه همکاری‌های مشترک بین تهران و مسکو گفت: «ارتباط ‌ما با روسیه صمیمانه و ‌راهبردی است.» رییس‌جمهور ایران همچنین با ابراز خرسندی از فرصت دیدار با همتای روس خود گفت:‌ «به ‌لحاظ اقتصادی و فرهنگی ارتباطات ما روزبه‌روز تقویت شده و قوی‌تر می‌شود و روند رو به رشد همکاری‌های ایران و روسیه با توجه به اراده رهبران عالی دو کشور به ضرورت تقویت این ارتباطات باید تسریع شود.» او با بیان اینکه ایران و روسیه ظرفیت‌های متقابل و مکمل خوبی دارند و می‌توانند به یکدیگر کمک کنند، خاطرنشان کرد که «مواضع ما در دنیا خیلی نزدیک‌تر از دیگران به یکدیگر است.» پزشکیان همچنین با ابراز امیدواری نسبت ‌به تسریع در امضای سند راهبردی مشارکت ایران و روسیه، بر توسعه همکاری‌های دوجانبه تاکید کرد و گفت: «امیدوارم در جریان حضور در اجلاس بریکس در روسیه، این معاهده را نهایی کنیم.» اشاره رییس‌جمهور ایران به نشستی است که بنابر اعلام چندی پیش کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی در مسکو ظاهرا قرار است در روزهای آغازین آبان‌ماه پیش‌رو، مشخصا در روزهای اول، دوم و سوم آبان‌ماه در شهر کازارن روسیه برگزار شود.
پزشکیان به روسیه می‌رود
این در حالی بود که رییس‌جمهور روسیه در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از این گفت‌وگو اظهار داشت: «همکاری‌های دو ‌کشور برای ما اولویت بالایی دارد و توسعه روابط و افزایش حجم تجارت میان دو طرف خیلی خوب در حال انجام است.»
ولادیمیر پوتین که در ادامه با توجه به اینکه عملا چند روزی بیشتر تا موعد برگزاری اجلاس سران بریکس به میزبانی روسیه باقی نمانده، از پزشکیان دعوت کرد که به ‌منظور شرکت در این اجلاس و همچنین برگزاری نشست مشترک دوجانبه به روسیه سفر کند. پوتین همچنین گفت: «ما به طور مشترک در سطح بین‌المللی همکاری می‌کنیم و ارزیابی‌ها و رویکردهای جهانی ما یکسان است.»