نیاز حیاتی دیپلماسی اقتصادی به بخش خصوصی

گروه بازرگانی- این روزها دیپلماسی اقتصادی کشور به صورت فعالی در حال گسترش است و عضویت ایران در گروه بریکس و سازمان همکاری‌های شانگهای نیز موکد این مطلب است، اما آنچه همواره در این میان یکی از خواسته‌های برحق بخش خصوصی بوده، میدان دادن به این نهاد برای حضور پر‌رنگ‌تر در اقتصاد و شکوفایی آن است. پس از پیوستن ایران به گروه بریکس فعالان بخش خصوصی خواستار توجه به چیستی و چگونگی دستیابی به منافع اقتصادی حاصل از پیوستن به این معاهدات و ابهام‌زدایی از آن شدند، به طوری که ضرورت دارد در کنار مزایای سیاسی ناشی از پیوستن کشور به این معاهدات، گشایش اقتصادی در روابط بین‌الملل و رونق تجارت فرامرزی نیز رقم بخورد.
در این راستا، ساسان شاه‌ویسی دبیرکل اتاق ایران در نشست صبحانه کاری هیات‌رییسه اتاق ایران با روسا و دبیران اتاق‌های مشترک با بیان اینکه ظرفیت‌سازی‌های جدیدی با پررنگ کردن نقش اتاق ایران در حوزه بین‌الملل در حال ایجاد است، اظهار کرد: دولتی‌ها از دیپلماسی اقتصادی سخن می‌گویند، اما بدون حضور بخش خصوصی این موضوع عقیم خواهد ماند. او تاکید کرد: حوزه دبیرکل اتاق ایران همه ظرفیت خود را برای فعال‌تر شدن اتاق ایران در حوزه بین‌الملل به کار خواهد بست و این امر با هم‌افزایی جدید ممکن خواهد بود. اتاق‌های مشترک باید از این ظرفیت حداکثر استفاده را ببرند و روابط ما را با شرکای اقتصادی ارتقا دهند.
موازی‌کاری‌ها با اتاق‌های مشترک متوقف شود
حسین سلاح‌ورزی رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران هم در پایان این نشست گفت: اتاق ایران هم‌راستا با برنامه‌های کشور در دیپلماسی اقتصادی، در قالب طرح پیشبرد دیپلماسی اقتصادی با استفاده از ظرفیت و تجربه انباشته‌ای که در اتاق‌های مشترک به عنوان بازوهای اجرایی اتاق ایران در حوزه بین‌الملل وجود دارد، برای این حوزه برنامه‌ریزی می‌کند.
او با بیان اینکه تلاش می‌کنیم با همراهی اتاق‌های مشترک نقش جدیدی را در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا کنیم، گفت: ارتباط با اتاق کشورهای اسلامی برقرار شده و دوباره این روابط فعال شده است. بر همین اساس برای فعال شدن در اوراسیا، بریکس و شانگهای هم هر اقدامی لازم باشد انجام می‌دهیم. سلاح‌ورزی با اشاره به ضرورت بازتعریف نقش و نحوه حضور اتاق‌های مشترک در کمیسیون‌های اقتصادی مشترک و روابط اقتصادی دوجانبه گفت: حتما در قالب تقسیم ‌کار ملی با توجه به توانمندی‌های اتاق‌های مشترک ماموریت‌های مختلفی را به آنها محول خواهیم کرد. باید فعالیت‌های تخصصی بین‌المللی در اتاق‌های مشترک تنظیم شود و موازی‌کاری‌هایی که بعضا در اتاق‌های استانی با اتاق‌های مشترک اتفاق می‌افتد، متوقف شوند.
تشکیل کمیته‌ ملی برند ایرانی در اتاق ایران
حسین سلاح‌ورزی از تشکیل کمیته رفع موانع تحریم و کمیته برند ایرانی در اتاق ایران خبر داد و گفت: اساسنامه اتاق‌های مشترک با هدف اثربخشی بیشتر به نقش این اتاق‌ها اصلاح خواهد شد. رییس اتاق ایران گفت: هفته آینده کارگروهی برای ارائه مشورت‌های حقوقی درباره رفع تحریم‌ها به شرکت‌ها و همچنین کمیته برند ایرانی با هدف بازاریابی و معرفی کالاهای ایرانی در اتاق ایران تشکیل خواهد شد.
