نگران ۱۰ سال آینده هستم

مژگان فرجی – شهریار طاهرپور، عضو کمیسیون صنایع‌ومعادن مجلس شورای اسلامی و نماینده تویسرکان است که برای نهمین دوره از مجلس ثبت‌نام نکرده و شرایط صنعتی و اقتصادی کشور را مساعد ارزیابی نمی‌کند.
وی در گفت‌وگویی با روزنامه «جهان‌صنعت» که متن کامل آن در زیر آورده شده ضمن آنکه بیان کرد یکی از انتقادات به دولت ثابت نگه داشتن نرخ ارز در کشور است نسبت به ۱۰ سال آینده شرایط اقتصادی کشور هم به شدت ابراز نگرانی کرد.
در بحث خصوصی‌سازی جایگاه شهروند در کجا قرار دارد؟
موضوع مورد بحث برمی‌گردد به اجرای قانون اصل «۴۴»، به عبارتی دیگر اگر این قانون درست اجرا شود به شکلی که خصوصی‌سازی در کشور رشد کند بنابراین جایگاه شهروند در این بخش مشخص خواهد شد.
موانع این موضع چه مواردی است؟
بخش‌خصوصی از امنیت سرمایه‌گذاری برخوردار نیست و در این رابطه با وجودی که لازم است فضای کسب‌وکار مساعد باشد چنین نیست. این جمله به آن معنی است در شرایطی که رتبه کشور از نظر شاخص‌های کسب‌وکار در رده‌های آخر قرار دارد نباید انتظار داشت که بخش‌خصوصی خیلی جدی وارد این میدان شود؛ اقتصاد علم است نه شعار.

مشکل فضای کسب‌وکار چیست؟
این موضوع به اقتصاد دولتی- نفتی کشور بر می‌گردد. چنین سیاستی برای اقتصاد یک کشور با تمام دنیا متفاوت است با چنین شرایطی است که مدام هم می‌گویند باید روی پای خودمان بایستیم. وقتی به بودجه کشور توجه می‌کنیم، می‌بینیم که به گونه‌ای تنظیم می‌شود عمده درآمدهای آن از نفت است. چنین اقتصادی به دنبال پول مفت است و در آن تلاش و کوشش وجود ندارد.
این وابستگی نفتی چه تاثیری می‌تواند داشته باشد؟
واردات بزرگ‌ترین اثر چنین روندی است که بی‌رویه در حال پیشروی است این موضوع جزو لاینفک چنین بودجه‌نویسی است که مدام از آن گله و شکایت هم می‌شود زیرا برای اینکه دولت بتواند به ریال برسد باید ارز را تبدیل به ریال کند یا اینکه از بانک مرکزی بخواهد اسکناس چاپ کند البته کار دیگری هم می‌توان کرد و آن این است که ارز را به گروهی از مردم بفروشند تا آنها اقدام به واردات کنند پس ریشه این واردات در بودجه نویسی دولت است که در آن بازار ۷۰ میلیونی خود را به دیگران واگذار کرده‌ایم. جدا از این موضوع در بحث صادرات هم مشکل وجود دارد. نرخ ارز سال‌هاست که ثابت مانده اما تمام کالاها گران شده است.
به عبارتی دیگر سبد کالا در ایران دائما در حال افزایش یافتن است اما نرخ ارز را ثابت نگه داشته‌اند این باعث می‌شود جدا از اینکه قدرت رقابت کاهش یابد، بازار تولید داخلی تنگ شود بنابراین شاخص‌های کسب‌وکار صدمه می‌بیند.
مهم‌ترین انتقاد شما به نحوه بودجه‌نویسی است این ساختار چگونه تغییر می‌کند؟
زمانی اصلاحاتی در بودجه به وجود می‌آید که درآمد مالیاتی افزایش یابد و زمانی محقق می‌شود که درآمدهای مالیاتی شناسایی شود. در کشور ما نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در حداقل ممکن قرار دارد زیرا یا فرار مالیاتی مشاهده می‌شود یا معافیت‌ها به چشم می‌خورد. دولت برای بهبود ساختار بودجه‌نویسی باید علاوه بر شناسایی درآمدها شاخص‌های الکترونیک را مشخص سازد. البته حرکت‌هایی صورت گرفته اما کافی نیست در بودجه امسال هم باید برای این مساله عدد خوبی گذاشته شود زیرا معامله‌ها باید ردگیری شود که ردگیری هزینه دارد.
