نرخ تورم چالش جدی معدنی‌ها

«جهان‌صنعت»- براساس آمارها هزینه‌های اکتشاف در جهان از ۲۰۱۸ روند افزایشی به خود گرفته که از جمله این کشورها می‌توان به استرالیا، کانادا و آمریکا اشاره کرد. این در حالی است که همین مساله برای کشور ما چندان ملموس نیست. به باور کارشناسان عواملی همچون تورم، رکود اقتصادی، مسائل سیاسی، تغییرات زودهنگام مدیران همه دست به دست هم داده تا مساله اکتشاف عمقی در کشور ما پیچیده‌تر شود.
با توجه به رشد اقتصادی و نیاز بشر به مواد خام معدنی هزینه‌های اکتشافی هم در دنیا افزایش پیدا کرده است، اما در کشورهایی که رشد و توسعه اقتصادی با چالش روبه‌رو بوده، این مساله با کمبود منابع مالی و حضور کمرنگ سرمایه‌گذاران روبه‌رو شده است.
اکتشاف نیازمند سرمایه‌گذاری
رضا جدیدی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفت: دلیل افزایش هزینه‌های اکتشاف در دنیا این است که بیشتر ذخایر سطحی کشف شده‌اند و حالا همه به دنبال اکتشافات عمقی و دنبال کردن برنامه‌ها در این زمینه هستند. هر چه به سمت عمق حرکت کنیم طبیعی است که هزینه‌ها افزایشی می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت افزایش حفاری‌ها و ژئوفیزیک هوایی اعماق زمین در بیشتر کشورها روند صعودی به خود گرفته‌اند.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با اشاره به وضعیت ایران در این عرصه گفت: در کشور ما متاسفانه بودجه اکتشاف حاکمیتی قابل قیاس با دنیا نیست، در نتیجه ذخایر بزرگی طی سال‌های اخیر کشف نشده‌اند. این در حالی است که ما هم نیازمند اکتشافات عمقی هستیم که به نوبه خود نیازمند تامین منابع مالی و افزایش سرمایه‌گذاری است.
فاکتورهای توسعه اکتشاف
محمدباقر دری یک کارشناس بخش معدن به «جهان‌صنعت» گفت: طبیعی است که با توجه به رشد اقتصادی و نیاز بشر به مواد خام معدنی هزینه‌های اکتشافی در دنیا افزایش پیدا کند. دستیابی به منابع معدنی جدید روز‌به‌روز دشوارتر می‌شود در نتیجه بشر از سطح به طرف عمق تغییر مسیر داده و از مناطقی که نقاط قابل دسترس‌تر هستند به نقاط دورتر حرکت کرده است. در نتیجه نیاز عمق، دور از دسترس بودن و تورم جهانی همه از جمله مواردی است که باعث می‌شود هزینه‌های اکتشاف در جهان افزایشی شود.
دری با اشاره به شرایط ایران گفت: با اینکه امروز در دنیا شاهد هستیم این امر را با سرمایه‌گذاری بیشتر انجام می‌دهند، اما کشور ما با دیگر مناطق متفاوت است. موضوعاتی همچون تورم، رکود اقتصادی، مسائل سیاسی، تغییرات زودهنگام مدیران دست به دست هم داده که مشکل اکتشاف پیچیده‌تر شود.
او در ادامه با اشاره به هزینه‌های معدنکاری در ایران گفت: این در حالی است که هزینه‌ها در ایران از جاهای دیگر دنیا بیشتر شده است. با بررسی ریالی هزینه‌ها متوجه می‌شویم مخارج حفاری، کارشناسی، منابع طبیعی و… همه از رشد معمولی تورم کشور هم پیشی گرفته‌اند. در نهایت هم رشد بخش معدن در مقابل رشد قیمت مواد معدنی در داخل با توجه به افزایش قیمت دلار زیاد نیست.
این کارشناس بخش معدن با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری‌ها نیز خاطرنشان کرد: در رابطه با سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف باید گفت که به طور نسبی با توجه به وجود تورم سرمایه‌گذاری خارجی مطلوب نبوده و هزینه زیادی را می‌طلبد، بنابراین ما برای سرمایه‌گذاران جذاب نیستیم.
