نرخ بیکاری مربوط به اشتغال ناقص است

|گروه اقتصادی| براساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران کاهش نرخ بیکاری به دلیل کاهش جمعیت آماده برای کار است اما رییس مرکز آمار نرخ اعلام شده را مربوط به اشتغال ناقص می‌داند که برای تهیه نرخ اشتغال ناقص یک ساعت کار در هفته کافی است.
مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود از وضعیت نرخ بیکاری در کشور که مربوط به تابستان سال‌جاری است، نرخ بیکاری را در کشور معادل ۴/۱۲ درصد اعلام کرد. در این گزارش جمعیت فعال کشور ۲۴۳۸۵۴۶۸ نفر اعلام شده و نرخ مشارکت اقتصادی هم معادل ۲/۳۸ درصد برابر با نرخ مشارکت فصل بهار برآورد شده، این در حالی است که در گزارش منتشر شده مربوط به فصل بهار جمعیت فعال کشور بالغ بر ۴۴ هزار نفر بیشتر اعلام شده بود، یعنی کاهش یک‌دهم درصدی در جمعیت فعال کشور به این ترتیب می‌توان گفت طی دو گزارش سه ماهه براساس ارقام منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران جمعیت بالای ۱۰ نفر کشور حدود ۱۱۷ هزار نفر کاهش نشان می‌دهد.
با توجه به همین کاهش طی دو فصل مورد بررسی جمعیت بیکار کشور از ۳۱۴۶۰۹۲ با حدود ۱۲۲ هزار نفر کاهش به ۳۰۲۳۵۷۴ رسیده است بنابراین می‌توان گفت بالغ بر ۹۶ درصد از کاهش اتفاق افتاده در جمعیت بیکار کشور ناشی از کاهش جمعیت بالای ۱۰ سال کشور بوده است و اگر در این دو دوره جمعیت کشور را ثابت هم فرض کنیم تنها اشتغال ایجاد شده در فصل تابستان معادل پنج هزار نفر بوده است.
با این اوصاف همواره انتقاداتی نسبت به طرح آمارگیری نیروی کار که توسط مرکز آمار انجام می‌شود وجود داشته است اما این بار هم همچون گذشته رییس مرکز آمار به دفاع از گزارش منتشر شده از سوی این مرکز پرداخت و آمار اعلام شده را مربوط به اشتغال ناقص دانست.
عادل آذر اظهار کرد: یک ساعت کار در هفته مرز بیکاری مطلق است به‌طوری که اگر کسی کمتر از یک ساعت در هفته کار کند بیکار مطلق تلقی می‌شود به عبارت دیگر برای تهیه نرخ اشتغال ناقص یک ساعت کار در هفته کافی است.
آذر در گفت‌وگو با مهر در ارتباط با انتقادات فراوانی که از سوی بدنه بازار کار در نحوه محاسبه نرخ بیکاری و شاغل یا بیکار دانستن افراد وجود دارد، گفت: ما در این زمینه برای اینکه بتوانیم آمارهای رسمی ارایه کنیم باید از تعاریف بین‌المللی سازمان جهانی کار استفاده کنیم.
رییس مرکز آمار ایران اظهار داشت: نرخی که ما محاسبه و اعلام می‌کنیم بر اساس اشتغال ناقص است. به عبارتی یک ساعتی که برای اعلام بیکار یا شاغل بودن افراد در نظر گرفته می‌شود، مرز بیکاری مطلق است.
آذر ادامه داد: اگر کسی زیر یک ساعت در هفته شاغل باشد و خود هم بگوید که شغل دارد، مرکز آمار در محاسبه نرخ بیکاری این فرد را در ردیف بیکاران قرار خواهد داد. وی خاطرنشان کرد: از سویی اشتغال کامل آن است که فردی بتواند در هفته ۴۴ ساعت کار داشته باشد.
رییس مرکز آمار ایران درباره دلایل پایین بودن تفاوت بین اشتغال کامل و اشتغال ناقص در آمارها که به گفته مقامات این مرکز در کل نرخ بیکاری کشور حداکثر یک درصد تاثیرگذار است، گفت: مبنای سوال و جواب ما از افراد، خوداظهاری است.
به گفته آذر، معمولا فرد اگر سه تا چهار ساعت هم در هفته کار کند، می‌گوید من بیکار هستم و این نوع پرسش و آمارگیری در کشورهای دیگر نیز وجود دارد و از یکسری سوالات مشخصی نتیجه‌گیری می‌شود.
وی تصریح کرد: هیچ‌وقت در آمارگیری از کارفرمای افراد برای راستی‌آزمایی اشتغال افراد پرسیده نمی‌شود یا اینکه نمی‌توان کارت ساعت حضور و غیاب افراد را چک کرد. برای ارایه آمارهای بیکاری، مستقیما سراغ خود افراد می‌روند.
موضوع مربوط به نحوه محاسبه نرخ بیکاری و استفاده از تعریف جهانی آن مبنی بر اینکه اگر فردی در هفته یک ساعت کار داشته باشد، شاغل محسوب می‌شود همواره مورد انتقاد و محل بیان دیدگاه‌های مختلف مقامات بازار کار و اشتغال بوده است.
کارشناسان بازار کار می‌گویند هیچ فردی در شرایط فعلی امکان تامین هزینه‌ها و معیشت خود و خانوار را با یک ساعت کار در هفته ندارد و اساسا چنین مشاغلی که بتواند فقط با یک ساعت اشتغال امکان زندگی را به افراد بدهد، وجود ندارد.
با این حال، مرکز آمار ایران با تاکید بر اینکه موظف به استفاده از استانداردها و تعاریف بین‌المللی در محاسبه نرخ بیکاری است و نمی‌تواند نوعی تعریف بومی و داخلی برای آن به کار گیرد، می‌گوید برخی مشاغل مانند وکالت یا پزشکی دارای چنین شرایطی است.
مرکز آمار ایران در جدیدترین گزارش خود، نرخ بیکاری تابستان امسال را ۴/۱۲ درصد و تعداد بیکاران کل کشور را بیش از سه میلیون و ۲۳ هزارنفر اعلام کرده است.