وی ادامه داد: هفته آینده کارگروهی متشکل از صاحب‌نظران حقوقی تحریم‌ها برای بررسی موضوعات و ارائه مشورت‌های لازم درباره مباحث حقوقی رفع تحریم‌ها به شرکت‌ها در اتاق ایران تشکیل خواهد شد.
سلاح‌ورزی افزود: قصد داریم با هدف بازاریابی و معرفی کالاها و خدمات ایرانی هم کمیته برند ایرانی را راه‌اندازی کنیم که تا دو هفته آینده عملیاتی خواهد شد. رییس اتاق ایران با تاکید بر حفظ جایگاه اتاق‌های مشترک گفت: اصل ماموریت‌های معاونت بین‌الملل باید از طریق اتاق‌های مشترک انجام شود.
اصلاح اساسنامه اتاق‌های مشترک
سلاح‌ورزی بیان کرد: سعی می‌کنیم در کوتاه‌مدت بازنویسی و اصلاح آیین‌نامه و اساسنامه‌های اتاق‌های مشترک را با هدف فعالیت موثرتر آنها در دستور کار قرار دهیم. درباره مدل ارزیابی و رتبه‌بندی اتاق‌های مشترک معتقدیم که باید از مدل کمی به سمت روش‌های کیفی‌تر برویم، چراکه این مدل فعلی اتاق‌ها را تشویق می‌کند تا بیشتر شبیه آژانس مسافرتی عمل کنند تا انجام کار‌ویژه‌های اختصاصی خود.
او با اشاره به این گلایه که به اتاق‌های مشترک نسبت به اتاق‌های استانی و تشکل‌ها کمتر توجه می‌شود، ادامه داد: هیچ تفاوتی بین اتاق‌های مشترک، تشکل‌ها و اتاق‌های استانی در دوره دهم وجود ندارد. جنس اتاق‌های مشترک از جنس تشکل‌هاست و این اراده در هیات‌رییسه وجود دارد که آیین‌نامه را به نحوی اصلاح کند که نمایندگان اتاق‌های مشترک بتوانند در هیات نمایندگان حضور داشته باشند. او تاکید کرد: معتقدیم اتاق‌های مشترک باید یک جز ثابت در برنامه‌های وزارت خارجه، سفارتخانه‌ها و کمیسیون‌های مشترک اقتصادی باشند. مطالعه‌ای درباره ایجاد آژانس سرمایه‌گذاری و بازاریابی در کشورهای مقصد در دست انجام است تا اتاق ایران بتواند با نقش‌آفرینی اتاق‌های مشترک این دفاتر را به ترتیب اولویت در کشورهای مقصد راه‌اندازی کند.
اتاق‌‎های مشترک عضو icc خواهند شد
«سلاح‌ورزی» با بیان اینکه عدم حضور اتاق‌های مشترک در icc باعث ضعیف شدن آن خواهد شد گفت: با کمیته ایرانی icc توافق کردیم تا همه اتاق‌های مشترک در icc عضو شوند. اتاق ایران می‌تواند حق عضویت اتاق‌های مشترک را هم پرداخت کند. می‌خواهیم با همفکری اتاق‌های مشترک برنامه کوتاه‌مدتی برای فعال شدن اتاق ایران در مجامع مختلف همچون بریکس، شانگهای و… تدوین کنیم.
تاسیس شرکت‌های مشترک با کشورهای هدف
در ادامه نشست تریبون در اختیار روسا و دبیران اتاق‌های مشترک قرار گرفت تا به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود بپردازند.
ابراهیم جمیلی رییس اتاق مشترک ایران و هند با بیان اینکه یکی از اقدامات اصلی اتاق‌های مشترک باید تاسیس شرکت‌های مشترک با کشورهای هدف باشد، گفت: بدون سهیم کردن کشورهای مختلف در منافع اقتصادی موفق نمی‌شویم. او همچنین پیشنهاد تاسیس اتاق‌های مشترک کشورهای عضو پیمان شانگهای را مطرح کرد و گفت: ایران می‌تواند به دبیرخانه دائمی این اتاق‌ها تبدیل شود.