رشد ۳ برابری عملکرد اکتشافی در سال جاری
رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی از پیشرفت سه‌ برابری اکتشافات سازمان نسبت به سال گذشته و شروع به کار سازمان در استان‌های خراسان‌رضوی و یزد در سال ۱۴۰۳ خبر داده است. علیرضا شهیدی رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور پیش‌تر گفته است: برنامه طرح تحول را از سال ۱۴۰۰ آغاز کردیم و طبق روند برنامه‌ریزی‌شده، اجرای این طرح را از خراسان‌جنوبی شروع کردیم و به کردستان و آذربایجان‌غربی، قم و مرکزی و اصفهان رسیدیم؛ ضمن اینکه امسال در منطقه یزد متمرکز بودیم و برای سال ۱۴۰۳ نیز بر قسمت دوم استان یزد و خراسان‌رضوی تمرکز خواهیم داشت.
شهیدی تصریح کرد: پیش‌بینی می‌شود سال آینده، برخی فعالیت‌ها مثل لایه اطلاعاتی را به صورت پایلوت و برای اولین بار برای اکتشاف دقیق منابع سطحی در سال ۱۴۰۳ انجام دهیم.
رییس سازمان زمین‌شناسی گفت: اغلب ذخایر معدنی، جزو ذخایر پنهان هستند و در عمق ۱۰۰ متر به پایین قرار دارند؛ بنابراین سریع‌ترین روش برای شناسایی این مواد مطالعات ژئوفیزیک هوایی بوده که برای مطالعه تا عمق ۴۰۰ متر مناسب است.
وی افزود: طرح ژئوفیزیک هوایی در پهنه‌های سبزوار به طول خطی ۸۸ هزار کیلومتر انجام شده که این طرح نخستین لایه اطلاعاتی است و سپس سه لایه اطلاعاتی شامل تولید نقشه‌های زمین‌شناسی، نقشه‌های ژئوشیمی و نقشه‌های زمین‌شناسی اقتصادی در ژئوفیزیک هوایی قرار می‌گیرد.
شهیدی در خصوص عملکرد اکتشافی امسال و پیشرفت آن نسبت به سال گذشته افزود: امسال نسبت به سال گذشته سه برابر رشد داشته‌ایم و شاهد افزایش تنوع مواد معدنی نسبت به سال‌های گذشته بودیم، طوری که تاکنون ما برای ۴۰ عنصر معدنی آنالیز انجام می‌دادیم، اما در طرح تحول این تعداد به آنالیز ۵۷ ماده معدنی رسیده که این آنالیزها براساس روش‌های پیشرفته است.
تولید اطلاعات پایه و انتقال فناوری از روسیه در اکتشافات معادن
معاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور نیز گفته است: همکاری اکتشافی ایران و روسیه در رابطه با بحث انتقال فناوری و تکنولوژی و تولید اطلاعات پایه از کشور روسیه است و دیگر مطالب بیان‌شده در رسانه‌ها واقعیت ندارد.
احمد قرایی در رابطه با ورود روسیه به اکتشافات معدنی کشور و شایعه سرمایه‌گذاری در معادن ایران گفت: سازمان زمین‌شناسی طبق تفاهمنامه سه‌جانبه بین این سازمان، وزارت صمت و ایمیدرو مقرر شد اطلاعات پایه پهنه بزرگی از کشور به وسعت ۷۵۰ هزارکیلومتر را که دارای پتانسیل بالایی است جمع‌آوری و طبق این تفاهمنامه در مرحله اول ۴۳۰ برگه به مقیاس ۵۰ هزار تهیه کند. برای تسریع این روند و با توجه به ظرفیت سازمان زمین‌شناسی‌، تصمیم بر مزایده و تفاهمنامه همکاری با بخش خصوصی گرفته شد تا این روند سرعت گیرد ولی نتایج مثبتی را در پی نداشت.
وی افزود: با توجه به این شرایط، مکاتباتی در همین زمینه با کشورهای اروپایی از جمله انگلیس، فرانسه، فنلاند، چک و کشورهای آسیایی چین و روسیه انجام شد که کشورهای اروپایی به این درخواست پاسخی ندادند و کشورهای چین و روسیه اعلام همکاری کردند. در وهله اول جلسات متعدد مشترکی در ایران و روسیه با کارشناسان دو کشور برگزار شد.
قرایی در ادامه گفت: طبق این جلسات، منطقه‌ای در جیرفت و زنجان تعیین و مقرر شد تا ۴۰ برگه با مقیاس ۵۰ هزار با کشور روسیه قراردادی منعقد شود. علاوه بر این موارد بحث انتقال تکنولوژی و آموزش کارشناسان ایرانی نیز مدنظر قرار داده شده است و به طور کلی بحث انتقال فناوری و تکنولوژی و تولید اطلاعات پایه از کشور روسیه مطرح است و بحث سرمایه‌گذاری و دیگر مطالب گفته‌شده در رسانه‌ها واقعیت ندارد.