نسخه جدید دولت برای سکه

گروه اقتصادی- هر دم از این باغ بری می‌رسد تازه‌تر از تازه‌تری می‌رسد. این ضرب‌المثل حکایت اتخاذ سیاست‌های آزمون و خطای دولت برای کنترل بازار افسارگسیخته ارز و طلاست‌.
حراج، پیش‌فروش و این بار اوراق سکه؛ اگرچه موج گرانی فقط مختص به بازار سکه نیست و بازارهایی نظیر خودرو و مسکن نیز نوسانات شدیدی را تجربه کردند اما دولت سیاستی جز به تاراج گذاشتن منابع ملی در دستور کار قرار نمی‌دهد؛ سیاست‌های مشابهی که پیش از این هم امتحان شده و محکوم به شکست شده است و نتیجه‌ای جز گسترش رانت نداشته و فقط کام دلالان را شیرین‌تر کرده است و منابع ملی را ارزان به باد داده‌اند‌.
حال بار دیگر درپی رشد قیمت سکه و گذر از یک میلیون و ۶٠٠ هزار تومان‌، بانک مرکزی را بر آن داشت تا اوراق پیش‌فروش سکه در بورس را در دستور کار خود قرار دهد‌. اما اینکه این سیاست با توجه به شرایط موجود تا چه اندازه می‌تواند گره‌گشای بازار سکه باشد، موضوعی است که باید منتظر نتایج آن و البته واکنش خریداران سکه‌های پیش‌فروش شده بود‌.
رشد سریع قیمت سکه در نیمه دوم سال گذشته تا به امروز در نهایت نرخ آن را به دو میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رساند یعنی حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان بیشتر از قیمت آن در شهریور پارسال‌. روند کم‌نظیر افزایش قیمت سکه در بازار در نهایت موجب شد تا بانک مرکزی طرح‌هایی همچون حراج و پیش‌فروش سکه را از سال قبل اجرایی کند‌. حراج سکه از آذرماه سال گذشته در بانک کارگشایی و با ماجراهای خاص خود شروع و در فروردین‌ماه امسال تمام شد‌. در این طرح حدود ۵۰۰ هزار قطعه سکه نیم و تمام بهار آزادی به حراج گذاشته شد‌.
در پیش‌فروش سکه نیز که از بهمن ماه سال گذشته در دستور کار قرار گرفت، بر اساس سررسیدهای تعیین شده که در ادامه به هفت مرحله افزایش یافت، متقاضی می‌توانست سکه‌ها را بدون محدودیت در تعداد و با نرخ قطعی خریداری کند‌. نرخ پیش‌فروش در هفت سررسید از این قرار بود؛ سکه تحویل یک ماهه یک میلیون و ۵۹۰ هزار تومان، سه ماهه یک میلیون و ۵۴۰ هزار تومان؛ شش ماهه یک میلیون و ۴۷۵ هزار تومان، ۹ ماهه یک میلیون و ۴۱۰ هزار تومان، یک‌ساله یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان، ۱۸ ماهه یک میلیون و ۲۴۵ هزار تومان و ۲۴ ماهه یک میلیون و ۱۱۶ هزار تومان‌.
در حالی پیش‌فروش سکه در اواخر فروردین‌ماه امسال به پایان رسید که حدود هفت میلیون و ۶۰۰ هزار قطعه سکه ثبت نام شد و با مجموع سکه‌های حراج شده، بانک مرکزی نزدیک به هشت میلیون سکه فروخت‌. اما با این حال همچنان قیمت سکه افزایشی و رو به بالا بود و کارشناسان معتقد بودند سیاست اجرا شده نتوانسته تاثیر چندانی بر از بین بردن حباب و ایجاد تعادل در بازار داشته باشد؛ هر چند که بانک مرکزی تاکید داشت اگر طرح حراج و پیش‌فروش را به اجرا نمی‌گذاشت حتما حباب و قیمت آن اکنون بیش از اینها بود‌.
بعد از اینکه طی روزهای گذشته همزمان با نوسان بازار ارز و رشد قیمت دلار غیررسمی تا بیش از ۷ هزار تومان، قیمت سکه رشد بی‌رویه‌ای داشته و در حدود دو هفته تا ۴۰۰ هزار تومان گران شد، سرانجام بانک مرکزی به این موضوع واکنش نشان داد و برنامه‌ای دیگر را برای تعدیل بازار آن اعلام کرد‌. اکنون قرار بر این شده که دارندگان سکه‌های پیش‌فروش شده بتوانند آن را به اوراق سکه طلا تبدیل کنند‌. در توضیح سیاست بانک مرکزی باید یادآور شد تمامی کسانی که سکه‌های پیش‌فروش را ثبت‌نام کرده‌اند اکنون هر کدام رسید آن را در اختیار دارند‌. قرار بر این است تا تحت شرایطی که هنوز جزییات آن مشخص نشده، این افراد از این امکان برخوردار باشند که رسیدهای پیش خرید یا همان اوراق گواهی پیش‌فروش سکه را به اوراق سکه طلا که قابلیت معامله در بورس را داشته و قابل نقد شدن هستند، تبدیل کنند‌. این در حالی است که رسید پیش خرید فعلی از امکان نقد شوندگی یا معامله برخوردار نیست‌. به عبارت دیگر دارنده سکه‌های پیش‌فروش شده مثلا برای سررسید سه‌ماهه می‌تواند قبل از اینکه موعد سررسید فرا برسد، سکه‌ها را به اوراق تبدیل کرده و آنها را بر اساس قیمتی که ساز و کار محاسبه آن هنوز مشخص نشده، در بورس به فروش برساند‌. در این حالت خریدار اوراق گواهی پیش‌فروش می‌تواند معامله دیگری در بورس انجام دهد یا اینکه آن را نزد خود نگه داشته و در زمان سررسید سکه را تحویل بگیرد‌. اما اینکه در شرایط موجود و اوضاع حاکم بر بازار سکه و طلا، دارندگان سکه‌های پیش‌فروش شده تا چه حد مایلند رسیدهای خود را به اوراق تبدیل یا آن را واگذار کنند، خود جای سوال دارد، چرا که قیمت سکه هنوز به وضعیت ثبات نرسیده است‌. ممکن است صاحب سکه‌های پیش‌فروش شده، اکنون که قیمت آن دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است آن را به اوراق تبدیل کند، اما در ادامه و تا زمان سررسید آن متضرر شود‌. بر این اساس شاید این طرح که بانک مرکزی از آن به عنوان بازارسازی برای اوراق گواهی پیش‌خرید سکه در بورس اوراق بهادار نام برده، بیشتر مطلوب کسانی باشد که اکنون به پول نیاز دارند و می‌خواهند سکه‌هایشان را نقد کنند‌.