نیاز بازار به ارزهای بازنگشته

قیمت‌ها در بازار ایران با نوسانات ارز رابطه مستقیم دارد و هرچه دولت ارز بیشتری در اختیار داشته باشد، توان بیشتری برای کنترل بازار ارز پیدا می‌کند‌. عدم بازگشت ارزهای صادراتی، موضوعی است که رییس بانک مرکزی در روزهای گذشته به آن اشاره کرد‌. به گفته عبدالناصر همتی از ۴۰میلیارد دلار ارز صادراتی تنها ۱۰میلیارد دلار آن به سامانه نیما برگشته است‌. معاون امور اقتصادی وزیر امور اقتصادی و دارایی افزایش منابع ارزی دولت برای کنترل بازار ارز را ضروری دانسته است‌.
محمدعلی دهقان درباره بازنگشتن ارزهای حاصل از صادرات گفت: برای تولید محصولات و کالاهایی که صادر می‌شود از منابع و امکانات کشور استفاده شده است بنابراین صادرکنندگان بخش خصوصی، دولتی و عمومی باید بدانند لازمه استفاده از منابع و امکانات کشور آن است که مسوولیت‌پذیری و پاسخگویی لازم را داشته باشند.
معاون امور اقتصادی وزیر امور اقتصادی و دارایی اضافه کرد: اکنون به دلیل تلاطم‌هایی که ایجاد شده نیاز است منابع ارزی با سرعت در اختیار رفع نیازهای ارزی کشور قرار داده شود.
دهقان اضافه کرد: اینکه صادراتی انجام شده اما منابع ارزی حاصل از آن به چرخه اقتصادی کشور بازنگردد، قابل قبول نیست.
وی با بیان اینکه برنامه‌هایی برای مقابله با صادرکنندگانی که ارز خود را بازنمی‌گردانند اجرا شده است، اظهار داشت: در گام نخست، اعلام شده صادرکنندگانی که ارز ناشی از صادرات را به چرخه اقتصادی کشور بازنگردانند معافیت‌های مالیاتی نمی‌گیرند.دهقان خاطرنشان کرد: البته برخی از صادرکنندگان، ملاحظات و مشکلاتی داشتند که اقداماتی برای تسهیل فعالیت‌هایشان انجام شد، از جمله اینکه واردات در مقابل صادرات توسط بانک مرکزی به رسمیت شناخته شد‌.
معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی ادامه داد: بنابراین بهانه‌ای برای صادرکنندگان وجود ندارد و این موضوع باید سریع‌تر محقق شود.
دهقان گفت: آمار دقیقی از میزان ارز حاصل از صادراتی که به چرخه اقتصادی کشور بازنگشته وجود ندارد زیرا فرآیند انتقال ارز برخی صادرکنندگان زمانبر است.
بانک مرکزی در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرده است از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۲/۲ میلیارد یورو ارز توسط این بانک و صادرکنندگان به منظور تامین نیازهای مواد اولیه و میانی بخش‌های صنعتی کشور در بازار ثانویه عرضه شد‌. این ارزها با متوسط نرخ هر یورو ۱۱ هزار تومان در بازار ثانویه عرضه شد.
همچنین بانک مرکزی معادل دو میلیارد یورو ارز مورد نیاز برای تامین کالاهای اساسی و دارو را تامین کرده است.
بر اساس بخشنامه سازمان امور مالیاتی که ۲۱ فروردین امسال ابلاغ شده معافیت مالیاتی برای درآمدهای حاصل از صادرات کالا و خدمات در مواردی که ارز حاصل از صادرات طبق مقررات بانک مرکزی به چرخه اقتصادی کشور بازنگردانده نشود برای عملکرد سال‌های ۹۷ و ۹۸ قابل اعمال نخواهد بود‌.
نگاهی به آمار
به دلیل مشکلاتی که تحریم برای صادرات ایران در سال گذشته ایجاد کرد، ایران کشورهای همسایه را جایگزین برخی از کشورهای صادراتی خود کرد‌. به همین دلیل، به گزارش ایرنا از حدود ۴۴ میلیارد و ۳۰۹ میلیون دلار صادراتی که در سال ۹۷ انجام شد، حدود ۲۴ میلیارد دلار آن مربوط به ۱۵ کشور همسایه بود، این آمار به این معنی است که بیش از ۵۴ درصد صادرات کشورمان به مقصد کشورهای همسایه بوده است‌.
در سال ۹۶ آمار صادرات کشور حدود ۴۷ میلیارد دلار بود، بنابراین سال ۹۷ با کاهش سه میلیارد دلاری صادرات همراه بود که رییس کل گمرک دلیل اصلی آن را تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران می‌داند.
وضعیت واردات ایران از کشورهای همسایه متفاوت از صادرات آن است، چرا که در سال ۹۷ از مجموع ۴۲ میلیارد و ۶۱۲ میلیون دلار کل واردات کشور، ۱۱ میلیارد و ۵۴۱ میلیون دلار کالا از مبدأ کشورهای همسایه وارد خاک ایران شده است و این یعنی تنها ۲۷ درصد واردات ایران در سال گذشته از کشورهای همسایه انجام شده است.
آمار صادرات به چین و واردات به این کشور تقریبا در یک تراز مساوی قرار گرفته، به این ترتیب که صادرات ایران به چین حدود ۹ میلیارد دلار و واردات از این کشور نیز حدود ۱۰ میلیارد دلار بوده است‌. اما وزن کالاهای صادراتی و وارداتی دیگر چندان مشابه نیست چنانچه ایران حدود ۳۲ میلیون تن به چین صادرات کرده تا به ارزش صادراتی ۹ میلیارد دلاری دست یابد، اما چین تنها با صادرات سه میلیون تن به ایران توانسته واردات ۱۰ میلیارد دلاری را ثبت کند‌. میزان صادرات به عراق نیز که عنوان اولین کشور صادراتی ایران را به دوش می‌کشد، حدود ۹ میلیارد دلار صادرات با وزن حدود ۲۰ میلیون است، اما در مقابل تنها حدود ۵۹ میلیون دلار کالا از این کشور به ایران وارد شد که وزن آن به ۵/۷۳ هزار تن می‌رسد‌.
امارات، یعنی سومین مقصد صادراتی ایران در سال ۹۷ میزبان کالاهای ایرانی به ارزش حدود ۶ میلیارد دلار بود، کالاهایی که وزن آنها حدود ۱۴ میلیون تن تخمین زده شده است‌. از طرف دیگر هم این کشور دومین صادرکننده به ایران است که در سال ۹۷، ایران حدود شش میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار کالا با ارزش حدودی چهار میلیون تن از این کشور وارد کرده است‌. افغانستان و ترکیه نیز از دیگر کشورهای میزبان کالاهای ایرانی هستند که به ترتیب اعداد ۵/۵ میلیون تن و ۵/۲ میلیارد تن صادرات را به ثبت رسانده‌اند‌.