نیازسنجی بازارهای بین‌المللی

صدرالدین نیاورانی*
تفاوتی ندارد که مساله مورد بحث، موضوع رفع تحریم‌ها باشد یا ورود به بازار اوراسیا که قرار است در همین ماه جاری اتفاق بیفتد، آنچه حائزاهمیت می‌باشد این است که کشور ما پیش از هر اقدامی باید با انجام اصلاحات عمیق و زیر بنایی، آمادگی لازم را برای بهره‌برداری از این وضعیت‌ها به دست آورد تا بتواند حداکثر استفاده را از این فرصت‌ها ببرد. به‌منظور درک بهتر این موضوع می‌توان به یک مثال ساده اشاره کرد.
فرض کنید در کشور ما محصولی نظیر بادام وجود دارد که در کشورهایی مانند هند و چین مشتریان فراوانی دارد. به عبارتی زمانی که با رفع تحریم‌ها، این کشورها موفق به کاهش تعرفه‌های تجاری شوند، امکان خرید حجم زیادی از این محصول از سوی آنها میسر خواهد شد و آنها می‌توانند این محصولات را در دیگر نقاط جهان به فروش رسانند. این امر سبب خواهد شد که ما نتوانیم محصول خود را به قیمت واقعی و منصفانه بفروشیم و علاوه بر این، به دلیل عدم تنظیم صحیح بازار، ممکن است با کمبود محصول در بازار داخلی مواجه شویم.
رفع موانع قانونی که به نوعی دست و پای تولیدکنندگان داخلی را می‌بندد، از جمله دیگر موضوعاتی است که لازم است در دستور کار قرار گیرد. نیازسنجی دقیق بازارهای بین‌المللی، ارتقای کیفیت در فرآیند تولید، بسته‌بندی اصولی و در نهایت صادرات از جمله مسائلی هستند که به منظور ارتقای کیفیت به مجوزهای قانونی متعددی احتیاج دارند. در صورتی که بخواهیم از چاله واسطه‌گری و دلالی دوری کنیم باید از هم‌اکنون به فکر اقدامات اساسی باشیم. متاسفانه در شرایط کنونی هیچ تسهیلات خاصی وجود ندارد که به خوبی قابل اجرا باشد؛ اگرچه بانک‌ها تسهیلات متعددی ارائه می‌دهند اما به دلیل موانعی که بر سر راه بخش‌های مختلف مانند کشاورزی، تولید و… وجود دارد، این بخش‌ها از بهره‌مندی از این تسهیلات محروم هستند. در واقع تسهیلات می‌تواند با کاهش نرخ بهره، به ایجاد و تولید محصولات مختلف کمک شایانی کند.
به عقیده کارشناسان، بالغ بر 20 تا 30‌درصد از محصولات کشاورزی ما در فرآیند حمل‌ونقل اتلاف می‌شود. با کمی محاسبه می‌توان عمق این معضل را فهمید و متوجه شد که چه مقدار از سرمایه تولیدکنندگان به همین دلیل از بین می‌رود. این مشکل به‌هیچ عنوان مختص یک محصول خاص نیست و شامل طیف وسیعی از محصولات از جمله گندم تا میوه‌جاتی نظیر زردآلو و گیلاس می‌شود.
احتمالا شما نیز بارها ماشین‌های حمل گندم و حتی گندم‌هایی که در کنار جاده‌ها ناپدید شده‌اند را مشاهده کرده‌اید. سوالی که در این شرایط به ذهن متبادر می‌شود این است که ما تا چه زمانی باید شاهد چنین صحنه‌هایی به دلیل ضعف‌های بنیادی باشیم؟ ما تا چه زمانی نباید مانند سایر کشورها، ماشین‌آلات مخصوص حمل گندم داشته باشیم؟ بر کسی پوشیده نیست که چنین پروژه‌های زیربنایی به سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی نیاز دارند و در این راستا مشارکت فعال دولت ضروري است. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این مشارکت، اعطای وام با بهره پایین به عمده‌فروشان، کشاورزان و تولیدکنندگان است.
از دولت انتظار می‌رود با تمام توان به دنبال رفع تحریم‌ها باشد چراکه با رفع این تحریم‌ها می‌توانیم شاهد واردات ماشین‌آلات لازم برای صنایع تبدیلی باشیم تا انواع محصولات کشاورزی را به محصولات مصرفی و مورد نیاز بازار تبدیل کنیم. به یاد داشته باشید که مهم نیست ما چه اقداماتی انجام می‌دهیم بلکه آنچه اهمیت دارد این است که دنیا چه می‌کند و به کدام مسیر پیش می‌رود.
* نایب‌رییس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق ایران