نوآوری و سرمایه‌گذاری اولویت توریسم خاورمیانه

گروه فرهنگ و گردشگری- کشورهای عضو گردشگری سازمان ملل در خاورمیانه به آینده چشم دوخته‌اند و گرد هم آمدند تا بر تقویت سرمایه‌گذاری در این بخش و رشد محصولات جدید برای ایجاد انعطاف‌پذیری و گسترش جامعیت تمرکز کنند.
کمیسیون منطقه‌ای خاورمیانه از هیات‌های بلندپایه ۱۳ کشور عضو، ازجمله هشت وزیر گردشگری استقبال کرد. دبیر کل گردشگری سازمان ملل متحد نیز ضمن خوشامدگویی به نمایندگان، از همه اعضا دعوت کرد تا در جشن سالگرد طلایی کمیسیون به او بپیوندند و خاطرنشان کرد که در طول ۵۰ جلسه، آنها با یکدیگر همکاری کرده‌اند تا گردشگری را هم از نظر اندازه و هم از نظر تاثیر در سراسر منطقه رشد دهند.
دبیرکل زوراب پولولیکاشویلی با توجه ویژه به اولویت‌های کلیدی آموزش گردشگری، مشاغل و سرمایه‌گذاری، به‌روزرسانی‌هایی را درباره کار سازمان از زمان آخرین جلسه کمیسیون (اردن، ژوئن‌۲۰۲۳) به اعضا ارائه کرد. وی در افتتاحیه این نشست گفت: اکنون با اطمینان می‌توان گفت که خاورمیانه یک رهبر واقعی گردشگری جهانی نه تنها از نظر ورود گردشگر، بلکه با توسعه‌بخشی به توریسم در سراسر جهان است. دبیرکل معتقد است که خاورمیانه سرمایه‌گذاری پیشرو در صنعت توریسم است و می‌تواند از ایده‌های بزرگ و پروژه‌های جاه‌طلبانه در هر سطحی حمایت کند.
تاکنون عربستان، عمان، امارات متحده عربی و قطر گام‌های بلندی برای توسعه سرمایه‌گذاری در حوزه توریسم برداشته‌اند و در پی آنها ایران نیز برای عقب نماندن از قافله با تعریف بسته‌های سرمایه‌گذاری حرکت خود را آغاز کرده است.
گردشگری متنوع‌تر و نوآورانه‌تر
در نشست کمیسیون منطقه‌ای گردشگری سازمان ملل به دنبال گزارش‌های دبیرکل و مدیر منطقه‌ای خاورمیانه، تمرکز بر ایجاد یک بخش متنوع‌تر، انعطاف‌پذیرتر و نوآورانه‌تر معطوف شد. با انعکاس تعهد گردشگری سازمان ملل برای شکل دادن انعطاف‌پذیری و ایجاد فرصت‌ها از طریق تنوع، اهمیت پتانسیل قابل توجه گردشگری سلامت برای منطقه آشکار شده و این موضوع نیز طرف توجه بیشتر کشورهای حاضر در نشست قرار گرفت.
افزون بر این اهمیت روزافزون گردشگری خوراک به عنوان ستون توسعه روستاها و میراث فرهنگی از دیگر نکات مورد بحث در این نشست بود. در مسقط همچنین پولولیکاشویلی- دبیرکل گردشگری سازمان ملل- رسما بروشوری را در مورد لزوم توجه ویژه به گردشگری غذا به وزیر گردشگری و میراث عمان ارائه کرد.
آموزش و سرمایه‌گذاری از دیگر موضوعات در دستور کار نشست بود. به زعم نهاد گردشگری سازمان ملل، خاورمیانه به عنوان قطب اصلی در هر دو بخش آموزش و سرمایه‌گذاری ظاهر شده است.
در این نشست پادشاهی عربستان سعودی درخصوص ارائه آموزش حرفه‌ای به ده‌ها هزار کارگر گردشگری، از جمله در مدرسه جدید مهمان‌نوازی ریاض، نکاتی را مطرح کرد تا نقش پیش روی عربستان در این حوزه آشکار شود.
در پایان نشست اعضا توافق کردند که پنجاه و یکمین کمیسیون منطقه‌ای خاورمیانه در سال ۲۰۲۵ در دوحه قطر برگزار شود.
