نسخه خروج صادرات از بحران

گروه بازرگانی- رقابتی نبودن تولید در کشور، ناکارآمدی دیپلماسی اقتصادی و واقعی نبودن نرخ ارز از جمله مشکلاتی به‌شمار می‌رود که باعث شده تولیدکنندگان ایرانی قادر به رقابت با همتایان خارجی خود نباشند و برای حضور در بازارهای جهانی، نتوانند عرض اندام کنند‌. از این رو اگرچه بعد از برجام ارتباط تجاری ایران با بسیاری از کشورها جان گرفته است اما هنوز منجر به توسعه قابل انتظار روابط تجاری نشده است‌. در این میان با توجه به موانع و مشکلاتی که بر سر راه صادرات وجود دارد، بسیاری از بازارهای صادراتی ایران همچون بازار فرش، زعفران و دیگر محصولات ایرانی در اختیار دیگر کشورها قرار گرفته است چراکه صادرکنندگان ایرانی از شرایط رقابتی دیگر کشورها برخوردار نیستند و دولت هم آن‌طور که باید و شاید از آنها حمایت نمی‌کند‌. با وجود اینکه تراز تجاری ایران تا فروردین‌ماه سال‌جاری مثبت بود و صادرات روند رو به رشدی را از آن خود کرده بود اما پس از آن شاهد تراز تجاری منفی و کاهش قابل توجه صادرات هستیم‌. نکته قابل توجه این است که با وجود رونمایی از بسته جدید حمایت از صادرات غیرنفتی و همچنین صحبت‌هایی که دولتمردان در مورد توجه به صادرات غیرنفتی می‌کنند اما صاحبنظران اقتصادی بر این باور هستند که چنین صحبت‌هایی نسیه است و اگر شرایط طبق روال سابق پیش رود، اوضاع صادرات وخیم‌تر از شرایط فعلی خواهد شد‌. مگر اینکه این بار وعده و وعیدها رنگ و بوی عملی و اجرایی به خود گیرد تا دست‌کم بتوان بازارهای صادراتی فعلی را حفظ کرد‌. اما آنچه که فعالان بخش خصوصی بارها و بارها در نشست‌های تخصصی آن را مورد بحث و بررسی قرار داده‌اند، موانع و مشکلات صادراتی بوده تا دست‌کم دولت با شنیدن صحبت‌های کارشناسی فعالان اقتصادی در این خصوص، بتواند با دید بازتری برای حل مشکلات صادراتی گام بردارد‌. بر همین اساس جلسه تخصصی کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با حضور پدرام سلطانی، نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران برگزار شد که به دنبال آن، این کمیسیون چند مورد از موانع صادرات را بعد از جلسات متعدد انتخاب کرده و در این جلسه راهکارهای خروج از مشکلات پیشنهاد داده شد‌.
بنگاه‌های اقتصادی به ابزار روز کارآمد شوند
مشکلات و موانع صادراتی که در این جلسه مطرح شد، عبارتند از: رقابتی نبودن محصولات ایرانی: ضعف نظام بانکی و زیرساخت‌های حمل‌ونقل، ناکارآمدی دیپلماسی اقتصادی ایران با جهان: تعرفه ترجیحی، واقعی و تک‌نرخی نبودن نرخ ارز‌.
در همین راستا نایب‌رییس اتاق ایران تاکید کرد که باید همه اعضای هیات نمایندگان اتاق ایران و اتاق‌های سراسر کشور، به اصل تقسیم‌کار توجه داشته باشند؛ با تقسیم‌کار مناسب است که می‌توانیم مسایل را به ترتیب اولویت پیگیری کنیم‌. دولت و اتاق ایران همزمان نمی‌تواند همه مشکلات اقتصاد، اعم از تولید تا واردات و صادرات را یکجا برطرف کند‌ بلکه باید با تقسیم‌کار بدنه اجرایی اتاق و هیات‌رییسه مطالبات بخش خصوصی را پیگیری کنند‌.
پدرام سلطانی به سخنرانی مسعود نیلی دستیار ویژه رییس‌جمهور در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران اشاره ‌کرد و گفت: باید این گفته‌ها را جدی گرفت و باید نارضایتی خود را در مورد ساختارها و سیستم‌های اقتصادی به دولت و ارگان‌های مرتبط با اقتصاد اعلام کنیم؛ همه باید این نارسایی‌ها را عنوان کنند‌.
او در ادامه به سهم بخش خصوصی در مشکلات حوزه اقتصادی اشاره کرد و عنوان کرد: مدل کسب‌وکار ما سنتی است و باید همه بنگاه‌های اقتصادی خود را به ابزار روز کارآمد کنند‌ وگرنه زمان زیادی طول نمی‌کشد تا این بنگاه‌ها ورشکسته شوند‌.