مجید محمدنژاد رییس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان هم با اظهار تاسف از اینکه ایران در تجارت بین‌الملل کنار گذاشته شده، گفت: مساله اصلی بخش خصوصی این است که در هیچ‌یک از مجامع بین‌المللی ما را به رسمیت نمی‌شناسند. در فضای بین‌المللی که حتی شرکای تجاری ما مثل چین نمی‌خواهند در مراودات رسمی تجاری اسمی از ایران وجود داشته باشد، چطور می‌توانیم کار کنیم. محمد طاهری رییس اتاق مشترک ایران و اسپانیا با تاکید بر اینکه برای افزایش نقش‌آفرینی اتاق‌های مشترک در توسعه روابط خارجی باید بندی در برنامه هفتم گنجانده شود، افزود: عضویت در گروه بریکس و سازمان همکاری‌های شانگهای در شرایط فعلی تحریم‌ها مهم است و اتاق ایران باید کمیته‌ای را برای استفاده بهتر از این فرصت‌ها تشکیل دهد.
همچنین اعزام رایزن‌های بازرگانی با مشارکت اتاق‌های مشترک و اتاق ایران، حضور نماینده‌ای از اتاق‌های مشترک در شورای‌عالی نظارت و در کمیسیون‌های تخصصی اتاق از دیگر خواسته‌ها و پیشنهادات طاهری بود.
بهروز پورسلیمان عضو هیات‌مدیره اتاق مشترک ایران و آذربایجان هم به نحوه فعال‌سازی و مشارکت اتاق‌های مشترک در دفاتر خارجی اشاره و پیشنهاد کرد که برای هماهنگی سازمان توسعه با اتاق‌های مشترک برای اعزام و پذیرش هیات‌های تجاری و برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی و حضور در آنها تفاهمنامه‌ای میان اتاق ایران و سازمان توسعه منعقد شود.
کامران رضایی نایب‌رییس اتاق مشترک ایران و آلمان هم معتقد بود اتاق‌های مشترک می‌توانند شبکه بین‌المللی اتاق ایران را در کشورهای مختلف زنده نگه دارند. بنابراین مهم است که اتاق‌های مشترک به ویژه در شرایط فعلی تحریم‌ها در رایزنی‌های تجاری نقش فعال داشته باشند.
اباذر براری دبیر اتاق مشترک ایران و کویت هم با بیان اینکه باید مشروعیت اتاق‌های مشترک در بدنه دولت و وزارت خارجه و همچنین در میان طرف‌های خارجی افزایش یابد، ادامه داد: از آنجا که هنوز توانمندسازی در اتاق‌های مشترک اتفاق نیفتاده است، بنابراین رتبه‌بندی آنها در این شرایط کار درستی نیست.
کاظم شیردل نایب‌رییس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان و رییس کمیته مشترک ایران و قرقیزستان هم پیشنهاد کرد برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی ایران در کشورهای دیگر به اتاق‌های مشترک واگذار شود.
عرفان شاکری رییس اتاق مشترک ایران و امارات نیز با بیان اینکه در ساختار فعلی اتاق ایران، اتاق‌های مشترک از اهمیت کمی برخوردارند، گفت: ما نیازمند تدوین یک نقشه راه و برنامه راهبردی برای اتاق‌های مشترک با کمک مرکز پژوهش‌های اتاق ایران هستیم.
ایجاد بانک اطلاعاتی از کشورهای هدف
پس از اظهارات روسا و دبیران اتاق‌های مشترک، قدیر قیافه نایب‌رییس اتاق ایران یکی از اساسی‌ترین مشکلات را عدم شناخت از ظرفیت‌های کشورهای هدف دانست و گفت: یکی از رسالت‌های اتاق‌های مشترک ایجاد بانک اطلاعاتی و ترسیم چشم‌انداز درست از وضعیت اقتصادی کشور هدف است.
او با اشاره به اینکه عمدتا کمیسیون‌های مشترک اقتصادی خروجی ملموسی ندارند ادامه داد: با این حال چند مورد از جمله تسهیل صدور روادید در کشور روسیه و موضوع کریدور سبز با پیگیری‌های اتاق مشترک و اتاق ایران به نتیجه رسید. بنابراین حضور موثر اتاق‌های مشترک در کمیسیون‌های مشترک اقتصادی و پافشاری و پیگیری خواسته‌هایشان منجر به خروجی عملیاتی خواهد شد. «قیافه» با بیان اینکه روش‌های حمایت از اتاق‌های مشترک برای حضور در رویدادهای بین‌المللی در حال بازنگری است تا این حمایت جدی‌تر شود، افزود: برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی در ۳۰ سال گذشته به جز تعداد انگشت‌شماری همه به زیان کشور بوده است. چون حضور در آنها حرفه‌ای نبوده است. اتاق ایران و سازمان توسعه تجارت از همایش‌های تخصصی و رویدادهای تخصصی بین‌المللی حمایت خواهند کرد. حضور افراد شاغل در این حوزه تخصصی می‌تواند به توسعه واردات و صادرات کمک کند.
