نرخ بیکاری جوانان ۲ برابر متوسط کشوری

گروه صنعت- آمار تکان‌دهنده وزارت کار حکایت از رشد فزاینده بیکاری جوانان دارد. در ایران هر خانوار تنها یک نفر شاغل دارد. وزارت کار با ارایه اطلاعات جدیدی از بازار کار کشور و بررسی وضعیت ایران در یک دوره هفت ساله از اجرای سند چشم‌انداز اعلام کرد که نرخ بیکاری جوانان نسبت به متوسط کشوری دو برابر است.
براساس گزارش وزارت کار، نرخ مشارکت بنا به دلایلی پایین بوده و درصد افراد متقاضی اضافه کاری افزایش یافته است. از سویی تامین هزینه‌های زندگی و معیشت در ایران نسبت به بسیاری از کشورها دشوارتر شده و ایران جزو شش کشور اول دارای نرخ بالای بیکاری در حوزه سند چشم‌انداز است.
جدیدترین گزارش وزارت کار از وضعیت بیکاری در کشور و تغییرات آن در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۲ نشان می‌دهد که از سال ۸۴ تا ۸۷ نرخ بیکاری در مسیر بهبود قرار داشته ولی پس از آن تا سال ۹۱ کشور شاهد افزایش نرخ بیکاری بوده است. در عین حال دولت امیدوار است تا سال ۱۴۰۴ بتوان نرخ بیکاری را در کشور تک‌رقمی کرد.
نرخ مشارکت اقتصادی که بیانگر وضعیت عرضه نیروی کار در کشور است نیز در فاصله سال‌های یادشده روندی نزولی داشته است. این موضوع نشان‌دهنده عدم تمایل یا عدم وجود پتانسیل لازم برای ورود زنان به بازار کار است، از سویی نشان می‌دهد که میزان خروج از بازار کار در سنین بالا افزایش یافته و این موارد مجموعا بیانگر کاهش نرخ مشارکت اقتصادی است.
از سویی نرخ دو برابری بیکاری جوانان نسبت به متوسط وضعیت نامساعدی را تفسیر می‌کند. نرخ بیکاری جوانان در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۲ بجز سال ۸۶ روندی افزایشی داشته که اعلام خطری برای مسوولان و تصمیم‌گیران درباره وضعیت اشتغال جوانان است که باید درباره ارتقای سطح مهارت نیروی متقاضی کار سیاست‌های اثربخشی اتخاذ شود.
براساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیز قابل تامل است به‌گونه‌ای که این نرخ همواره از سال ۸۴ به بعد افزایشی بوده و از ۷/۱۵ درصد سال ۸۴ به ۸/۲۰ درصد در سال ۹۱
رسیده است.
وزارت کار اعلام کرده است بررسی‌ها نشان می‌دهد که عرضه نیروی کار زنان فارغ‌التحصیل دانشگاهی در کشور بسیار بالا و نرخ بیکاری آنها نیز نسبت به مردان قابل توجه است. در سال ۹۱ نرخ بیکاری مردان فارغ‌التحصیل دانشگاهی ۸/۱۴ درصد و بیکاری زنان حدود ۳۲ درصد بوده است.
سهم شاغلانی که در هفته کمتر از ۴۴ ساعت کار می‌کردند اما به هر دلیلی خواهان اضافه کاری هستند نیز از ۴/۷ درصد سال ۸۴ به ۲/۹ درصد در سال ۹۲ افزایش یافته است. سهم مردان شاغلی که به دنبال انجام اضافه کاری هستند نسبت به زنان سه برابر است.
کاهش تنها ۱/۱ درصد بیکاری در ۷ سال
بررسی وضعیت بازار کار ایران و جایگاه آن در بین کشورهای منطقه نشان می‌دهد که ایران فاصله بسیار زیادی با نرخ بیکاری تک‌رقمی دارد. قطر با ۶/۰ درصد دارای بهترین نرخ بیکاری در منطقه است و در این بخش ایران دارای رتبه ۲۱ است.