نایب‌رییس اتاق ایران بیان کرد: باید بنگاه‌های اقتصادی با کسب‌وکارهای نوین خود را به‌روز کنند‌. هم بنگاه‌های اقتصادی و هم دولت در صنایع مادر باید خود را کارآمد و به‌روز کند وگرنه هم صنایع مادر و کسب‌وکارهای کوچک آینده خوبی را نباید انتظار داشته باشند‌.
درگیری با موضوعات کوچک
به گفته سلطانی، یکی از دلایلی که کسب‌وکارهای نوین در ایران موفق است این است که آن‌ها خارج از این موانع و خارج از چارچوب‌های سیستم اقتصادی کار می‌کنند‌. بنابراین باید به تکنولوژی و علم روز مجهز شد تا سرنوشت بنگاه‌های سنتی شکست نباشد‌.
سلطانی همچنین تاکید کرد که کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران باید راهکارهای خود را برای توسعه صادرات به تفکیک و دقیق و عملیاتی بیان کند تا آن را در جلسه ماه آینده با مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد و دارایی که مهمان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران خواهد بود، در میان بگذارند‌.
او گفت: اگر نظام اجرایی ما درست و کارآمد بود ما به‌جای اینکه به مطالبات جزیی تاکید می‌کردیم باید زمان خود را برای گسترش کسب‌وکار خود می‌گذاشتیم‌ اما متاسفانه نظام اداری ما، کارآفرین‌ها و بنگاه‌ها را مجبور می‌کند با موضوعات کوچک درگیر باشند‌.
از فرصت‌های سیاسی به نفع اقتصاد استفاده شود
همچنین در ادامه اعضای هیات نمایندگان عضو کمیسیون توسعه صادرات ایران راهکارهای خود را برای حل موانع صادراتی ارائه دادند‌. بر همین اساس مصطفی کرمانی، عضو هیات نمایندگان اتاق قم درباره راهکارهای خروج صادرات از مشکلات گفت: بالا بودن هزینه تولید و هزینه حمل‌ونقل و بالا بودن مواد اولیه به تولیدکننده‌ها آسیب می‌زند‌.
او معتقد است: باید از فرصت‌های سیاسی به نفع اقتصاد بهره جست و در این دوره باید دولت به نفع اقتصاد کاری بکند و یکی از همین کارها، برقراری تعرفه ترجیحی با کشورهای همسایه است‌. مثلا ما با عراق و سوریه مناسبات سیاسی خوبی داریم‌ که باید از این فرصت برای اقتصاد ایران بهره‌ جویند‌.»
بخش خصوصی در تصمیمات دولت مشارکت ندارد
همچنین محمود سیادت، عضو هیات نمایندگان اتاق مشهد درباره راهکارهای رفع موانع صادرات گفت: بخش‌خصوصی در تصمیمات اقتصادی دولت هیچ مشارکتی ندارد؛ البته آنها در حرف می‌گویند که به نظرات بخش خصوصی توجه دارند اما در عمل چنین اتفاقی نمی‌افتد‌. از طرفی باید وزارت خارجه طرح تعرفه ترجیحی را با دیپلماسی اقتصادی دنبال کند‌. این ایده را باید اتاق ایران، وزارت خارجه و سازمان توسعه تجارت عملیاتی کند‌.
هادی حنایی‌جهرمی، عضو هیات نمایندگان اتاق شیراز نیز در این نشست به مساله برندینگ و بسته‌بندی در حوزه صادرات محصولات کشاورزی و میوه‌وتره‌بار اشاره کرد و گفت: ما با کشورهای خلیج‌فارس روابط اقتصادی خوبی داریم ولی نبود بسته‌بندی مناسب این به صادرات محصولات کشاورزی ایران آسیب می‌زند‌. باید به تشکل‌های صادرکننده کارت شناسایی مناسبی داده شود، همچنین این تشکل‌ها اختیارات بیشتری در حوزه صادرات داشته باشند‌. سعد حسینی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایلام هم تاکید کرد باید به عملیاتی شدن راهبردهای خروج از بحران تاکید کرد‌.
حمیدرضا صالحی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز از معاونت مخصوص صادرات سخن گفت و تنها راهکار کمک به صادرات را تشکیل معاونت صادرات در ریاست‌جمهوری عنوان کرد‌. امیر عابدی، عضو اتاق گرگان هم در ادامه از ضعف مدیریتی گفت و به فعال شدن دیپلماسی اقتصادی تاکید کرد‌. او گفت: باید از فرصت‌های تجاری به‌صورت جدی بهره‌برداری شود و در این راه تعامل اتاق ایران با وزارت امور خارجه می‌تواند کارساز باشد‌.