نایب‌رییس اتاق ایران با تاکید بر نقش اتاق‌های مشترک در بی‌اثر کردن تحریم‌ها گفت: ما باید دائما مذاکره کنیم و بتوانیم با ابزارهای قانونی که در آمریکا وجود دارد تحریم‌ها را رفع کنیم.
«قیافه» با اشاره به وجود ۴۵ مرکز تجاری برون‌سپاری‌شده ایران در کشورهای مختلف گفت: یکی از ظرفیت‌هایی که با کمک اتاق‌های مشترک می‌توان از آن استفاده کرد ارتباط گرفتن با این مراکز است. در هماهنگی که در این رابطه با سازمان توسعه تجارت داشتیم قرار شد این سازمان، نشست مشترکی با اتاق ایران برگزار کند تا بتوان این دفاتر را با اتاق‌های مشترک متصل کرد.
او با بیان اینکه هیات‌رییسه اتاق برگزاری جلسات سه ماه یک‌بار با روسای اتاق‌های مشترک را در دستور کار خواهد داشت، افزود: شورای راهبردی توسعه روابط تجاری و کسب‌وکارهای بین‌المللی از موضوعاتی است که اتاق قطعا آن را پیگیری خواهد کرد.
ضرورت تدوین سند جامع برای عملکرد اتاق‌های مشترک
پیام باقری نایب‌رییس اتاق ایران هم با بیان اینکه اتاق‌های مشترک نسبت به جایگاه خود کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، اظهار کرد: هیات‌رییسه تلاش می‌کند در این دوره جایگاه اتاق‌های مشترک را در وضعیت مطلوب قرار دهد، چراکه آنها سفیران اتاق ایران در کشورهای مقصد و موتور پیشران تجارت بین‌الملل محسوب می‌شوند. این امر مسوولیت اتاق‌های مشترک و هیات‌رییسه را افزایش خواهد داد. باید فاصله بین اتاق ایران و اتاق‌های مشترک را به حداقل برسانیم.
او یکی از نکات مغفول در ماموریت اتاق‌های مشترک را ظرفیت‌سنجی دوطرفه (هم نیازهای کشور مقصد و هم نیازهای داخلی از طریق کشور مقصد) دانست و ادامه داد: نیاز داریم نقشه راهی توسط هر اتاق مشترکی تدوین شود تا هم اتاق‌های مشترک نقش و مسوولیت‌های خود را تعریف کنند و هم اتاق ایران وظایف خود را در قبال این مسوولیت‌ها بداند. همچنین در این نقشه راه باید مطالعه بازار کشور هدف وجود داشته باشد و این مطالعه می‌تواند با همکاری مرکز پژوهش‌های اتاق انجام شود.
باقری بر ارتباط منسجم اتاق‌ها با تشکل‌های ذی‌ربط تاکید کرد و افزود: در سال‌های گذشته این موضوع مغفول مانده است در حالی که تشکل‌ها باید در اتاق‌های مشترک جایگاه داشته باشند.
اتاق‌های مشترک باید فعال‌تر شوند
عبدالله مهاجردارابی عضو هیات‌رییسه اتاق ایران با تاکید بر جایگاه اتاق‌های مشترک گفت: اتاق‌های مشترک در کنار اتاق ایران و شهرستان‌ها باید کار را پیش ببرند و باید تقابل‌ها را کنار گذاشت. هر بخشی باید ایراد و ضعف‌های خود را بپذیرد و آنها را رفع کند.
او افزود: اتاق‌های مشترک باید بیشتر فعال شوند. خیلی از اتاق‌های مشترک ارتباطات خوبی با سفارتخانه‌ها برقرار کرده‌اند و نتایج خوبی گرفته‌اند. نباید ضعف‌های خود را به دیگران نسبت دهیم. هر جا خودمان را اصلاح کردیم و وظایف خود را درست دیدیم، نتیجه خواهیم گرفت. همه بخش‌های مختلف اتاق باید یک‌صدا در عرصه‌های مختلف حضور داشته باشند.