رتبه ۱۹ بیکاری جوانان ایران در منطقه
همچنین در بخش بیکاری جوانان ایران دارای رتبه ۱۹ در منطقه است. به صورت کلی نرخ بیکاری در برخی کشورها مانند قزاقستان، آذربایجان، پاکستان، افغانستان، لبنان و ترکیه در حوزه جوانان و نرخ عمومی بهتر از ایران است.مقایسه کاهش نرخ بیکاری در کشورها به ویژه ایران از سال ۲۰۰۵ (سال اول اجرای سند چشم‌انداز) تا سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد که در این دوره زمانی نرخ بیکاری در برخی کشورها مانند قزاقستان به میزان ۹/۵، قطر ۴/۹ و ارمنستان ۷/۵ درصد کاهش داشته اما این کاهش در ایران تنها ۱/۱ درصد بوده است.طبق اعلام وزارت کار، نرخ مشارکت اقتصادی در ایران از وضعیت مناسبی برخوردار نیست به نحوی که این نرخ در قطر نسبت به ایران ۹/۴۱ درصد بیشتر است و این موضوع بسیار قابل تامل است. از سویی وضعیت «بار تکفل» در ایران که نشان‌دهنده جمعیت افراد غیرشاغل به افراد شاغل است نیز چندان مناسب نیست.
هر چه شاخص بارتکفل در کشوری بالاتر باشد فشار وارده بر جمعیت شاغل برای تامین معاش افراد تحت تکفل فزونی گرفته و سطح رفاه کاهش می‌یابد. در ایران بار تکفل وضعیت مناسبی ندارد اما برخی کشورها مانند قطر، امارات و بحرین دارای رتبه‌های مناسبی در منطقه هستند.به صورت کلی مقایسه برخی از شاخص‌های بازار کار ۲۵ کشور حوزه سند چشم‌انداز نشان می‌دهد که ایران بعد از پنج کشور فلسطین، ارمنستان، یمن، عراق و گرجستان بالاترین نرخ بیکاری را در بین کشورهای حوزه سند چشم‌انداز با رتبه ۲۱ دارد.
نرخ بیکاری در ایران بالاتر از ۲۰ کشور
نرخ بیکاری جوانان در رتبه ۱۹ در میان کشورهای حوزه سند قرار دارد. ایران از نظر شاخص نسبت اشتغال نیز در رتبه ۲۲ قرار دارد و بعد از کشورهای فلسطین، عراق و اردن پایین‌ترین نسبت اشتغال را به خود اختصاص داده است.
نرخ مشارکت اقتصادی ایران تنها از کشورهای فلسطین، اردن، عراق و سوریه بالاتر است و جایگاه ایران در رتبه ۲۱ قرار دارد. نرخ تورم ایران بعد از کشور سوریه، بالاترین نرخ است و بار تکفل ایران وضعیت مناسب‌تری نسبت به سایر شاخص‌های منتخب دارد و ایران در این بخش دارای رتبه ۱۸ است.
طبق اعلام سازمان جهانی کار، جمعیت جوان بیکار ایران به یک میلیون و ۳۲۱ هزار نفر رسیده که ۹۳۱ هزارنفر آن مرد و ۳۹۰ هزار نفر نیز زن هستند. متوسط دستمزد ماهانه در ایران در سال ۲۰۱۲ میلادی یک میلیون و ۲۰۳ هزار و ۳۲۷ تومان بوده و با وجود اینکه هر خانوار به صورت متوسط ۵۵/۳ نفر جمعیت داشته اما تنها ۱/۱ نفر از آن شاغل بودند.
هر خانواده فقط یک نفر شاغل دارد
در کشورهای اردن، افغانستان، عراق، فلسطین و یمن کار شاغلان خانواده‌ها برای تامین معاش سخت‌تر از ایران است. در عین حال، شاغلان در امارات، بحرین، قطر و کویت شرایط تامین معیشت به مراتب بهتری از ایران دارند که اختلاف آن نیز معنادار است.
علاوه بر کشورهای یادشده، تامین معیشت برای شاغلان یا اصطلاحا بار تکفل در کشورهای آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ترکیه، عربستان، عمان، قرقیزستان، قزاقستان، گرجستان، لبنان و مصر نیز نسبت به ایران در شرایط مناسب‌تری قرار دارد و این فاصله در مورد برخی کشورها تا دو برابر است.