نگاهی به مهم‌ترین انتخابات سال

گروه بین‌الملل- ماه گذشته میلادی بود که اولین ناو هواپیمابر ترکیه به نام آنادولو وارد تنگه بسفر شد و رجب طیب اردوغان در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری سعی کرد که با نمایش این ناو هواپیمابر، نظر رای‌دهندگان ملی‌گرای ترکیه را به خود جلب کند. با این حال به نظر می‌رسد، کاریزما، اقدامات بزرگ و تسهیلاتی که برای رای‌دهندگان به ارمغان آورده چندان هم کافی نباشد، زیرا ممکن است مردی که از سال ۲۰۰۳ بر ترکیه حکومت می‌کند، این بار با شکست در مهم‌ترین انتخابات سال جهان مواجه شود.
در واقع بررسی روندها نشان می‌دهد که انتخابات ترکیه اکنون بر لبه تیغ قرار دارد. امروز اکثر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اردوغان اندکی از رقیب اصلی خود یعنی کمال قلیچداراوغلو عقب‌تر است. در این رابطه برخی از ناظران غربی معتقدند که اگر اردوغان بازنده انتخابات باشد، در ترکیه یک تغییر سیاسی خیره‌کننده به وجود خواهد آمد، چرا که دولت جدید سعی می‌کند روابط آسیب‌دیده خود با غرب را ترمیم کند و از سوی دیگر این پیام مخابره می‌شود که در دوران حکومت قدرتمندان از مجارستان تا هند، کنار رفتن اردوغان آن هم در یک انتخابات امیدواری نسبت به شکست حاکمان اقتدارگرا را افزایش می‌دهد.
ترکیه کشوری با درآمد متوسط و ۸۵ میلیون نفر جمعیت در تلاقی میان اروپا و خاورمیانه است. در طول ۲۰ سال گذشته اردوغان سعی کرده با تضعیف سیستماتیک برخی از نهادهای کشور قدرت خود را تثبیت کند. در این خصوص نشریه اکونومیست در تازه‌ترین گزارش خود آورده است: سیاست‌های اقتصادی اردوغان بیش از همه به مردم عادی آسیب زده است. او طی دو سال سه رییس بانک مرکزی را برکنار و داماد خود را وزیر دارایی کرد. با این حال در شرایطی که رشد اقتصادی ترکیه ثابت مانده، تورم در این کشور در سال ۲۰۲۲ به ۸۶ درصد رسیده و برای نمونه قیمت پیاز طی دو سال ۱۰ برابر شده است.
این در شرایطی است که کمال قلیچداراوغلو رقیب اصلی اردوغان وعده داده که اگر در انتخابات پیروز شود، نه‌تنها استقلال بانک مرکزی را بازمی‌گرداند، بلکه تورم را تک‌رقمی خواهد کرد. اما آنچه مشخص است، ترکیه تنها به اصلاحات اقتصادی نیاز ندارد. اردوغان امروز از طریق یک هیات انتصابی حقوقی، قوه قضاییه را خنثی کرده است. او علاوه بر اینکه آزادی رسانه‌ها را محدود کرده، در سال ۲۰۱۷ و با تغییر قانون اساسی ضمن کنار گذاشتن پارلمان، اختیار ریاست‌جمهوری را نیز برعهده گرفته و مخالفان خود را با تهدید، زندان و اعمال فشار مهار کرده است. به همین دلیل برخی امیدوارند با شکست اردوغان تمامی این روندها معکوس شود و اتفاقات بهتری در ترکیه رقم بخورد.
علاوه بر این آن‌طور که نشریه اکونومیست گزارش داده، پیروزی رقبای اردوغان نه‌تنها برای همسایگان بلکه از لحاظ ژئوپلیتیکی برای غرب نیز ارزش زیادی دارد. در واقع از آنجا که ترکیه روز‌به‌روز از به اروپا دورتر شده، پیروزی قلیچداراوغلو می‌تواند احترام به حقوق بشر و آزادی زندانیان سیاسی در ترکیه را کلید بزند. اروپا نیز در مقابل می‌تواند با احیای برنامه صدور روادید آسان برای شهروندان ترکیه و دسترسی این کشور با بازار واحد اروپا به چنین اقداماتی پاسخ متقابل دهد. همچنین غربی‌ها امیدوارند با رفتن مردم قدرتمند ترکیه، شکاف میان این کشور و ناتو ترمیم و فرآیند عضویت سوئد در این سازمان تسهیل شود.
با تمامی این احوال نباید چندان خوش‌بین بود، چراکه ترکیه پسا اردوغان هر چند که ممکن است همچنان پهپادهای اوکراین را تامین کند، اما به تحریم‌های علیه روسیه نخواهد پیوست. با این حال یک امیدواری مهم نیز برای غرب در صورت شکست اردوغان وجود دارد، اینکه در شرایطی که برخی حاکمان در جهان نه به طور مستقیم بلکه از طریق تضعیف کردن نهادها به بسط قدرت خود اقدامی می‌کنند، شکست احتمالی اردوغان نشان می‌دهد که می‌توان روند فرسایشی دموکراسی را معکوس کرد. در واقع هر چند که قلیچداراوغلو ممکن است اندکی کسل‌کننده به نظر برسد، اما می‌تواند چهره ترکیه را به صورت جذابی تغییر دهد. در مقابل پیروزی اردوغان نیز لحظه بزرگی جهت مبارزه با دموکراسی است.