نرخ رسمی دلار چقدر است‌

علیرضا حائری *- تقریبا آذر‌ماه سال ۹۶ بود که قیمت دلار در بازار آزاد سیر صعودی خود را آغاز کرد و از حدود ۴۰۰۰۰ریال در ازای هر دلار تا بیش از ۶۰۰۰۰ ریال در فروردین سال ۹۷ افزایش یافت‌ اما نرخ اصلی چقدر است؟
مسوولان بانک مرکزی هم در هر برهه‌ای‌ ضمن تاکید بر این مطلب که نرخ دلار در بازار آزاد حباب دارد، هر بار وعده ترکیدن این حباب را داده و به دنبال توجیه این افزایش نرخ در بازار بودند، از سفر زائرین اربعین حسینی گرفته تا سفرهای آغاز سال نو میلادی و سپس سفرهای نوروزی و هر بار هم تاکید داشتند که سرمایه‌گذاری در بازار ارز به نیت کسب سود و منفعت توجیهی ندارد تا اینکه سرانجام در نیمه‌های ماه فروردین سال جاری تسلیم این بازار پر‌تلاطم شده و ضمن اقرار به شکست خود در مدیریت بازار ارز، تصمیمات محدود‌کننده‌ای را به منظور ساماندهی و مدیریت این بازار اتخاذ کردند.اینکه فردی یا گروهی به شکست خود در مدیریت بازار ارز اذعان می‌کنند و مجددا همان فرد و گروه ماموریت ساماندهی و مدیریت همان بازار ارز را عهده‌دار می‌شوند موضوع بحث این یادداشت نیست. یکی از این تصمیمات، تعیین نرخ ۴۲۰۰۰ ریالی برای هر دلار بود و بعد از آن هم تصمیمات متعدد دیگری‌ در هیات وزیران اتخاذ و به دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغ شد که مهم‌ترین آن بخشنامه ۱۶ ماده‌ای مورخ بیست‌و‌دوم فروردین‌ماه هیات وزیران است که آن هم مورد بحث این یادداشت نیست.اما مطلبی که در این فرصت قصد ورود به آن را دارم، تعیین نرخ ۴۲۰۰۰ ریالی برای هر دلار است. به عبارت دیگر با اتخاذ این تصمیم، نرخ رسمی هر دلار برای انجام امور تجاری و ارزی کشور دفعتا از ۳۵۰۰۰ به ۴۲۰۰۰ ریال افزایش یافت که برای دولت درآمدی معادل ۷۰۰۰ ریال در ازای هر دلار را در سال ۹۷ در پی خواهد داشت؛ این یعنی اضافه درآمدی در حدود ۲۰۰ هزار میلیارد ریال برای دولت در سال ۱۳۹۷. جالب توجه اینکه از تصویب بودجه سال ۱۳۹۷ در مجلس شورای اسلامی کمتر از دو ماه می‌گذرد و در بودجه مصوب مجلس، نرخ هر دلار ۳۵۰۰۰ ریال تعیین شده است‌ بودجه‌ای که پس از مباحث مفصل و کارشناسی‌های متعدد در کمیسیون تلفیق و سایر کمیسیون‌های ذی‌ربط با حضور نمایندگان مردم و دولت تهیه، تدوین و سپس نهایی شد و پس از چند بار رفت و برگشت، نهایتا به تصویب شورای نگهبان نیز رسید و برای اجرا به دولت ابلاغ شد و بعید می‌دانم که تا‌کنون به دستگاه‌های اجرایی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ابلاغ هم شده باشد که ناگهان با یک تصمیم، تمام بحث‌های کارشناسی انجام یافته و زمان‌های صرف‌شده بر باد رفت و بخش درآمدی آن تغییر یافت و به تبع آن بخش‌های هزینه‌ای آن هم تغییر خواهد یافت.
اینک که دولت با یک تصمیم، نرخ رسمی دلار را بر‌خلاف مصوبه مجلس در بودجه سال ۹۷ افزایش داده و از این رهگذر مقادیر قابل توجهی به درآمدهای خود در سال ۹۷ افزوده است‌ و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی نیز با سکوت خود آن‌را پذیرفته‌اند، امری است که اتفاق افتاده است‌. اما آیا نیاز به تدوین و تصویب متمم بودجه احساس نمی‌شود؟ آیا نباید محل هزینه‌کرد این مبلغ (۲۰۰ هزار میلیارد ریال) توسط نمایندگان مردم و در قالب متمم بودجه تعیین شود یا اینکه این مبلغ نیز در اختیار دولت خواهد بود که به هر نحوی که صلاح دید نسبت به هزینه‌کرد آن اقدام کند؟
واضح است که نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی دارای دو وظیفه عمده هستند؛ ۱- قانونگذاری و ۲- نظارت بر نحوه اجرای صحیح قوانین وضع شده‌. هر چه نمایندگان مردم در امر قانونگذاری موثر و پر‌تلاش ظاهر می‌شوند اما در بخش نظارت بر قوانین وضع شده حساسیت لازم را نشان نمی‌دهند.
خوب است که مجلس به منظور صیانت از وقتی که در جلسات متعدد بررسی بوجه سال ۹۷ صرف کردند، نسبت به افزایش نرخ رسمی دلار توسط دولت که برخلاف مباحث کارشناسی شده در بودجه هستند، حساسیت به خرج داده و چنانچه به این نرخ جدید اعتراضی ندارند، حداقل در خصوص نحوه هزینه‌کرد درآمدهای حاصل از این افزایش نرخ رسمی ارز نظارت داشته باشند.
*کارشناس اقتصادی