دلیل اینکه برای این موضوع تاکنون فعالیتی مفیدی صورت نگرفته چه بوده است؟
اهمیت موضوع شناخته نشده است البته در کشور کسانی هستند که نمی‌خواهند اقتصاد شفاف باشد. در تمام دنیا هیچ‌کس دلش نمی‌خواهد به دولت پول دهد اما یک سیستم‌هایی به کار می‌برند که می‌دانند کی چقدر درآمد دارد، ما این سیستم را نداریم. اگر می‌خواهیم به اصلاحات اساسی دست یابیم باید شاخص‌های الکترونیک در کشور ارتقا یابد. علاوه بر این باید گردش پول کم شود تا از قاچاق جلوگیری به عمل آید.
در بالا اشاره کردید که نرخ ارز را نباید ثابت نگه داشت، نرخ ارز واقعی چقدر است؟
برای تعیین نرخ ارز واقعی باید سبد کالاها را در نظر بگیریم. در سال ۷۸ ارز ۸۷۰ تومان بود، باید دید از آن سال تا امروز سبد کالا چقدر تغییر کرده، یعنی تا چه میزان افزایش یافته است. همین موضوع در نظر نگرفتن نرخ ارز واقعی سبب شده تا نتوانیم صادرات داشته باشیم. دولت قدم مهمی درباره هدفمندی یارانه‌ها برداشته است اما ما باید در ابتدا نرخ ارز را اصلاح می‌کردیم.
بسیاری هستند که در حال حاضر وضعیت ما را با سال ۷۴ مقایسه می‌کنند که باید به آنها گفت شرایط اصلا با هم برابر نیست، درست است که در آن زمان یکسری آزادسازی‌ها را داشتیم که با خود تورم آورد اما در آن مقطع برای عرضه کالا و تولید مشکل وجود داشت، هم‌اکنون سرمایه‌گذاران خوبی در کشور وجود دارند که از آنها استفاده نمی‌شود پس طبیعی است که بهره‌وری سرمایه خیلی پایین بیاید، یعنی حدود ۵۰ هزارمیلیارد دلار سرمایه‌گذاری در کشور انجام شده ولی بلااستفاده مانده و هیچ‌کس هم برای آن فکری نمی‌کند.
کارخانه‌هایی هستند که ساخته شدند اما استفاده‌ای از آنها صورت نمی‌گیرد. دولت بحثی را مطرح کرد مبنی بر ایجاد ۵/۲ میلیون شغل در یک‌سال که این امر از نگاه من شدنی است اگر از ظرفیت‌ها به درستی استفاده شود. مشکل اصلی در این رابطه بازار است که آن را بستیم و محدود است.
علاوه بر این موضوع مشکل خیلی مهمی که وجود دارد توزیع است، کالا چند بار دست به دست می‌شود تا به دست مشتری می‌رسد که این خود بر بهای آن تاثیر می‌گذارد، اگر سیستم شفاف باشد قطعا جلوی این روش گرفته می‌شود.
جایگاه توسعه در کجا قرار دارد؟
توسعه در کشور کلا در برزخ قرار دارد، هم‌اکنون سازمان توسعه ما فشل است. سازمان گسترش می‌تواند تا ۴۹ درصد در مناطق محروم برود و سرمایه‌گذاری کند اما چنین نیست. در مجلس بحث توسعه صنایع ریلی مطرح شد که انتظار می‌رفت ردپایی از آن دیده شود و با اینکه کشور ما گسترده است اما چیزی مشاهده نشد. ۱۰ میلیارد دلار در سال واردات فولاد داریم که از طرف دیگر هم برای طرح‌های سازمانی بودجه‌ای وجود ندارد. پتروشیمی شرایط بدی ندارد اما جای کار بیشتری دارد.
من نگران ۱۰ سال آینده هستم البته شرایط خیلی عجیب و بغرنج نیست اما باید یکسری سرمایه‌گذاری‌ها را انجام داد.
تحریم‌ها می‌توانست برای ما فرصت به وجود آورد زیرا می‌تواستیم زمینه خیلی از موارد را به وجود آوریم و بعد به چانه‌زنی بپردازیم. ما طرح‌های زیاد و جوانان خوش فکری داریم اما هیچ‌یک از اینها به تولید تبدیل نشد، حتی تشکیل شرکت دانش بنیاد که شخصا دنبال آن بودم مورد توجه قرار نگرفت. اگر ما به این جوانان با هوش بالایی که دارند توجه نکنیم مسلما آنها به سمت کارهای مخرب می‌روند.