20 - 12 - 2022
نفس هوا گرفت، تهران تعطیل شد
احسان صفاپور- «بر اساس اطلاعات رسیده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای شهر تهران بر میزان غلظت تمامی آلاینده‌ها به غیر از آلاینده منواکسیدکربن نسبت به روز گذشته در همین ساعت افزوده شده است. به این ترتیب میانگین غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون فراتر از حد مجاز بوده و شاخص کیفیت هوا هم‌اکنون در شرایط ناسالم است»؛ این اطلاعیه‌ای است که دیروز در صفحه نخست شرکت کنترل کیفیت هوای تهران قرار گرفت و در پی آن استانداری تهران نیز اعلام کرد مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات پایتخت امروز و فردا تعطیل هستند. اگر چه امسال برای نخستین‌بار است که وارونگی هوا و رشد قابل توجه آلاینده‌ها منجر به تعطیلی تهران می‌شود…
آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست‌محیطی تهران، پایتخت ایران و چندین شهر دیگر ایران تبدیل شده‌است. آمارها نشان می‌دهد که در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی «تا ۶۰ درصد» افزایش می‌یابد. بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری‌های سیستم قلبی، عروقی و ریوی، افزایش آلاینده‌های دی‌اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن است، به‌طوری که «آلودگی هوا در تهران به‌طور متوسط موجب کاهش پنج سال از عمر تهرانی‌ها شده است» بنابر نظر برخی از کارشناسان محیط‌زیست، نخستین زنگ خطر جدی درباره آلودگی هوای تهران در سال ۱۳۷۴ به صدا درآمد. در آن هنگام نزدیک به یکصد نفر از کارشناسان و مدرسان محیط‌زیست، جغرافیا و شهرسازی در پی نشستی در سالن اجتماعات پارک‌شهر تهران، متنی موسوم به بیانیه «هوای تهران ۷۴» منتشر کردند که در آن برای نخستین‌بار از آلودگی هوای پایتخت به عنوان یک «بحران ملی» که راه مقابله با آن «عزم ملی» است، نام برده شد.
سالانه ۴۵ هزار نفر می‌میرند
در ایران سالانه ۴۵ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا می‌میرند. مطابق گزارش بانک جهانی در سال ۱۳۸۲، ۸۱۵۲ نفر تهرانی به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند به‌طوری که فاصله سال‌های ۸۲ تا ۸۵، نه تنها از میزان مرگ بر اثر آلودگی هوا در تهران کاسته نشده بلکه تنها در آبان‌ماه سال ۸۵، آلودگی هوای تهران به اندازه نیمی از تمام سال ۸۲ قربانی داشته است. به خاطر استنشاق هوای تهران ۹۹۰۰ نفر در سال ۸۴ به دلیل دو آلاینده NOx و PM10 فوت کردند. آلاینده PM10 به تنهایی در سال ۱۳۸۸ موجب مرگ ۶۲۰۰ نفر شده است. در اثر آلودگی هوایی که در کشور ایران در سال ۱۳۸۹ به وجود آمد، حداقل چهار هزار نفر در اثر این آلودگی جان خود را از دست داده‌اند.
در سال‌های پس از آن و در پی انعقاد قرارداد همکاری با آژانس ژاپنی جایکا توسط شهرداری تهران، بررسی‌های جامعی در خصوص آلودگی هوای تهران انجام و تدوین راهکارهای لازم برای بهبود وضع آلودگی هوا شروع شد. بنابراین پژوهش‌ها روزانه بالغ بر یک‌هزار و ۱۹۲ تن مواد آلاینده در هوای تهران منتشر می‌شود. بیشترین این آلاینده‌ها مربوط به اکسیدهای گوگرد با انتشار ۶۹۵ تن در هر روز است که بعد از آن به ترتیب اکسیدهای نیتروژن، منواکسید کربن و هیدروکربن‌های سوخته نشده، عمده آلاینده‌های هوای تهران محسوب می‌شوند. براین ارقام باید ۱۶ تن ذرات لاستیک و هفت تن آزبست لنت ترمزها را در سال اضافه کرد. همچنین معلوم شد که اگرچه بیش از ۸۰۰ هزار واحد صنعتی مستقر در تهران سهم بزرگی در آلودگی این شهر دارند، ۸۸ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از آلایندگی وسایل نقلیه است، در حالی که میزان استاندارد آزبست در هوا، صفر و میزانی که سازمان بهداشت و محیط‌زیست برای آمریکا و اروپا ارایه داده، پنج‌صدهزارم فیبر بر میلی لیتر است. اندازه‌گیری این الیاف در هوای تهران، میزان آزبست را سه‌هزارم فیبر بر میلی‌لیتر نشان می‌دهد. این به آن معناست هوایی که تهرانی‌ها تنفس می‌کنند، ۶۰ برابر اروپا و آمریکا آزبست دارد. این میزان بالای آلایندگی درحالی است که میزان استاندارد آزبست در هوای آزاد، صفر است. زیرا از یکسو مصرف سوخت خودروهای فرسوده سه برابر خودروهای جدید و میزان آلایندگی‌شان چندین برابر آنهاست و از سوی دیگر بسیاری از خودروهای تولید داخلی با اینکه نو هستند، اما از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. بنا بر آمارها، در سال ۱۳۸۸ خورشیدی بیش از ۳۰ هزار تاکسی فرسوده در تهران وجود داشت. در این میان آلایندگی موتورسیکلت‌ها با توجه به این نکته که موتورسیکلت‌ها چندین برابر خودروهای شخصی آلودگی تولید می‌کنند وضعیت را بحرانی‌تر می‌کند.
برنامه مبارزه با آلودگی هوا
در کنار آلودگی هوا باید به آلودگی صوتی نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین آلاینده‌های زیست‌محیطی ناشی از وسایل نقلیه در شهرهای بزرگ ایران اشاره داشت. بجز تهران میزان آلودگی هوای شهرهای اهواز، اراک، تبریز، مشهد، شیراز، کرج و اصفهان نیز مورد توجه خاص قرار دارد. در پی این مطالعات، برنامه‌ای تحت عنوان «برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران» در سال ۱۳۷۹ طراحی و تصویب شد تا طبق این برنامه ظرف مدت ۱۰ سال هوای پایتخت به کیفیت سالم و قابل تنفس برسد. این برنامه شامل هفت محور ذیل است: استانداردسازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، ارتقای حمل‌ونقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک و آموزش همگانی.
تقصیر چه کسی است؟
در سال‌های اخیر هر گاه موضوع آلودگی هوا به شرایط اضطرار و بحران رسیده است، مسوولان با اظهار نظرهای رسانه‌ای تقصیر را به گردن دیگری انداخته‌اند. شهرداری و شورای شهر تهران همواره منتقد اجرا نشدن برنامه جامع کاهش آلودگی هوا بوده و همزمان نمایندگان مجلس را به خاطر تصویب معافیت خودروها از معاینه فنی تا پنج سال متهم می‌کنند که در این بحران شریکند. از سوی دیگر سازمان حفاظت محیط‌زیست و دولت هم همواره منتقد شهرداری تهران در این باره بوده‌اند. در این بین اما جان‌هایی گرفته می‌شوند که خانواده‌های آنان نمی‌دانند چه کسانی را به خاطر مرگ عزیزانشان متهم کنند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد