نفع ایران از کاهش تولید

گروه نفت و انرژی- مستندات و آمارها حاکی از آن است که اعضای اوپک و غیراوپک نخستین گام را برای بهبود وضعیت بازار جهانی نفت برداشتند و با اجرای تعهد مبنی بر کاهش تولید نفت، تمایل برای بهبود قیمت‌ها را به نمایش گذاشتند‌.
به‌طوری که توافق اخیر کاهش تولید نفت اوپک و دیگر کشورهای تولیدکننده منجر به افزایش ۱۶ درصدی قیمت نفت از اواخر ماه نوامبر شده است؛ این افزایش قیمت ممکن بود بیشتر باشد اگر تولید نفت گسترده ایران نبود‌.
داده‌های آماری اوپک می‌گوید‌: تولید نفت ایران به نزدیک به چهار میلیون بشکه در روز رسیده است‌. ایران در سال ۲۰۱۵ به‌طور متوسط ۸/۱ میلیون بشکه در روز تولید داشته است، زمانی که این کشور تحت فشار تحریم‌های تحمیلی مرتبط با برنامه هسته‌ای خود بود‌.
این تحریم‌ها در ژانویه سال گذشته در پی توافق برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و کشورهای ۱+۵ برداشته شد و از آن پس تهران تمایل دارد سطح تولید خود را به قبل از زمان تحریم‌ها بازگرداند‌.
رشد درآمد نفتی ایران
براساس این گزارش، درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۱۶، حدود ۹۰ درصد افزایش یافته است و این کشور در حال حاضر ۷/۳ تا ۹/۳ میلیون بشکه در روز تولید نفت دارد‌. صادرات نفت به ۵/۲ میلیون بشکه در روز افزایش یافته که میزان آن از زمان قبل از تحریم‌ها هم فراتر رفته است‌. ولادیمر ساژین، کارشناس انرژی در امور خاورمیانه به اسپاتنیک گفت‌: میزان بالای ذخایر نفتی به تهران این اجازه را داده است که به افزایش سریع صادرات دست یابد‌. در سه‌ماهه گذشته، ایران ۱۳ میلیون بشکه از ۳۰ میلیون بشکه ذخایر نفتی خود را به فروش رسانده است‌.
ایران سومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک است‌. در اوخر ماه نوامبر، سازمان یک تصمیم تاریخی گرفت تا تولید کلی نفت را ۲/۱ میلیون بشکه در روز کاهش دهد؛ یک استثنا وجود داشت که آن هم ایران بود‌. کشوری که اصرار می‌ورزد بعد از حذف تحریم‌هایی که صادرات نفتش را محدود کرده بود سهم خود را از بازار بازگرداند‌.
ساژین گفت‌: تحت شرایط توافق اوپک، ایران قادر خواهد بود تولید خود را در سال ۲۰۱۷، ۹۰ هزار بشکه افزایش دهد‌. با وجود میلیون‌ها بشکه ذخیره نفتی، ایران منابع بکر و دست‌نخورده‌ای نیز به تازگی کشف کرده است‌. براساس اطلاعات اخیر وزارت نفت، ایران وجود میزان قابل توجهی از ذخایر نفت شیل در استان لرستان را تایید کرده است‌.
در حقیقت قیمت پایین‌تر و تولید بیشتر برای تهران مناسب به نظر می‌رسد‌. به گفته مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، هزینه تولید نفت برای ایران بشکه‌ای کمتر از ۱۰ دلار است‌. در ۳۰ نوامبر سازمان اوپک موفق به دستیابی به توافق کاهش تولید شد، با وجود مخالفت کشورهایی مانند ایران، لیبی و نیجریه که در نهایت خواستار معافیت از برنامه کاهش تولید بودند و به تدریج به آن دست یافتند، با این توجیه که تولید آنها در گذشته نیز با ظرفیت کامل نبوده است‌.
