25 - 02 - 2023
نزول در حد یک معاونت!
وزارت تعاون؛ وزارتخانهای که با طرح مجلس در سال ۱۳۷۰پا به عرصه اقتصاد گذاشت، با ابلاغ اصل «۴۴» قانون اساسی رونق گرفت و با طرح ادغام با وزارت کار و رفاه پس از ۲۰ سال خاموش شد!
هر چند که تعاون در ایران با اهدافی مانند تقلید از کشورهای پیشرفته و صنعتی و به اصطلاح جانماندن از غافله دنیا در بیش از ۷۰ سال پیش در ایران بنا نهاده شد اما آنچه بعدها باعث بسط و گسترش این تفکر شد، تقویت روحیه کار جمعی و آموزههای دینی مردم بوده است.
مشارکت مردم در اقتصاد
در واقع باید گفت تعاون به معنای گسترش آن تا ۱۶۰هزار شرکت در سراسر کشور و عضویت ۲۰ میلیون نفری محصول نوعی تفکر گسترش فعالیتهای جمعی و به حداکثر رساندن مشارکت مردم در جریان اقتصاد بود.
حتی در مورد گرایش به عضویت در تعاونیها باید گفت این تفکر توانست به هشت سال دفاع مقدس در جریان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بینجامد.
به صورت کلی تعاونیها رسما از سال ۱۳۱۴ در ایران پا به عرصه وجود گذاشتند. در این سال نخستین شرکت تعاونی روستایی کشور در منطقه داودآباد گرمسار اعلام موجودیت کرد، پس از آن تا سال ۱۳۲۰جمعا سه شرکت تعاونی روستایی با عضویت ۱۰۵۰ کشاورز تشکیل شد.
رفتهرفته با جدی شدن موضوع تعاون در ایران، اولین قانون آن نیز در سال ۱۳۳۲ نوشته و پس از آن نیز در سال ۱۳۳۴ لایحه آن اصلاح شد و در نهایت نیز از ۱۳۴۱ مبنای تشکیل بسیاری از تعاونیها شد.
تدوین قانون تعاون در دوردستها
البته در سال ۱۳۵۰ نیز قانون دیگری برای تعاونیها به تصویب رسید که تا به امروز هم برای فعالیت تعاونیها مورد استفاده قرار میگیرد. در سال ۱۳۷۰ نیز قوانین دیگری همزمان با تاسیس وزارت تعاون نوشته شد اما تاکنون هیچ یک از این قوانین نتوانسته است همه جنبههای تعاونیگری را در کشور شامل شود.
در هر حال همانطور که سالها پشتسر گذاشته میشد، همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران تفکر تعاونی و وارد شدن روحیه کار جمعی و اینکه مردم باید شرایط ورود به جریان اقتصاد را داشته باشند، تعاون به صورت رسمی وارد قانون اساسی کشور شد.
از آن به بعد تعاون در کنار دولت و بخش خصوصی یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور خوانده شد و حتی از آن به عنوان رویکرد اصلی قانون اساسی نام برده شد. در این زمینه نمیتوان تلاش برای جلوگیری از تکاثر ثروت در دست عدهای خاص را در شکلگیری تعاون جدید در کشور پس از پیروزی انقلاب بیتاثیر دانست.
اما متاسفانه وقوع جنگ و لزوم حضور پررنگتر دولت در اداره اقتصاد کشور پس از سال ۵۸ باعث شد تا به مرور تعاونیها به حاشیه اقتصاد رانده شوند و نه تنها دست آنها از حضور در اداره کشور کوتاه شود، بلکه صرفا به فعالیت در بخش توزیع اقلام اساسی مردم محدود شوند و به عبارتی سهم آنها در اقتصاد به زیر پنج درصد کاهش یابد.
این پراکندهکاریها و لزوم پرداختن به مسایل تعاونیها در قالب یک دستگاه نظارتی عالی باعث شد تا مجلس در سال ۱۳۷۰ تصمیم بگیرد وزارت تعاون را تاسیس و مسوولیت اداره آن را به دولت بسپارد. از اینرو وزارت تعاون متولد شد و تا ماههای قبل نیز به فعالیت مستقل خود ادامه داد.
متاسفانه این اقدام مجلس نیز به اصطلاح عامیانه نگرفت و بازهم تعاونیها در حاشیه و در سایه اقتصاد بزرگ دولتی و تا اندکی خصوصی ماندند و نتوانستند حرفی برای گفتن داشته باشند تا در سال ۸۷ که اجرای کامل سیاستهای اصل «۴۴» قانون اساسی با محور تعاون از سوی مقام معظم رهبری به دولت ابلاغ شد.
تعاونیها در سایه دولت
این رویکرد جدید به منزله تزریق خون جدید در رگهای تعاونیها بود چراکه یک فرصت استثنایی ایجاد شد تا در تبلیغات و شلوغ کاریهای خصوصیها و بیاعتقادی دولتیها به تعاون حضور خود را یکبار برای همیشه در اقتصاد تثبیت کند.
پس از آن میتوان گفت که تعاونیها توانستند به دستور اصل «۴۴» برای دستیابی به سهم ۲۵ درصدی از اقتصاد تجربههای متعدد جدیدی را پشتسر بگذارند. آنها توانستند به سرعت با کمک قانون بانک توسعه تعاون، صندوق ضمانت سرمایهگذاری، حرکت برای ورود به بیمه، بورس و دهها فعالیت مهم اقتصادی را تجربه کنند.
طولی نینجامید که ترمز تجارب سریع تعاونیها در طول حدود سه سال گذشته بعد از ابلاغ اصل «۴۴» قانون اساسی به یکباره با مطرح شدن لزوم ادغام وزارت تعاون ابتدا با وزارت سابق کار و سپس با وزارت کار و رفاه مانند همان روز اولی که توسط مجلس ایجاد شده بود، مطرح و به سرعت شکل اجرایی به خود گرفت.
ناگهان ترمز تعاونیها کشیده شد
تعاونیها که ابتدا فکر میکردند اصل «۴۴» و لزوم دستیابی آنها به ۲۵ درصد از اقتصاد کشور مانع بزرگی بر سر راه نمایندگان موافق ادغام وزارت تعاون است، دیری نپایید که دیدند دیگر وزارت تعاونی نخواهند داشت و باید با کاریها و رفاهیها بر سر یک سفره بنشینند.
حال که دو ماهی از ادغام وزارت تعاون با کار و رفاه میگذرد این وزارتخانه در حد یک معاونت تعاون کوچک شده و همه طرحها، برنامهها، موضوعات و مسایلی که در طول حدود سه سال برای توسعه تعاونیها زمینه چینی شده بود رنگ باخت و در سایه ادغام گم شد.
اینگونه بود تولد یک رویکرد به نام تعاون و حذف (بخوانید ادغام) یک وزارت ۲۰ ساله.
منبع: مهر
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد