نگرانی‌های پس از تحریم

اشکان نظام‌آبادی- شرایط سخت اقتصادی و مشکلاتی که در عرضه برخی کالاها پس از آغاز دوباره تحریم‌های آمریکا در کشور به وجود آمده نگاه‌ها را به سمت بنادر جنوبی کشور معطوف کرده است. نگرانی‌های پس از تحریم آنقدر بر وضعیت اقتصادی کشور سایه انداخته است که به محض ایجاد بدبینی نسبت به کمیاب شدن یک کالا سیل تقاضا بر بازارها سرازیر می‌شود. این وضعیت تقریبا در مورد تمامی کالاهای موجود در بازار ایجاد شده است اما نگرانی‌ها بیش از همه در مورد کالاهای اساسی وجود دارد. بندر امام خمینی و سایر بنادر استان خوزستان اولین هدف ورود و تامین کالاهای اساسی کشور محسوب می‌شوند، بنادری که مدیران آن می‌گویند تحریم‌ها باعث توقف عملیات تخلیه نشده است. مقامات سازمان بنادر و دریانوردی می‌گویند با وجود تحریم‌ها از ۸۰ درصد ظرفیت انبار کالاهای اساسی در بنادر استفاده می‌شود و در اردیبهشت‌ماه امسال واردات کالاهای اساسی دو برابر شده است؛ ادعایی که بازدیدهای میدانی نیز آن را تایید می‌کند.
نگاهی کوتاه به وضعیت تخلیه کشتی‌های حامل کالای اساسی واقع در بندر امام نشان می‌دهد ورود و خروج کشتی‌های خارجی هرچند با ترفندهای ضدتحریم و خودداری از ردیابی، اما با وضعیتی عادی در حال انجام است؛ کشتی‌هایی که یکی پس از دیگری در حال تخلیه کالا مشاهده می‌شوند. با این وجود اولین چیزی که پس از بازدید مشخص می‌شود «محدوده جغرافیایی» نه چندان گسترده در ملیت کشتی‌هاست؛ چین، فیلیپین، کوبا و روسیه از جمله مهم‌ترین کشورهایی هستند که محموله‌های آنها در بندر مشاهده می‌شود. این اسامی نشان می‌دهد دولت برای تامین کالاهای اساسی خود کشورهایی را انتخاب کرده است که کمترین اصطکاک را با قوانین محدود‌کننده آمریکا داشته باشند. وقتی سری به یکی از کشتی‌های حامل بار «ذرت زرد» با خدمه‌ فیلیپینی می‌زنیم کاپیتان کشتی از موردی تهدیدکننده یا محدودیتی در ورود و خروج به بنادر ایران صحبت نمی‌کند و ظاهرا اقامت خوبی را هم پشت سر گذاشته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که ظرفیت انبارهای کالای اساسی در بندر امام خمینی تقریبا کامل است. بنابراین می‌توان برای نایاب شدن کالاهای اساسی در کشور سراغ دلایل دیگری مانند احتکار و هجوم تقاضا رفت. در حال حاضر ظرفیت انبارهای کالای اساسی در بندر امام خمینی(ره) حدود ۲۱ میلیون تن است که همه این انبارها تقریبا تکمیل است.
به عنوان مثال نگاهی به مخازن نگهداری روغن با ظرفیت ۴۰۰ هزار تن نشان می‌دهد که در این مخازن به صورت مداوم بارگیری روغن برای کارخانه‌های تولیدی انجام می‌شود. مدیر‌کل بنادر و دریانوردی خوزستان به خبرنگاران می‌گوید: به طور متوسط ۸۰ درصد کالاهای اساسی از بندر امام خمینی وارد کشور می‌شود. این بندر ۱۱ هزار هکتار وسعت داشته که هزار و ۳۰۰ هکتار آن عملیاتی بوده و ۶۰۰ هکتار به خدمات لجستیکی، حمل‌و‌نقل و انبارها اختصاص دارد که به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی واگذار شده است.
دریس با بیان اینکه شهر لجستیکی غلات در بندر امام خمینی (ره) تاسیس می‌شود، می‌گوید: سه میلیون تن ظرفیت درجا برای غلات و کالاهای اساسی در این بندر ایجاد شده که اگر دو ماه این انبارها تخلیه شود، ۱۸ میلیون تن ظرفیت نگهداری غلات در بندر امام داریم. سه میلیون تن نیز انبار نگهداری سیگار ایجاد شده است.
مدیر‌کل بنادر و دریانوردی خوزستان یادآور می‌شود: توسط بخش خصوصی در بندر امام خمینی ۳۰۰ هزار تن مخازن نگهداری فرآورده‌های نفتی و ۴۰۰ هزار تن مخازن نگهداری روغن خوراکی ایجاد شده که این سرمایه‌گذاری‌ها با هدف کاهش هزینه تمام شده تخلیه و حمل کالا تعطیل شده‌اند. همچنین کارخانه‌های تصفیه شکر و روغن خوراکی نیز با پیشرفت ۷۰ درصدی در حال احداث در بندر امام خمینی هستند که هزینه تمام شده این کالاها را کاهش خواهند داد.
او با بیان اینکه ۴۰ پست اسکله در بندر امام خمینی احداث شده، می‌گوید: ۱۱ سکوی ریلی در بندر فعال است تا سهم حمل ریلی کالا نسبت به حمل‌و‌نقل جاده‌ای در این بندر افزایش یابد.
دریس با بیان اینکه در دو ماه ابتدایی امسال نسبت به سال گذشته تعداد کشتی‌های تخلیه‌شده حامل کالاهای اساسی ۸۵ درصد رشد داشته است، می‌گوید: تناژ این کشتی‌ها نیز ۹۰ درصد افزایش یافته است. موجودی کالای اساسی در انبارهای بندر امام خمینی نیز ۶۰ درصد رشد داشته است.
مدیر‌کل بنادر و دریانوردی خوزستان می‌گوید: در دوماه ابتدایی امسال ۶۳ فروند کشتی حامل کالاهای اساسی در بندر امام خمینی تخلیه شد که در این مدت در سال گذشته ۳۴ فروند کشتی تخلیه شده است. از نظر تناژ نیز در دو ماهه ابتدایی سال‌جاری، سه میلیون تن انبارهای کالاهای اساسی تخلیه شد که سال گذشته این شاخص یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن بود. موجودی کالاهای اساسی در انبارهای بندر امام‌خمینی در ماه‌های فروردین و اردیبهشت امسال دو میلیون و ۸۰۰ هزار تن بود که در مدت مشابه سال گذشته یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن بوده است.
او ادامه می‌دهد: مجموع کالاهای اساسی و غیر‌اساسی تخلیه شده در بندر امام خمینی‌(ره) در دو ماهه ابتدایی امسال پنج میلیون و ۴۸۳ هزار تن بود که این شاخص در سال گذشته در مدت مشابه چهار میلیون و ۲۶۳ هزار تومان بوده است که رشد ۲۶ درصدی را نشان می‌دهد.
مدیر‌کل بنادر و دریانوردی خوزستان با تاکید بر اینکه روند افزایش واردات کالاهای اساسی همواره در بندر امام خمینی برقرار بوده است، این فرآیند را افزایشی می‌داند و می‌گوید: بخش بندری و تخلیه کالاهای اساسی در کمبود این کالاها تاثیر ندارد و اگر کمبودی در این بخش احساس می‌شود به سایر مراحل آن در هنگام توزیع مربوط می‌شود.
به گفته دریس در حال حاضر به طور همزمان ۹ تا ۱۰ فروند کشتی حامل کالاهای اساسی در بندر امام خمینی‌(ره) در حال پهلو گرفتن و تخلیه کالا هستند و به طور متوسط روزانه هفت تا هشت هزار تن کالا از کشتی‌ها تخلیه می‌شود.
