«نهضت ملی مسکن» درگیر مشکلات مالی

گروه مسکن- وعده انتخاباتی ابراهیم رییسی مبنی بر ساخت چهار میلیون واحد مسکونی طی چهار سال از همان ابتدای روی کار آمدن دولت مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه مسکن و ساختمان قرار گرفت؛ آنها معتقد بودند اجرای پروژه‌ای با چنین ابعاد بزرگی در شرایط اقتصادی کنونی تقریبا ناممکن است. کارشناسان و متخصصان همچنین نسبت به تبعات ناموفق ماندن دولت سیزدهم در اجرای این طرح مسکنی هشدار داده و در این خصوص به تورمی که پس از طرح مسکن مهر در دولت احمدی‌نژاد گریبانگیر بازار مسکن کشور شده بود، اشاره کرده بودند.
پس ‌از گذشت نیمی از عمر دولت سیزدهم، مسیر ساخت چهار میلیون واحد مسکونی با فراز‌و‌نشیب‌هایی از قبیل تامین زمین، پرداخت تسهیلات به متقاضیان و تامین مالی و … رو‌به‌رو شده است. اگر این چالش‌ها در برهه زمانی مناسب هموار نشوند، ممکن است سرنوشتی مشابه مسکن مهر در انتظار متقاضیان این واحد مسکونی باشد که هم‌اکنون نیز بیش از ۱۴۰ هزار واحد مسکن مهر، تحویل متقاضیان نشده که با همت وزیر جوان راه‌و‌شهرسازی در آینده نزدیک این بحران به پایان خواهد رسید.
مهرداد بذرپاش وزیر راه‌و‌شهرسازی کابینه سیزدهم با اعلام اینکه در سراسر کشور یک میلیون و ۹۳۵ هزار و ۲۷۶ واحد مسکونی طرح حمایتی دولت در دست ساخت است، گفت: واحدهای مسکونی طرح نهضت ملی مسکن به صورت واگذاری زمین برای ساخت واحد مسکونی در شهرها و در روستاها، انبوه‌سازی در اراضی اجاره، بافت‌های فرسوده شهری، خود‌مالکی، نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی روستایی و تکمیل مسکن مهر در حال ساخت است.
با توجه به پشتکار جدی و عزم ریاست محترم کشور و وزارتخانه‌های دخیل در راستا نشانه‌های خوبی در خصوص تعهد به این وعده به چشم می‌خورد، اما عده‌ای از کارشناسان این وعده را ملموس و وعده دولت در خصوص ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال دولت سیزدهم با توجه به عقب‌افتادگی‌هایی که از این دولت پیشین به جا مانده است، صرفا یک شعار می‌دانند.
انباشت مسائل حل‌نشده در حوزه مسکن طی دهه‌های اخیر، با راهکارهای کوتاه‌مدت و تک‌وجهی قابل حل نیست. اواخر سال گذشته (۱۴۰۱) ابوالفضل نوروزی، مشاور وزیر راه‌و‌شهرسازی با تایید بالا بودن سهم زمین از قیمت تمام‌شده مسکن، این عدد را در کل کشور ۶۰ درصد و در ادامه عدد آن را در تهران ۷۰ درصد اعلام کرد. بارها کارشناسان گفته‌اند که قیمت زمین بیش از حد بالاست و همین موضوع، منجر به گرانی مسکن شده است.
براساس نظریه کارشناسان حوزه مسکن، سهم ساخت مسکن از قیمت تمام‌شده زمین در بسیاری از کشورها، فقط ۳۰ درصد عنوان شده است. البته در مهرماه امسال بانک مرکزی گزارشی از تغییرات بازار معاملات مسکن استان تهران که برگرفته از آمارهای خام سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور بوده، انتشار داد. عمق فاجعه بر این اساس بود که افزایش قیمت مسکن در تهران را نسبت به سال پیش، ۸۰ درصد نشان می‌دهد. بازار مسکن مانند هر بازار اقتصادی دیگر تابع قانون عرضه‌و‌تقاضاست و زمانی که عرضه در بازار به اندازه کافی رخ ندهد، در بازار شاهد نیاز شدید از سوی متقاضیان خواهیم بود که در مقابل موجب افزایش قیمت مسکن در بازار خواهد شد. افزایش قیمت مسکن در بازار موجب سوداگری دلالان خواهد شد که دست به عمل «احتکار» می‌زنند.
کارشناسان اعلام می‌کنند آنچه که می‌تواند این کسری را در بازار مسکن جبران کند، افزایش عرضه زمین به بازار مسکن است. ساخت مسکن نیازمند زمین بوده ولی به علت ایجاد انحصار‌طلبی عده‌ای از سوداگران این اتفاق در بازار مسکن رخ نداد. این در حالی است که تعداد زیادی زمین در اطراف شهرهای جدید تهران وجود دارند که با شناسایی این زمین‌ها می‌توان کسری مسکن را جبران کرد که در مقابل موجب ایجاد ثبات در بازار مسکن می‌شود.
حسن تیزمغز مشاور وزیر راه‌و‌شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن با تاکید بر اینکه عدم وام‌دهی بانک در راستای قانون جهش تولید موجب بر زمین ماندن وعده انتخاباتی رییس‌جمهوری‌ خواهد شد، گفت: هیات دولت طی جلساتی که با حضور رییس‌جمهوری برگزاری کرد، موظف به پرداخت تسهیلات مسکن در راستای قانون جهش تولید مسکن هستند. البته بانک‌هایی که در این مسیر کم‌کاری کنند قطعا ۲۰ درصد جریمه می‌شوند و بانک‌مرکزی باید پیگیری جریان وام‌دهی باشد.
مشاور وزیر راه‌و‌شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن در ادامه تاکید کرد: البته بانک‌ها امروز با بخش خصوصی در حال رقابت هستند. بانک‌ها اقداماتی در راستای ساخت‌وساز مسکن به بخش خصوصی نمی‌کنند که این موضوع هم‌اکنون یکی از مشکلات اساسی کشور است. بانک‌ها باید به عنوان بازوی دولت در راستای قانون جهش تولید مسکن حرکت کنند.
این مسوول در خصوص واحدهای مسکونی که در دست بانک‌هاست، به مهر گفت: بانک‌ها باید این واحدهای مسکونی را به بازار مسکن برای برقراری تعادل عرضه کنند، اما بانک‌ها در حال زدوبند تجاری هستند و این واحدهای مسکونی را با بالاترین قیمت در بازار به فروش می‌رسانند. امروزه قیمت تمام‌شده مسکن در واحدهای نهضت ملی حدود ۱۰ میلیون تومان برآورد شده که با قیمت زمین حدود ۲۵ میلیون تومان می‌توان قیمت‌گذاری کرد؛ البته بدون محاسبه شود.
مشاور وزیر راه‌و‌شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن در پایان خاطرنشان کرد: انتظار می‌رود مشکلات موجود در حال حاضر رفع شود و بانک‌ها با اعطای تسهیلات منابع مالی مورد نیاز مسیر ساخت‌وساز ۴ میلیون واحد مسکونی که وعده رییس‌جمهوری است را هموار کنند.