اوپک با کاهش تولید حدود ۲/۱ میلیون بشکه در روز یا ۵/۴ درصد از کل تولیداتش به ۵/۳۲ میلیون بشکه در روز از اول ژانویه موافقت کرده است‌. مسکو نقش مهمی در شکل‌گیری توافق داشته است، زمانی که وزیر انرژی روسیه با الکساندر نواک با خالد الفالح وزیر انرژی عربستان گفت‌وگو کردند و متعهد شدند که تولید خود را روزانه هزار ۳۰۰ بشکه کاهش دهند، به عبارتی نیمی از کاهش کلی تولید مورد نظر اوپک توسط اعضای غیرعضو اوپک فراهم شد‌.
کاهش ۱۰۰ درصدی تولید
از سویی عربستان و کویت روز پنجشنبه اعلام کردند که تولید خود را بیش از میزانی که متعهد شده بودند، کاهش داده‌اند‌. کمیته نظارت بر اجرای توافق کاهش تولید قرار است روز ۲۲ ژانویه در وین تشکیل جلسه دهد‌. اوپک هیچ مکانیسمی برای ملزم ساختن اعضا به اجرای توافقات کاهش تولید ندارد‌.
در همین حال هیات‌های نمایندگی کشورهای عضو اوپک می‌گویند، با وجود ادعای عربستان مبنی بر کاهش تولید خود به کمتر از رقم تعهد شده، بعید است اوپک به همه کاهش تولید وعده داده شده‌اش عمل کند‌. اما تبعیت ۸۰ درصدی نیز مناسب خواهد بود، حتی تبعیت پایین ۵۰ درصدی نیز قابل قبول است‌.
سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت در حال برنامه‌ریزی برای کاهش ۲/۱ میلیون بشکه‌ای تولید خود و رساندن تولید روزانه اش به ۵۰/۳۲ میلیون بشکه در روز است‌. روسیه و دیگر تولیدکنندگان غیرعضو اوپک نیز در حال برنامه‌ریزی برای کاهش حدود ۶۰۰ هزار بشکه از تولید روزانه خود هستند‌.
اوپک و تولیدکنندگان غیر عضو این سازمان قصد دارند عرضه نفت خود را کاهش دهند تا از مازاد عرضه جهانی نفت بکاهند و موجب تقویت قیمت‌ها شوند‌.
سابقه تبعیت از توافقات
کاهش تولید سال ۲۰۰۹، بیش از میزان تبعیت از توافقات در سال‌های گذشته از جمله در اواخر دهه ۹۰ میلادی بوده که کشورها به تعهدات خود در زمینه کاهش تولید عمل نکرده بودند‌. براساس آمارهای آژانس بین‌المللی انرژی، میزان متوسط تبعیت اوپک از توافقات کاهش تولید ۶۰ درصد است‌.
یکی دیگر از اعضای هیات‌های نمایندگی کشورها نزد اوپک گفت‌: «معمولا در اوپک تبعیت خوب نزدیک ۸۰ درصد است‌.‌.‌. تبعیت ۱۰۰ درصدی در کار نخواهد بود‌.» در سال ۲۰۰۹، عربستان و متحدانش در منطقه خلیج‌‌فارس بیشترین میزان تبعیت را نشان دادند‌. رتبه بعدی متعلق به الجزایر بود که تقریبا به تمام تعهدات خود در زمینه کاهش تولید عمل کرد‌. تبعیت ونزوئلا حدودا ۶۹ درصد بود، در حالی که ایران و آنگولا به کمتر از نصف تعهدات خود در زمینه کاهش تولید عمل کردند‌.
هرچند انتظار می‌رود این بار تبعیت کشورهای حاشیه خلیج فارس بالا باشد، اما منابع صنعتی و منابع درون اوپک انتظار ندارند تبعیت کل اوپک از توافق کاهش تولید به همان میزان بالا باشد‌.