او درباره تعرفه تخلیه کشتی که از وارد‌کننده اخذ می‌شود، گفت: سازمان بنادر و دریانوردی در سال‌جاری تعرفه تخلیه این کالاها را نسبت به سال گذشته برای انواع کالاهای اساسی بین ۵/۶ تا ۹ درصد افزایش داده است. از این رو تعرفه تخلیه هر تن ذرت از وارد‌کننده ۴۰۰/۸ تومان برآورد می‌شود. مدیر‌کل بنادر و دریانوردی خوزستان می‌گوید: کالاهای اساسی که از طریق بندر امام خمینی وارد کشور می‌شود شامل نهاده‌های دامی، جو، ذرت، سویا، کنجاله سویا و کود شیمیایی است و لاستیک نیز علاوه بر واردات از بندر شهید رجایی، از بنادر آبادان و خرمشهر نیز وارد کشور می‌شود.
او ادامه می‌دهد: میزان کالای کانتینری وارد و صادر شده از طریق بندر امام خمینی در دو ماه ابتدایی امسال شامل پنج هزار تن TEU به عنوان کالای تخلیه شده و ۱۰ هزار TEU نسبت به کالای بارگیری شده در کشتی‌هاست که نسبت به مشابه سال گذشته در بخش بارگیری پنج درصد کاهش داشته‌ایم.
دریس در پاسخ به پرسشی در خصوص مدت زمان تخلیه کالا از کشتی تا ورود آن به چرخه حمل‌و‌نقل جاده‌ای و ریلی می‌گوید: از زمانی که یک کشتی اقدام به تخلیه کالا و انتقال آن به انبارها می‌کند و سپس مجوزهای خروج از انبار را از دستگاه‌های مربوطه اخذ کرده و اسناد ترخیص آن صادر می‌شود تا در کامیون یا قطار بارگیری شود، ۴۵ روز زمان می‌برد که به استانداردهای جهانی نزدیک شود.
او در خصوص دیگر اقدامات انجام شده در بندر امام خمینی در دوماهه امسال گفت: از ابتدای سال‌جاری تاکنون یک کشتی حامل ۱۳ هزار و ۷۰۰ راس دام زنده و یک فروند کشتی حامل ۵۰۰ هزار تن برنج وارد بندر امام خمینی(ره) شده است. در این مدت همچنین ۴۳ هزار تن گندم از بندر امام خمینی(ره) به بندر چابهار توسط شناورهای داخلی، کاپوتاژ شد. این مقام مسوول در سازمان بنادر در خصوص موجودی شکر و روغن خوراکی در انبارها و مخازن بندر امام خمینی اظهار داشت: ۸۹ هزار تن شکر فله در انبارها داریم که ۱۴ هزار تن نیز در حال تخلیه هستند که به ۱۰۳ هزار تن می‌رسد. ۱۸۰ هزار تن نیز روغن خوراکی در مخازن بندر امام خمینی(ره) ذخیره شده است.
به گفته رییس امور بندری بندر امام ۸۰ درصدی ظرفیت انبار کالاهای اساسی در بندر امام خبر داد و در اردیبهشت‌ماه امسال واردات کالاهای اساسی دو برابر شده است. علی‌اکبر احمدی با اشاره به ظرفیت بندر امام خمینی(ره) برای پهلوگیری کشتی‌ها با سایز پاناماکس می‌گوید: عمق مناسب اسکله‌های این بندر باعث می‌شود قیمت تمام‌شده کالا کاهش یابد. او با بیان اینکه «تجهیزات تخلیه و بارگیری پیشرفته‌ای در بخش کالای اساسی داریم» می‌گوید: علاوه بر این جرثقیل‌های فوق‌پیشرفته‌ای در بندر امام نصب شده که زمان توقف کشتی را کاهش می‌دهد. رییس امور بندری بندر امام خمینی می‌گوید: اینکه این بندر ظرفیت نگهداری همزمان سه میلیون تن کالای اساسی را دارد و طی شش ماه اخیر واردات کالاهای اساسی از بندر امام(ره) افزایش یافته به‌طوری که هم‌اکنون از ۸۰ درصد ظرفیت بندر امام(ره) در بخش کالای اساسی استفاده می‌شود. احمدی با یادآوری اینکه در اردیبهشت‌ماه امسال واردات کالاهای اساسی به کشور دو برابر شده می‌گوید: در حالت عادی ۴۰ درصد ظرفیت خالی در بخش انبار کالای اساسی داشتیم که هم‌اکنون این ظرفیت تقریبا پر شده و در حال ایجاد ظرفیت‌های جدید هستیم.