اقدامات ایران برای توسعه سرمایه‌گذاری
در حالی که کشورهای منطقه ازجمله عربستان، عمان و قطر اقداماتی را برای سرمایه‌گذاری حوزه گردشگری انجام داده‌اند، ایران نیز بیکار نبوده و تلاش‌هایی را برای افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه به انجام رسانده است.
به تازگی مدیرکل سرمایه‌گذاری، زیرساخت و مناطق نمونه گردشگری از تدوین ۶۳۶ بسته سرمایه‌گذاری گردشگری خبر داد.
احمد تجری گفت: هدف از تدوین بسته‌های سرمایه‌گذاری، شناسایی ظرفیت‌های گردشگری موجود، بسترسازی مناسب برای جذب سرمایه‌گذاران واجد شرایط و همچنین تسریع و تسهیل در فرآیندهای سرمایه‌گذاری است.
او با اشاره به همکاری دستگاه‌های اجرایی کشور در تدوین بسته‌های سرمایه‌گذاری‌ اظهار کرد: تعداد ۱۸۴‌بسته سرمایه‌گذاری با همکاری‌های بخش خصوصی، ۱۴۳‌بسته سرمایه‌گذاری با همکاری و مشارکت شهرداری و همیاری شهرداری‌ها و ۱۲۵‌بسته سرمایه‌گذاری گردشگری در حوزه منابع آبی، آب‌درمانی و تفریحات و سرگرمی‌های آبی با همکاری و مشارکت وزارت نیرو تهیه شده است.
مدیرکل سرمایه‌گذاری، زیرساخت و مناطق نمونه گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افزود: ۶۳‌بسته سرمایه‌گذاری با مشارکت منابع طبیعی، ۴۹‌بسته با همکاری و محوریت صندوق توسعه و احیای بناهای تاریخی، ۱۴بسته با همراهی شرکت فرودگاه‌های کشور، ۱۳بسته با مشارکت جهاد کشاورزی و امور اراضی، ۹بسته با همکاری راه و شهرسازی، ۷‌بسته با مشارکت مناطق آزاد، ۶ بسته با همکاری اوقاف و ۲۳بسته گردشگری با مشارکت و همراهی دیگر دستگاه‌های اجرایی برای واگذاری به سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری تدوین شده است.
تجری گفت: تهیه و تدوین این بسته‌ها با همکاری دستگاه‌های مربوطه همچنان ادامه دارد و سرمایه‌گذاران از طریق مراجعه به ادارات‌ کل استانی وزارتخانه می‌توانند از آخرین وضعیت بسته‌های سرمایه‌گذاری گردشگری مطلع شوند.
موانع اجرایی و مدیریتی
نگاهی به وضعیت سال‌های گذشته گویای آن است که مشکل عمده ایران برای جذب سرمایه در حوزه گردشگری، مربوط به مسائل اجرایی و مدیریتی و نیز موانع و خلأهای قانونی است.
مشکلات حقوقی، مالکیت‌ها، تفکیک و آزادسازی اراضی و تغییر کاربری زمین‌ها ازجمله مهم‌ترین سرفصل‌های موانع سرمایه‌گذاران در حوزه توریسم کشور هستند.
برای حل این مشکلات لازم است که با اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی مناسب و برطرف کردن محدودیت‌های حقوقی، قانونی، اداری، سیاسی، اجتماعی و سازماندهی و ساماندهی منابع به سوی توسعه سرمایه‌گذاری گردشگری در کشور گام برداریم.با استناد به پژوهش صورت گرفته با عنوان «‌بررسی موانع توسعه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنعت جهانگردی ایران» می‌توان گفت جذب سرمایه در حوزه گردشگری نیازمند توسعه زیرساخت‌های اقتصادی، فراهم کردن شرایط اجتماعی مناسب و بهبود روابط سیاسی با سایر کشورهاست. تبلیغات کم، نگاه منفی گردشگران بین‌المللی در مورد وضعیت ایران و ضعف‌های زیرساختی باعث شده که گردشگران محدودی به کشور بیایند و نتیجه این شرایط نیز آن بوده که تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در صنعت توریسم ایران پایین باشد.
با این همه، به نظر می‌رسد چنانچه جهان‌بینی خود را گسترش دهیم، جاذبه‌های گردشگری را به شکل مطلوب‌تری معرفی و از سیاست خارجی نیز تنش‌زدایی کنیم، مبحث اقتصادی صنعت توریسم کشور قابل حل است و ایران نیز می‌تواند همچون سایر کشورهای مطرح منطقه از این صنعت درآمدزا بهره‌مند شود.